We parkeren de auto in Oud-Vakenburg. Daar is een mooie parkeerplaats voorhanden, tenminste als u vroeg op de dag arriveert. Dit is een geliefd wandelgebied. Dat merk je aan de hoeveelheid geparkeerde auto's.

We hebben al meer in het Gerendal gewandeld. Met de IVN. Maar toen was het zo beroerd weer, dat we onderweg zowat weggespoeld zijn. Vandaag was het prachtig wandelweer. Lekker vroeg in maart, de bomen nog kaal, de vergezichten nog niet dichtgegroeid met groen.

Wel was het hier en daar behoorlijk drassig. Op een vlak pad al vervelend. Op een helling is het nog minder, je komt haast niet meer vooruit. We kunnen voor deze wandeling dan ook goede schoenen aanbevelen.

Wat zegt Wikipedia over oud Valkenburg:

Oud Valkenburg
Oud-Valkenburg (Limburgs: Oud-Valkeberg) is een kerkdorp in de Limburgse gemeente Valkenburg aan de Geul. Het dorp is gelegen tussen Valkenburg en Schin op Geul. De oorsprong van Valkenburg ligt waarschijnlijk in Oud-Valkenburg. Vermoedelijk wordt op de oorkonde met als datum 15 februari 1041 en de naam Falchenberch - de eerste schriftelijke vermelding van Valkenburg - niet de tegenwoordige stad aan de Geul bedoeld, maar het huidige Oud-Valkenburg. Tot 1940 vormde het dorp een zelfstandige gemeente.

De kerk van Oud-Valkenburg is gewijd aan Johannes de Doper en dateert gedeeltelijk uit de 11e eeuw. De kerk bevat een barok altaar uit de 18e eeuw. Verder wordt de kerk verlucht door 14 moderne kruiswegstaties, gemaakt door het kunstenaarsechtpaar Vroemen-Jager.

In Oud-Valkenburg bevinden zich twee kastelen, Kasteel Genhoes en Kasteel Schaloen. Kasteel Genhoes is het stamkasteel van de heren van Valkenburg. De huidige gebouwen, een kasteel en een gesloten hoeve, dateren uit de 17e en 18e eeuw.

Kasteel Schaloen werd gebouwd in 1656 en is in de 19e eeuw ingrijpend gerestaureerd door Pierre Cuypers. Ook bij dit gebouw hoort een hoeve. Verder liggen er bij het kasteel een watermolen (Sjloens Meule) en de bekende Kasteeltuin Oud-Valkenburg met planten die typerend zijn voor de Zuid-Limburgse flora.

Oud-Valkenburg is gelegen aan de spoorlijn Aken - Maastricht. Van 23 oktober 1853 tot 1 juni 1923 had het dorp een eigen stopplaats, Station Oud Valkenburg.

Het Gerendal
Het natuurgebied Gerendal maakt deel uit van een heuvelachtig landschap, doorsneden met dalen, grubben en holle wegen. De naam is afgeleid van een groot droogdal (zonder beek of rivier), dat zich uitstrekt van Ingber op het plateau van Margraten tot aan Strucht in het Geuldal. De lengte bedraagt zo'n 4 kilometer. Onderaan is het Geren dal ongeveer 800 m breed en 50 m diep ingesneden in het landschap.

De bodem van de streek is opgebouwd uit kalksteen, grind en leem (löss). Op de piateaus en in de dalen liggen voornameiijk landbouwgronden. Min of meer verspreid daartussen, op de heillngen, bestaat de begroeiing uit hof bossen en schrale graslanden. Deze afwissellng is al erg oud. Veel doorgaande wegen en paden zijn van oorsprong middeleeuwse verbindingen. Andere sporen uit een ver verleden zijn de treden in het landschap, de taluds of graften, die werden aangelegd om akkers tegen erosie te beschermen.

Het afwisselende landschap zorgt voor een grote verscheidenheid aan planten en dieren (biodiversiteit). De omgeving van het Gerendal staat voorai bekend om de rijke kalklora. Er groeien veei zeldzame planten, waaronder talrijke orchideeën. De meeste pianten en dieren treffen we aan langs bosranden en in kalkrijke graslanden. Voor de echte natuurliefhebber: de streek tussen Vaikenburg en Guipen behoort tot de soorten rijkste gebieden van Nederland.

