GPSwalking.nl - GPS wandelingen | Mooie GPS wandelingen in binnen- en buitenland
Het Rulse Laarzenpad - Kleine Dommel - Strabrechtse Heide
Korte beschrijving
Laatst bijgewerkt op 18-05-2020
De Strabrechtse heide
In dit open gebied kun je moeilijk schuilen en de luchten zijn als een levensgroot schilderij. Het heidelandschap komt alleen voor in West-Europa. Onze verantwoordelijkheid voor de cultuurhistorie, het landschap en de soorten die er in voorkomen is dan ook groot. Staatsbosbeheer zorgt met veel toewijding voor het behoud en beheer van de Strabrechtse heide.
De Strabrechtse heide is een natuurreservaat van ruim 1.500 hectare, liggend in de gemeenten Heeze, Geldrop, Mierlo, Someren en Maarheeze. Binnen Geldrop liggen 203 ha. van de heide. De Strabrechtse Heide ontleent haar naam aan het gehucht Strabrecht onder Heeze. “Stra” betekent ontginning aan de weg en Brecht (of Brink) betekent open plek in het bos.
De Plaetse
De Plaetse is de naam van de reconstructie van een vroegere dries, een driehoekige gemeenschappelijke weide en plaats waar men mocht planten. Hier bevindt zich de schaapskooi waar de kudde van 350 Kempense heideschapen is gehuisvest. Dit schapenras was bijna uitgestorven maar dankzij een gericht fokprogramma is het ras behouden.
Daarnaast is hier een heidetuin waar een aantal kenmerkende planten bijeengebracht zijn zoals ze op de Strabrechtse Heide voorkomen. Ook is er een insectentuin, waar bijenkasten, een insectenhotel en een insectenmuur te vinden zijn. De laatste twee zijn voorzien van gaten in hout en mergel, rietstengels en dergelijke waarin solitaire bijen en solitaire wespen hun eitjes kunnen afzetten.
En er is een Heide Café met een heerlijk terras.
Tijdelijk akkers
Staatsbosbeheer heeft tijdelijke akkers aangelegd op de Strabrechtse Heide. De maatregelen worden mogelijk gemaakt door provincie Noord-Brabant en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.
Kampje met tarwe
Naast de groentetuin ligt een akker waar afwisselend tarwe, haver en boekweit wordt geteeld, In Noord-Brabant worden deze eeuwenoude akkers kampjes of kempkes genoemd.
Kleine Dommel
De Kleine Dommel of Rul is een beek in de Kempen en de Meierij van 's-Hertogenbosch. Het dal van de Kleine Dommel ligt in de Roerdalslenk, waar ooit de Rijn en later de Maas door gestroomd hebben.
Het dal van de Kleine Dommel ligt in een keten van belangrijke natuurgebieden, met name het deel tussen Heeze en Geldrop, waar het grenst aan de Strabrechtse Heide. Dit betreft een moeilijk toegankelijk en moerassig beekdal dat bekendstaat als de Goorse Zeggen. Het wordt gekenmerkt door met uitgestrekte elzenbroekbossen en verruigde rietveldjes. Tussen de Rulse brug in Heeze en de A67 hoort het dal van de Kleine Dommel tot het Natura 2000 gebied 'Strabrechtse Heide & Beuven'. In 2006 is het Waterschap de Dommel begonnen met het opnieuw uitgraven van een meander en de vervanging van een stuw door een vistrap in dit deel van de beek.
Geschiedenis van het Kruisbeeld
In 1929 werd de strijd aangebonden tegen het Bolsjewisme, vanwege de godsdienstvervolgingen in de Sovjet-Unie. In korte tijd werden overal in de Brabantse dorpen kruisbeelden langs de weg opgericht. Het eerste kruisbeeld werd in maart 1929 tussen Helmond en Deurne geplaatst. Negen maanden later waren er al 19 kruisbeelden gewijd en 30 kruisen waren in bestelling; onder andere voor Geldrop.
Kenmerken
Startpunt: | Geldrop |
Startlocatie: | Noord-Brabant , Nederland |
Coördinaten | N51.412000 E5.582000 |
Afstanden: | 9, 5 km |
Type: | Beek, Hei, Open, Wei |
Begaanbaar: | Gedeeltelijk drassig |
Rolstoel: | Niet toegankelijk |
Honden: | Aangelijnd |
Horeca: | Onderweg |
Gelopen op: | 13-09-2010 |
Route informatie
Langere beschrijving
We hebben deze wandeling uitgezet in de winter van 2004/2007. Daarna zijn we met een betere camera nog eens teruggeweest voor een mooiere foto-serie. In de lente van 2020 wordt ons gevraagd om het liefst dicht bij huis te blijven.
We besluiten om deze wandeling nogmaals te lopen. Dit omdat een gedeelte van de wandeling al 13 jaar niet meer gelopen hebben. En ook deze derde keer waren we onder de indruk van deze schitterende wandeling.
9 km lijkt niet zoveel. Maar met een bezoekje aan de Heidetuin, de insectentuin en aan het Heidecafé ben je zo een paar uur zoet. En de wandeling is eenvoudig uit te breiden met een groter rondje over de Strabrechtse Heide. Geniet maar even met ons mee.
De Strabrechtse heide
In dit open gebied kun je moeilijk schuilen en de luchten zijn als een levensgroot schilderij. Het heidelandschap komt alleen voor in West-Europa. Onze verantwoordelijkheid voor de cultuurhistorie, het landschap en de soorten die er in voorkomen is dan ook groot. Staatsbosbeheer zorgt met veel toewijding voor het behoud en beheer van de Strabrechtse heide.
De Strabrechtse heide is een natuurreservaat van ruim 1.500 hectare, liggend in de gemeenten Heeze, Geldrop, Mierlo, Someren en Maarheeze. Binnen Geldrop liggen 203 ha. van de heide. De Strabrechtse Heide ontleent haar naam aan het gehucht Strabrecht onder Heeze. "Stra" betekent ontginning aan de weg en Brecht (of Brink) betekent open plek in het bos.
De Strabrechtse heide is één van de meest soortenrijke heides van ons land omdat je er veel verschillende 'habitats' vindt zoals droge en vochtige heide, vennen, stuifzand, gagel en wilgenstruwelen. In dit open gebied kun je moeilijk schuilen en de luchten zijn als een levensgroot schilderij.
De blauwvleugelsprinkhaan is één van de vele bijzondere insecten die voorkomen op de Strabrechste heide. Deze sprinkhaan leeft onder meer op het stuifzand van De Galgenberg (centrale deel) en op korte vegetaties in de droge heide. Normaal is hij goed gecamoufleerd, maar zodra hij wegvliegt komen zijn blauwe achtervleugels te voorschijn.
Helaas geen schapen onderweg, ook niet bij de Schaapskooi op de Plaetse. Maar je kunt ze gewoon overal tegenkomen.
Kempische heideschapen
Een herder met herdershonden en schaapskudde van 350 Kempische heideschapen van Stichting Het Kempische Heideschaap loopt over de heide en zorgt er voor dat de heide niet verandert in bos. Het Kempische heideschaap is specifiek aangepast aan de schrale en vaak harde levensomstandigheden op de heide.
Een kleurrijk landschap
De Strabrechtse heide telt in totaal ruim 1850 hectare en is daarmee de grootste aaneengesloten heide van Noord-Brabant. Dit open heidelandschap is al eeuwen onveranderd. Je vindt er droge en vochtige heide, vennen, stuifzand, kleinschalige akkers, gagel en wilgenstruwelen.
Veel zeldzame dieren en planten vinden hier hun leefgebied zoals de nachtzwaluw, heikikker, levendbarende hagedis, driehoornmestkever, gentiaanblauwtje en jeneverbes. In het voor- en najaar strijken er kraanvogels neer.
Op plaatsen waar de bodem in de winter nat is en in de zomer voldoende vochtig, vinden we struiken met gewone dophei. Van juni tot augustus bloeien deze dwergstruikjes met roze urnvormige bloemetjes.
Op heel natte plaatsen krijgen zij het gezelschap van veenbies, veenmossen, trekrus en veenpluis. Veel zeldzamer zijn beenbreek, met helgele bloemen, en klokjesgentiaan, met diepblauwe bloemen. In de heidetuin kun je een groot deel van de planten van de vochtige heide van dichtbij bekijken (veelal in lente en zomer).
Symbiose van gentiaanblauwtje met knoopmier De levenscyclus van het gentiaanblauwtje is een verfilming waard. Het vrouwtje legt de eitjes op een klokjesgentiaan. De rups eet eerst van de bloem en laat zich dan 'ontvoeren' door steek- of knoopmieren. Die nemen de rups mee naar hun nest en verwennen hem daar als een huisdier.
Dit omdat de rups een zoete substantie afscheidt waar de mieren verkikkerd op zijn. Tien maanden lang is de rups te gast bij deze ijverige insecten. Hij doet zich daar al die tijd tegoed aan het mierenbroedsel, weet zich beschermd en gaat in verpopping. Het wordt pas gevaarlijk als de vlinder uit de pop komt. Hij moet dan snel het vege lijf zien te redden om dat de mieren hun geliefde troeteldier niet meer herkennen en het blauwtje willen opeten.