Bijna het gehele natuurgebied wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Middenin het eigenlijke Gerendal, schuin tegenover het beheerscentrum en de schaapskooi, ligt de "orchideeëntuin". Hier kunt u deze plantennjkdom van dichtbij bewonderen vanaf 1 mei tot 1 juli (open van 10.00 - 17.00 uur).

Meer informatie: Staatsbosbeheer, tel 043-459 24 69 of www.staatsbosbeheer.nl

Wegkruisen en veldbloemen
Karakteristiek voor het Limburgse land zijn de vele wegkruisen en veldkapellen. Recht voor u ziet u zo'n kapel temidden van landbouwpercelen: de Sint Jansboskapel.

Het oprichten van gedenktekens stamt al uit de tijd van onze Germaanse voorouders. Vooral in tijden van oorlog en besmettelijke ziekten werden ze op tal van plaatsen opgericht, meestal op kruisingen van veldwegen.

Traditioneel worden ze nog steeds door de bevolking onderhouden. Eromheen staan vaak prachtige veldbloemen. Veelal zijn dit akkerkruiden, kenmerkend voor löss- en kalkgronden. Ze waren bijna verdwenen, maar in wegbermen en overhoekjes zijn ze er soms nog: het spiegelklokje, de korenbloem, de klaproos en het akkerviooltje......

Voor de orchideeëntuin waren we iets te vroeg in het seizoen. In mei en juni kunt u hier mooie orchideeën zien.

De foto hieronder is genomen tijdens een IVN uitstapje waarbij ook de orchideeëntuin werd bezocht.

De Orchideeëntuin
Deze in Limburg unieke orchideeëntuin is in 1958 aangelegd op initiatief van W.H. Diemont, de toenmalige houtvester. Schapen mochten hier vanaf dat moment weiden en er werd niet meer bemest. Hierdoor kregen bomen en struiken geen kans om uit te groeien en had de kwetsbare krijtflora alle ruimte om zich te vestigen.

U kunt hier van dichtbij verschillende soorten orchideeën en andere zeldzame plan+en bewonderen. De meeste hiervan groeien ook in de omliggende natuurterreinen.

De tuin is geopend vanaf het eerste weekend van mei tot en met het laatste weekend van juni, van 10.00 uur tot 17.00 uur. De entree is gratis; een vrijwillige bijdrage is welkom.

Vanwege de kwetsbaarheid van de plantensoorten wordt u geacht op de paden te blijven en de aanwijzingen van de gids te volgen. Het terrein is alleen toegankelijk voor wandelaars.

Het Bakhuis
Bij de 'De Gerendalshöëve', een 19 eeuwse boerderij, gebouwd van Maastrichts Krijt staat een typische bakoven. Alle boerderijen van formaat hadden tot midden deze eeuw een dergelijk bakhuis. Meestal bevond dit zich vanwege het brandgevaar op enige afstand van de boerderij.

Net zoals in vele hedendaagse keukens werd er in het bakhuis niet alleen gekookt en gebakken. Ouderen deden in het warme gebouwtje weleens hun middagdutje, kinderen konden er spelen en met slecht weer deed het dienst als werkruimte. Hier stond ook de tegenwoordig nog bekende 'doofpot'. In zijn originele functie is dit een gietijzeren ketel waarin de nog gloeiende houtresten uitdoofden.

Het Bakhuis is in 1996 in oude luister hersteld door leden van de 'Kiwanis Club' van Valkenburg aan de Geul. Vlakbij het Bakhuis vindt u een schaapsput uit 1550.

Vlindertafel
Op enkeie plaatsen in de orchideeëntuin zult u zogenoemde vlindertafels zien. Deze tafels zijn aan de bovenkant voorzien van geurstoffen die de vlinders aantrekken: De tafels zijn daarom een uitstekende plaats om vele verschillende en kleurrijke vlindersoorten van dichtbij te bekijken.