Blauwvleugelsprinkhaan
De blauwvleugelsprinkhaan is één van de vele bijzondere insecten die voorkomen op de Strabrechste heide. Deze sprinkhaan leeft onder meer op het stuifzand van De Galgenberg (centrale deel) en op korte vegetaties in de droge heide. Normaal is hij goed gecamoufleerd, maar zodra hij wegvliegt komen zijn blauwe achtervleugels te voorschijn.
Kleine en ronde zonnedauw
Aan de bladrand zitten haartjes waaraan kleverige druppels hangen die lijken op dauwdruppels. Een insect wordt er naar toe gelokt omdat hij wil drinken en dan kleeft hij vast. Vervolgens krult het blad met de haartjes naar binnen. Uit de zachte insectendelen haalt de plant haar voedsel. Groeit alleen op extreem voedselarme bodem.
Het is droog onderweg. Het lopen over de paden valt soms niet mee door het mulle zand. De fietsers rijden over een verhard pad. Wij willen graag wat afstand tot iedereen bewaren en lopen zodoende door het mulle zand. Veel mensen trekken er op mooie dagen op uit. Helaas is het Heide Café nog niet open. Maar dit is doorgaans een gezellige aanrader.
De Plaetse
De Plaetse is de naam van de reconstructie van een vroegere dries, een driehoekige gemeenschappelijke weide en plaats waar men mocht planten. Hier bevindt zich de schaapskooi waar de kudde van 350 Kempense heideschapen is gehuisvest. Dit schapenras was bijna uitgestorven maar dankzij een gericht fokprogramma is het ras behouden.
Daarnaast is hier een heidetuin waar een aantal kenmerkende planten bijeengebracht zijn zoals ze op de Strabrechtse Heide voorkomen. Ook is er een insectentuin, waar bijenkasten, een insectenhotel en een insectenmuur te vinden zijn. De laatste twee zijn voorzien van gaten in hout en mergel, rietstengels en dergelijke waarin solitaire bijen en solitaire wespen hun eitjes kunnen afzetten.
Heide Café op de Plaetse
Beste gast,
Wij heten u van harte welkom bij Heidecafé de Strabrechtse Heide, één van de mooiste plekjes van Heeze en omstreken. Wat voor jaargetijde het ook is, hier is het goed toeven!
Of u nu komt voor een heerlijk dagje natuur of gewoon om een hapje te eten onder het genot van een heerlijk drankje; bij ons bent u aan het juiste adres! De producten die we verwerken in onze gerechten, nemen we voornamelijk af bij lokale ondernemers, die met liefde en vakmanschap hun producten maken. Dit proeft u in onze gerechten.
Heidecafé de Strabrechtse Heide is een onderdeel van Kempenhaeghe. Een vooruitstrevend expertisecentrum op het gebied van epilepsie en neurowetenschappen. Van dinsdag tot en met vrijdag zijn cliënten van Kempenhaeghe druk in de weer op en rondom het Heidecafé. Zij werken mee in de keuken, in de bediening, maar ook in de groenvoorziening.
Daarnaast zijn zij druk in de werkschuur ‘het Schob’, deze vindt u naast het Heidecafé. Onze cliënten maken hier de mooiste producten van voornamelijk natuurlijke materialen. Als u nieuwsgierig geworden bent, loop dan zeker even binnen! In het weekeinde zijn de cliënten van Kempenhaeghe vrij. Maar niet getreurd, uiteraard zijn wij gewoon geopend!
Met vriendelijke groet,
Medewerkers, Heidecafé de Strabrechtse Heide
Uiteraard is er tevens een bloementuin waar vele vlinders op af komen. Vanuit De Plaetse beginnen enkele rondwandelingen, terwijl ook doorgaande wandelingen deze plaats aandoen.
Heidetuin De Plaetse
Een heidelandschap Is een typisch voorbeeld van een cultuurlandschap, een landschap ontstaan door toedoen van de mens. Vroeger hielden de mensen op grote schaal schapen. Schapen begrazen het land en zorgen er voor dat de planten kort blijven en boompjes geen kans krijgen.
Ontstaan van heidevelden
Heidevelden zijn ontstaan door kappen van bos, gevolgd door beweiding met schapen en het steken van plaggen (grond uitsteken). Als je niets aan de heide doet, verandert de hei snel in eiken-/berkenbos. De droge heiden hebben zeker van irt de middeleeuwen tot in het begin van de 20e eeuw uitgestrekte landschappen gevormd.
Heidebeheer met Kempische heideschapen
Staatsbosbeheer houdt de hei, een halfnatuurlijk landschap, in stand door begrazing met schapen, maaien, heideplaggen en gecontroleerd kleinschalig branden. Staatsbosbeheer bootst hiermee het werk na van de arme, kleinschalige boeren die op de heide ploeterden gedurende de middeleeuwen tot aan begin vorige eeuw.
Jeneverbes
De oude Egyptenaren gebruikten uit de aromatische naalden van de jeneverbes vervaardigde olie, in combinatie met andere oliën en zoetgeurende stoffen, voor de conservering van hun doden door mummificatie.
Deze muur biedt nestgelegenheid voor kleine insecten. Ook is de wand er op gericht om insecten te laten overwinteren. Veelal zijn de gebruikers solitaire graafwespen en bijen, die in hun eentje leven in tegenstelling tot de meer bekende sociale soorten zoals de honingbij.
Natuurlijk nemen we ook een kijkje in de insectentuin. Eigenlijk zijn we aan de vroege kant. Ergens in juli/augustus staat er veel meer in bloei. Nu is alles nog een beetje kaal. Daarom "lenen" we een paar foto's van de zomer van 2007.
Solitaire bijen
De eitjes van solitaire bijen worden gelegd in cellen. De wanden van deze cellen kunnen gemaakt worden van modder, fijngekauwde bladeren of hout en allerlei ander materiaal.
Het vrouwtje voorziet de cellen van een voedselvoorraad van stuifmeel en tot honing verwerkte nectar. Ze legt de eieren op deze voorraad, Sluit de cellen af en verlaat het nest. Vanaf dat moment mogen de eieren en de larven het zelf opknappen.
Solitaire wespen
Solitaire wespen zijn roofinsecten, ze vangen spinnen en insecten zoals vliegen en rupsen die ze vertammen om ze dan naar hun nest te brengen om als voedsel te dienen voor hun larven. De rups wordt slechts verlamd, niet gedood, zodat deze nog eetbaar is als de wespenlarve het ei verlaat,
Insectenreservaat
In 2012 is de Strabrechtse Heide door de Uyttenboogaart-Ëliasen Stichting uitgeroepen tot insectenreservaat, ter bevordering van de entomologische wetenschap. De Strabrechtse Heide is het vijfde insecten-reservaat in Nederland.
Andere reservaten zijn onder andere De Zandkuil op Texel, Libellenreservaat Wyldemerk te Gaasterland (Friesland) en Libellenreservaat Kuinderbos te Bant (Flevoland). De insectentuin is mede tot stand gekomen dankzij een schenking van de Uyttenboogaart-Eliasen Stichting.
Tussen dakpannen
De solitaire bij maakt een nest op allerlei beschutte plaatsen. In deze insectenwand onder meer tussen dakpannen, bakstenen en in het - riet. Maar soms legt ze haar eitjes ook tussen muurspleten, vermolmd hout, verlaten vogel- of muizennesten, bladgallen van galmuggen en slakkenhuisjes.
Halfronde leemwand met bijenstal
In de 10 meter lange halfronde lemen insectenmuur vind je onderdelen van historische leemboerderijen waaronder hout, takken, riet en leem. De holle rietstengels in de vdegen en onder de dakpannen worden gebruikt als nestjes.
Uit het oud-Brabantse wilgentenen vlechtwerk halen de insecten leem om de nestjes te dichten. Verder zitten in de spouw kleine gaten voor bijen en wespen, maar ook grotere voor overwinteraars als egels, muizen en vleermuizen.
Honingbij en bijenstal
In het wild bouwt de honingbij nesten in boomholten. Hij is gedomesticeerd en leeft hier in de tuin in bijenkorven, waar hij honing, was en andere producten maakt. De honingbij is een gecultiveerde bij geïntroduceerd door de Rorheinen vanwege de honing.
Vooral de Italiaanse vorm van de soort is geliefd bij imkers en deze komt daardoor nu overal in Nederland algemeen voor. De honingbij wordt gewaardeeiyJ door de mens vanwege de belangrijke rol als bestuiver van vele plantensoorten zoals fruitbomen.
Buckfaste bijen
De bijensoort in de insectentuin is 'Buckfast', dat wil zeggen vriendelijk voor mens en dier. De naam komt van Buckfast Abbey, een klooster in Engeland, waar de bij door kloosterbroeders uit verschillende bijenrassen is gekweekt.
Korven op de hei
In juli en augustus, wanneer de struikheide paars bloeit, brengen imkers uit de verre omtrek hun bijenkorven naar de Strabrechtse Heide.
Een bij imkers veel gehoorde uitdrukking luidt: 'door de modder de heide in en door het stof er weer uit'. Men bedoelt hiermee dat de heidebodem flink vochtig moet zijn, zodat de heidestruiken veel nectar kunnen produceren.