Kalkgrasland en beheer
De droge en voedselarme kalkgraslanden treft u in Nederland alleen in Zuid-Limburg aan. De kalklaag is ontstaan uit bezonken kalkomhulsels van schelpdieren uit de tijd dat dit een kustgebied was.

Voor de instandhouding van kalkgraslanden zijn schapen heel belangrijk. De kudde Mergellandschapen van Staatsbosbeheer die hier graast, zorgt er namelijk voor dat er geen struiken of bomen kunnen uitgroeien. Bovendien voorkomen ze dat er teveel vegetatie als natuurlijke bemesting achterblijft. Zo garanderen ze dat de grond schraal blijft.

Kalkgrasland en plantengroei
Vanwege de schraalheid van de grond en de aanwezigheid van kalk zijn kalkgraslanden bij uitstek geschikt voor dè orchidee en andere plantensoorten.De grote variëteit aan soorten wordt mede bevorderd door Mergellandschapen. Dankzij het onregelmatige en willekeurige grasgedrag van de schapen zijn er namelijk binnen het Gerendal verschillende vegetatiestructuren ontstaan.

Hierdoor is er een grote variatie aan plantensoorten. Bovendien transporteren de schapen de zaden en vruchtjes waardoor de planten over een groter gebied verspreid voorkomen.

Vlinders
Veranderingen in inrichting en beheer van landschappen hebben een duidelijke invloed gehad op de aanwezigheid van vlinders, ook in Zuid-Limburg. Tegenwoordig kunt u hier nog ruim veertig verschillende soorten tegenkomen, De meeste vlinders die voor hun voortbestaan afhankelijk zijn van de kalkgraslanden hebben zich echten niet kunnen handhaven.

Hagedis, hazelworm en wijngaardslak
ïn het Gereendal leven enkele soorten reptielen. De levendbarende hagedis bijvoorbeeld en de hazelworm. Zowel de hagedis als de hazelworm kunt u op een van de warmere zuidhellingen met een beetje geluk aantreffen.

De wijngaardslak die ook in het Gerendal leeft is de grootste in Nederland voorkomende slak: het huïsje kan bijna 5 cm groot worden. Deze slakken hebben hun naam te danken aan het feit dat ze in zuidelijker streken vaak in wijngaarden worden aangetroffen. Levende Wijngaardslakken vindt men vooral tussen april en oktober. Ze kunnen wel 20 jaar oud worden.

Traditioneel hakhout
Vroeger kon men het hout dat hier groeide goed gebruiken, bijvoorbeeld als brandhout, leder jaar werd een gedeelte gekapt en zo ontstond een bijzonder landschap met een waardevolle flora en fauna. Tegenwoordig is deze arbeidsintensieve vorm van kappen niet meer lonend. Toch zet de Vereniging Natuurmonumenten de traditie voort om licht in het bos te houden.

Kalk en Licht
Van de bossen in dit gebied wordt iedere winter een deel gekapt. Een enkele grote boom blijft staan. Dankzij het licht dat zo op de bodem kan komen, ontstaat een weelderige plantengroei. De meeste planten zijn zeer zeldzaam. Bos met veel licht en een kalkbodem komt in Nederland namelijk maar weinig voor.

Op de wandeling door het Gerendal kwamen we ook door een aantal kleine dorpjes. Leuke vakwerkhuizen kun je dan bewonderen. Ook de grote binnenplaatsen zijn een foto meer dan waard. En zo word cultuur en natuur verbonden in een wandeling.

Vakwerkhuizen
De vakwerkhuizen werden vanaf de middeleeuwen gebouwd, de bouwmaterialen werden terplekke gewonnen. Het eikenhout voor het vakwerkgeraamte kwam uit de bossen, de wilgentakken voor het vlechtwerk kwamen van de wilgen langs de Geul en het klei (leem) kwam uit de rivier zelf. Dit klei werd tezamen met mest van de koeien en stro werd tegen het vlechtwerk aangegooid, wat zorgde voor een perfecte isolatie, zelfs tot op heden!

Bezienswaardigheden (selectie):