In het stuifzand heeft de wind vrij spel
In het centrale dooel van de Strabrechtse heide ligt een stuifzandgebied genaamd Galgenberg. Op plaatsen waar de bodem uit fijn zand bestaat en de begroeing plaatselijk is verdwenen, kan onder invloed van wind verstuiving optreden waarbij op de ene plaats het zand wordt weggeblazen en vervolgens op een andere plaats wordt achtergelaten, waardoor een landschap ontstaat van uitgestorven vlakten en opgewaaide heuvels.
Insecten zijn buikvoer
Insecten zijn bulkvoer voor veel dieren van de heide zoals levendbarende hagedis, rugstreeppad, nachtzwaluw en boomvalk. De boomvalk is bijvoorbeeld dol op libellen en de nachtzwaluw op nachtvlinders die hij 's nachts in de vlucht vangt.
Stobbenwal van boomwortels
Dood hout leeft! Dood hout biedt insecten voedsel en huisvesting. Als voedselbron is hout niet aantrekkelijk. Cellulose en lignine, de belangrijkste stoffen waaruit hout bestaat, zijn niet makkelijk te verteren en vormen dus een magere voedselbron.
Schimmels en bacteriën
Eigenlijk verstaat alleen een aantal soorten schim mets en bacteriën de kunst goed om hout te verteren. Het vermolmen van hout is hun werk. Veel insecten maken daarvan gebruik. Ze leven of van de schimmels en bacteriën of ze kweken ze in hun darmkanaal, om daar het hout of molm verder te laten verteren.
Zwarte specht
Spechten maken holen in dood hout, maar ze eten ook van de insecten die in dood hout leven. Zwarte spechten foerageren graag in jong naaldhout op mieren (vooral houtmieren), en eten ook larven van in dood hout, levende kevers.
Houtwesp
De larven van houtwespen leven in dood hout. Van deze familie komen in Nederland slechts zeven soorten voor. De opvallendste is de spectaculaire reuzenhoutwesp. Het vrouwtje van dit 4 cm grote dier ziet er gevaarlijk uit met haar lange leg boor, maar is volstrekt ongevaarlijk.
Boktor
De eitjes worden één voor één onder een boomschors afgezet. De vraatzuchtige larven richten soms grote schade aan in houten voorwerpen of meubelen. Aantasting is alleen te ontdekken aan de gaten waardoor volwassen kevers naar buiten zijn gekomen. De schade is dan al aangericht.
Omdat het Heide Café nog dicht is vanwege de Corona crisis gaan we verder richting de Tijdelijke Akkers. Helaas, een kopje koffie met appelgebak met slagroom had er best ingegaan.
Tijdelijk akkers
Staatsbosbeheer heeft tijdelijke akkers aangelegd op de Strabrechtse Heide. De maatregelen worden mogelijk gemaakt door provincie Noord-Brabant en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.
Het totale ecosysteem wordt versterkt en de variatie in het heidelandschap wordt hersteld. Een pakket aan maatregelen zorgt dat de rijkdom aan plant- en diersoorten behouden blijft en versterkt wordt. Zo wordt er gemaaid, geplagd, begraasd en worden er tijdelijke akkers aangelegd.
De aanleg van tijdelijke akkers is een maatregel die het tekort aan mineralen in de bodem aanvult. De akkers zijn een leefgebied voor verschillende diersoorten zoals vogels, insecten en kleine zoogdieren.
De tijdelijke akkers worden ingezaaid met granen, klaver en verschillende soorten bloemen. De looptijd van tijdelijke akkers is 4 tot 6 jaar, waarbij jaarlijks 80% wordt geoogst en zo'n 20% blijft staan als voedsel voor verschillende diersoorten.
De werkzaamheden zijn onderdeel van een landelijk aanpak om de natuur te herstellen en weerbaarder te maken tegen de effecten van stikstofuitstoot. Door de werkzaamheden blijft de Strabrechtse Heide een gezond en duurzaam leefgebied voor de toekomst, met ruimte voor natuur en recreatie.
Kampje met tarwe
Naast de groentetuin ligt een akker waar afwisselend tarwe, haver en boekweit wordt geteeld, In Noord-Brabant worden deze eeuwenoude akkers kampjes of kempkes genoemd.
Duizendblad en ganzenbloem
Verfplanten waarmee eeuwenlang wol en katoen werd geverfd. Van duizendblad wordt de gehele plant gebruikt, van de ganzenbloem alleen de bloemen.
Eeuwenoude akkers
Bij De Plaetse, een driehoekig Frankisch plein, ligt een eeuwenoude akker genaamd De Dijkpolders. Boeren teelden hier honderden jaren lang gewassen zoals rogge, boekweit, haver en tarwe. Ook nu nog is deze grond in gebruik als akker. Door een boer uit Heeze wordt in opdracht van Staatsbosbeheer boekweit, haver en tarwe geteeld.
Aanleg en onderhoud
In 2013 is op een deel van de akker, zo'n 2000 vierkante meter door Constance van Dijk uit Heeze een groente, kruiden en bloementuin aangelegd. Constance onderhoudt de tuin in samenwerking met cliënten van Kempenhaeghe en Sterk in Werk.
Milieuvriendelijk beheer
In de groentetuin wordt milieuvriendelijk, duurzaam en met respect voor de natuur geteeld. Zo wordt de tuin bemest met echte stalmest en er vindt geen gebruik plaats van chemische bestrijdingsmiddelen.
Soorten groenten
In de groentetuin worden enkele historische groenten geteeld zoals pastinaak, schorseneer en aardpeer.
Verfplant voor kleuren
In de tuin vind je "verfplanten" zoals ganzenbloem, rode klaver en wouw. De kleurstof hiervan werd eeuwenlang gebruikt voor hef verven van wol en katoen.
Bezichtiging van de tuin
De groentetuin wordt beheerd door Constance van Dijk uit Heeze. Bezichtiging is mogelijk als men in de tuin aan het werk is. Groepen op afspraak via info@convergenatuurlijk.nl.
Dan verlaten we de Heide en gaan we over op het Rulse Laarzenpad. Het is al lange tijd droog en daarom geen echte natte plekken onderweg. Maar in natte tijden kun je het beste stevige wandelschoenen of laarzen aantrekken.
Mooi is de afwisseling van de landschappen onderweg. Van bos naar heide naar de rivier.
Gestuurde waterberging en natuurontwikkeling Kleine Dommel
In 2017 is het dal van de Kleine Dommel in Heeze gedeeltelijk opnieuw ingericht. Er is ter hoogte van de A67 een stuw in de Kleine Dommel gebouwd en een waterkering aangelegd. Bij extreem hoog water, door bijvoorbeeld heftige regenval, wordt de stuw deels omhoog getrokken om de afvoer naar Geldrop te verminderen.
Hierdoor wordt het water in het dal van de Kleine Dommel vastgehouden waardoor Geldrop droge voeten houdt. Daarnaast is de Kleine Dommel zelf aangepast; het is een smallere, ondiepere en kronkelende beek geworden. Dit zorgt voor meer stroomsnelheid en variatie van de beek.
Hierdoor vestigen zich tal van bijzondere plant- en diersoorten waardoor het weer een ecologisch gezonde beek is. Ten slotte Is op grote schaal de voedselrijke bodemlaag in het beekdal van de Kleine Dommel afgegraven.
Waterafhankelijke, bijzondere bloemen en planten die op de voedselarmere bodem goed groeien, hebben op deze manier de kans gekregen om zich weer te ontwikkelen.
Herinrichting Dommel
In het Najaar van 2006 heeft Waterschap De Dommel de Kleine Dommel bij Heeze opnieuw ingericht. De oude meander is hersteld en (aangesloten op de Kleine Dommel. Hierdoor kunnen er weer natuurlijke beekprocessen als meanderen en het afzetten van zand en slib plaatsvinden. De vistrap (2) is aangelegd zodat vissoorten als het bermpje en de serpeling zich stroomopwaarts kunnen verplaatsen om zich voort te planten.
De nieuwe meander
De oude meander was voor een groot deel dichtgegroeid met moerasplanten, wilgen en elzen. Bij de herinrichting is deze oude meander uitgediept en is het profiel aangepast zodat er voldoende water door kan stromen. Op de plek waar de meander begint is er in het aanwezige bos een nieuw traject gegraven.
Dit is ook het geval bij de Rulse Brug waar de meander weer de Kleine Dommel instroomt. Staatsbosbeheer is eigenaar van deze grond die bestemd is voor natuurontwikkeling. Door het afgraven van de voedselrijke toplaag is het perceel nu voedselarmer en kunnen er weer planten gaan groeien die hier van nature thuishoren.
Vistrap
Om het water op peil te houden lag er in de Kleine Dommel een stuw die echter een barrière voor vele vissen vormde. In een nieuw gegraven meander is een bekkenvistrap aangelegd. Deze houdt het water op peil én is passeerbaar voor vissen. Vissen kunnen zich nu vrij bewegen van het Eindhovens kanaal tot aan Sterksel. De vistrap bestaat uit negen drempels van natuursteen. Hiermee wordt het verval van de oude stuw van 72 centimeter in stappen van 8 centimeter opgedeeld.
Anti-verdrogingsmaatregelen
Een groot deel van de Kleine Dommel in Heeze stroomt langs natuurgebieden van Staatsbosbeheer. Het gehele beekdal van de Kleine Dommel is onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur.
Nabij de nieuwe vistrap zijn ook 5 stuwtjes geplaatst die ervoor moeten zorgen dat de grondwaterstanden in de natuurgebieden van Staatsbosbeheer stijgen. Dit is gunstig voor de ontwikkeling van een natuurlijk beekdal.
Meander de Rul
De oude meanders waren voor een deel dichtgegroeid met moerasplanten, wilgen en elzen. Tijdens de werkzaamheden van 2017 is de meander uitgediept en is het profiel aangepast zodat er voldoende water door kan stromen. Hierdoor kunnen er weer natuurlijke beekprocessen als meanderen en het afzetten van zand en slib plaatsvinden.
Tevens is bij de Instroom van deze meander een automatische stuw geplaatst die ervoor zorgt dat het water de meander ingeleid wordt. Op de foto rechtsboven is de stuw op de voorgrond zichtbaar. Bij hoog water zakt deze stuw, waardoor het water ook via de oude rechte loop van de Kleine Dommel door kan stromen.
Kleine Dommel
De Kleine Dommel of Rul is een beek in de Kempen en de Meierij van 's-Hertogenbosch. Het dal van de Kleine Dommel ligt in de Roerdalslenk, waar ooit de Rijn en later de Maas door gestroomd hebben.
Hij ontstaat uit de samenvloeiing van de Groote Aa met de Sterkselse Aa bij het Kasteel Heeze in Heeze en stroomt daarna dwars door Geldrop en ten westen van Nuenen, waar hij de grens tussen Nuenen en Eindhoven vormt en aldaar ook in de Grote Dommel uitmondt.
Het dal van de Kleine Dommel ligt in een keten van belangrijke natuurgebieden, met name het deel tussen Heeze en Geldrop, waar het grenst aan de Strabrechtse Heide. Dit betreft een moeilijk toegankelijk en moerassig beekdal dat bekendstaat als de Goorse Zeggen. Het wordt gekenmerkt door met uitgestrekte elzenbroekbossen en verruigde rietveldjes.
Tussen de Rulse brug in Heeze en de A67 hoort het dal van de Kleine Dommel tot het Natura 2000 gebied 'Strabrechtse Heide & Beuven'. In 2006 is het Waterschap de Dommel begonnen met het opnieuw uitgraven van een meander en de vervanging van een stuw door een vistrap in dit deel van de beek.
Aan de rand van en tussen de bebouwde kom van Geldrop ligt een rij soms moerassige, dan weer parkachtige beekdalgebieden die in wisselende mate door de omringende stad zijn beïnvloed.
Veel natuurwaarde hebben het moeilijk toegankelijke broekbos nabij boerderij 't Goor en het zeer moerassige, maar door verschillende fietspaden ontsloten Hulsterbroek. In de Engelse tuin van het Kasteel Geldrop is het goed wandelen.
Verder stroomafwaarts, tussen het Eindhovens Kanaal en de Collse watermolen, ligt het natuurgebied de Urkhovense Zeggen aan de kleine Dommel. Direct noordelijk daarvan, aan de spoorlijn naar Helmond, ligt het broekbosgebiedje 'De Varkensput' met zijn oude, dichtgegroeide klotputten. (Nóg een gebiedje dat Varkensput wordt genoemd ligt binnen de Urkhovense Zegge, oostelijk van de Dommel niet ver van het Eindhovens Kanaal.)
Toon Bussers Brugske
Het bruggetje over de Dommel (Bussers brugske, genoemd naar Toon Bussers die tot mei 1999 opzichter bij Staatsbosbeheer was en deze brug over de Kleine Dommel ontworpen heeft) is een prima gelegenheid om even een blik te werpen op een stukje natuur wat nog echte rust uitstraalt. In alle jaargetijden meer dan de moeite waard.
Hoogwater
Bij de brug staat er een grote peilstok. Met daarop 2 rood gemarkeerde waterstanden. De eerste zit bijna tegen de onderkant met de aanduiding "Gemiddelde waterstand eens per 10 jaar".
Dat wil zeggen dat het water zo hoog staat dat alles net onder water staat. Boven aan staat een tweede aanduiding "Gemiddelde waterstand eens per 100 jaar". Dat wil zetten dat er ruim 1 meter 30 water staat. Niet voor te stellen.
Inderdaad niet voor te stellen dat het water hier bijna 2 meter hoog staat elke 100 jaar. Of we dit in deze droge tijd nog gaan meemaken zal de tijd leren.
We verlaten de Kleine Dommel en komen bij de rand van de Strabrechtse Heide waar we afslaan richting A67 en de parkeerplaats. Onderweg komen we nog een kruisbeeld tegen.
Geschiedenis van het Kruisbeeld
In 1929 werd de strijd aangebonden tegen het Bolsjewisme, vanwege de godsdienstvervolgingen in de Sovjet-Unie. In korte tijd werden overal in de Brabantse dorpen kruisbeelden langs de weg opgericht. Het eerste kruisbeeld werd in maart 1929 tussen Helmond en Deurne geplaatst. Negen maanden later waren er al 19 kruisbeelden gewijd en 30 kruisen waren in bestelling; onder andere voor Geldrop.
Op een foto (1932?) van een boerderij van V.d. Hurk aan de Mierloseweg 60 is een kruisbeeld te zien. Op die plaats, van de omstreeks 1965 gesloopte boerderij, zijn enige woningen gebouwd. Nu dus Mierloseweg 100-106. Het kruis is toen verplaatst naar een plek naast de E3-weg; tussen het viaduct Bogardeind en het viaduct naar de Strabrechtse Heide.
In 1966 werden de eerste initiatieven ontwikkeld om te komen tot Het Corpus voor de die verplaatsing. Initiatiefnemer was één van de Geldropse ecclesiagroepen. Met name Joop Biemans. Met de binnengekomen bedragen, n.a.v. een folder aktie en de hulp van vrijwilligers, kon in 1967 de plaatsing realiseerd worden.
Het corpus werd gekocht van een vriend Joop uit Zwolle. Het was gemaakt in 1929 en afkomstig uit de 1966 afgebroken St. Michalëlkerk aldaar en ingewijd als Het kruishout is afkomstig uit de sacristie van de St. Jozefkerk Braakhuizen-Zuid. Het bouwmateriaal voor de sokkel werd door de gemeente Geldrop geleverd. Voor de plek werd jaarlijks f 5,- recogonitie betaald.
In 1981 verkeerde het corpus een zéér slechte staat. Een gedeelte van het gezicht was verdwenen. Grote afbeeldingen van het geschonden corpus vormden in de paastijd het thema: 'Wie zijn jullie die voorbij gaan?" van en met pastor Hamers. - N.a.v. de vieringen ontstond er in de wijk Coevering een inzamelingsaktie voor de van restauratie van het totale kruis.
De in Geldrop woonachtige ambachtsman Chris Derksen bracht het houten beeld terug in oorspronkelijke staat en bracht ook een overkapping aan. Op zaterdag 1981 werd het kruisbeeld in processie weer teruggeplaatst.
In oktober 1982 doet Maria Derksen een oproep in Middenstandsbelangen voor het bijhouden van het kruisbeeld en dit bijzondere plekje. Enige malen is het corpus naar het woonhuis van Nel Castelijns vervoerd om daar weer 'gerepareerd' te worden. Inmiddels hebben Twan Maas en Peter zich al weer jaren over de plek ontfermd.
Omdat de 'Strabrechtse heideroute' voor fietsers en wandelaars steeds meer in trek is gekomen, zie je dan ook regelmatig op dit punt mensen even stil staan.
Verbaasd vragen ze zich af waarom alles zo goed en mooi wordt bijgehouden. Binnenkort zal er een infobordje worden geplaatst en kan de stilte- en rustzoeker een prentje van het bijzondere kruisbeeld meenemen.
En dan zijn we weer rond. We hadden heerlijk wandelweer, de route onderweg was niet te nat, eerder te stoffig en we misten het terras van het Heide Café. Wel veel informatie onderweg, regelmatig kwamen we een informatiebordje tegen. Daarmee leer je veel over de heide en over de Kleine Dommel. Het is en blijft een mooie wandeling.
Wandel ze.
Geraadpleegde websites:
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Strabrechtse_Heide
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleine_Dommel
- https://heidecafe.nl/
POI's
- Dal van de Kleine Dommel N51.3949 E5.5863
- De Dommel N51.3927 E5.5891
- De Plaetse N51.3979 E5.5896
- Heidecafé d’n Vrije vogel N51.3985 E5.5898
- Kruisbeeld N51.4105 E5.5751
- Meanders N51.3923 E5.5885
- Rul N51.3959 E5.5780
- Scheidingsven N51.4082 E5.5989
- Start/finish/parkeerplaats 5 km N51.3967 E5.5887
- Start/finish/parkeerplaats 9 km N51.4117 E5.5815
- Strabrechtse heide N51.4023 E5.5882
- Toon Bussers Brugske N51.4003 E5.5822
Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekstStartlocatie
Reacties
Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen
- Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
- Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
- Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
- De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
- Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
- Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
- English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.