We starten in het centrum van Berg en Terblijt. Wat schrijf Wikipedia erover deze gemeente?

Berg en Terblijt
Berg en Terblijt is een voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Limburg. De gemeente bestond uit de kernen Berg, Terblijt, Vilt en Geulhem. Ze werd opgeheven bij de gemeentelijke herindeling van 1982 en samengevoegd met Valkenburg-Houthem, waarmee de nieuwe gemeente Valkenburg aan de Geul ontstond.

De naam van de gemeente was Berg en Terblijt omdat er in Nederland meerdere woonplaatsen de naam Berg dragen, waaronder het ook in Limburg gelegen Berg aan de Maas.

Terblijt is een gehucht dat aan de zuidkant tegen Berg is gelegen. Ook voor de postadressen en op de bewegwijzering werd gekozen voor de naam Berg en Terblijt, en ook na de herindeling is die naam in gebruik gebleven, zodat de twee nu vaak als een plaats met die naam aangeduid worden.

De kern Berg heeft ongeveer 3500 inwoners, de kern Vilt heeft er 950 en Terblijt 180.

Al direct aan het begin van de wandeling is een mooi vergezicht te bewonderen. Daarna gaat het verder richting de eerste groeve. Een leuke groeve om doorheen te lopen. De landgeiten zijn wat schuw en verschuilen zich al snel. Maar de grappige varkens zijn helemaal niet schuw en vinden het bezoek maar wat leuk. Als snel komen we met z'n drieën aangerend.

Groeve Blom
Groeve Blom ligt aan de Kleine Heideweg. Aan de zuidrand van Berg en Terblijt. Het terrein van 7 hectare is in de 50-er jaren van de vorige eeuw door Martin Blom (senior) aangekocht en vervolgens afgegraven. Aan deze afgraving was een inrichtingsverplichting gekoppeld.

In overleg met omwonenden, de gemeente Valkenburg en nog een aantal andere instanties, werd het inrichtingsplan opgesteld. Daarbij is gebruik gemaakt van de aanwezige kalkmergel en de glooiingen in het terrein. Voor de geelbuikvuurpad zijn poelen aangelegd. Voor de wandelaars zijn er wandelpaden aangelegd. En er kwam een afrastering om de Hollandse landgeiten en Nieuw Zeelandse Kune Kune varkens binnen het terrein te houden.

Heel veel soorten bereiken in Zuid-Nederland de noordelijke grens van hun leefgebied. Groeves hebben een speciaal klimaat. Het is er overdag warmer dan in de directe omgeving, en ’s nachts kouder. De verschillen zijn extreem. Dat maakt dat er hier een heel specifieke flora en fauna te vinden is. Bijvoorbeeld de vroedmeesterpad, de geelbuikvuurpad, de hazelworm, meer dan twintig soorten libellen waaronder zeldzame soorten als de Zuidelijke Oeverlibel.Veel dieren vinden zelf hun weg naar de groeves. De paddensoorten zijn hier speciaal uitgezet. Om de populatie op gang te krijgen, zijn er poeltjes aangelegd en karrensporen gegraven. Het stilstaande water in de karrensporen is een ideale plek voor de padden om eitjes af te zetten.

In de groeve kwamen we nog een informatiebordje tegen. Deze informatie willen we u niet onthouden.

Informatie voormalige mergelgroeve Blom te Terblijt
Blom sr. schreef zich in juli 1945 in bij de Kamer van Koophandel in Maastricht als: "M. Blom, zand - kiezel en mergelexploitatie." Het was een eenmanszaak die vaak in familieverband grind en kiezel ontgronde ten behoeve van de aanleg van wegen en de bouw van woningen en fabrieken. M. Blom ontgronde en zijn broers zorgden voor het transport.

Sinds 1945 zijn grindgroeves geëxploiteerd in Berg en Terblijt, Maastricht en Hulsberg. In de beginjaren werd gebruik gemaakt van zelfontworpen graafmachines. Oude legervoertuigen werden samen met de smid Van Oppen omgevormd tot dieplepels. Later deden de eerste laadschoppen hun intrede. Deze waren van Amerikaanse makelij en werden gebruikt bij het
afgraven van het zand en het grind en later ook van kalkmergel.

Dat was uniek in Nederland, elders werd de vaste kalkmergel los gemaakt met behulp van explosieven. Met een hamermolen werd de afgegraven kalkmergel vermalen tot poeder waardoor deze geschikt werd als meststof voor de landbouw en als vulmiddel voor de industrie. Kalkmergel heeft een hoge zuurbindende waarde die met name in Drenthe en Friesland tot grondverbetering en dus tot productieverhoging in de landbouw leidt.

De aanwezige vaste kalkmergel geeft een goed beeld van de gelaagdheid en dus van de verschillende periodes in de krijtperiode. Die duurde van 60 tot 120 miljoen jaren geleden.

In de krijtperiode zijn meerdere hoofdperiodes te herkennen, namelijk Campanien en Maastrichtien. De laatste periode van het Maastrichtien is het Maastrichts krijt en deze is hier afgegraven. Tijdens de afgravingen is ruim aandacht besteed aan de aanwezige resten van prehistorische dieren zoals mosasauriërs, ammonieten en oesters. Er is zelfs een fossiel vernoemd naar deze groeve. Het zoeken naar fossielen is nu niet meer toegestaan. Om een goed beeld te krijgen van de Krijtperiode kunt U een bezoek brengen aan het Natuur Historisch Museum te Maastricht.

Geschiedenis van de Nederlandse Landgeit
De Nederlandse Landgeit, heeft op het punt gestaan volledig te verdwijnen.
Dit geitenras bepaalde eeuwenlang het gezicht van de geitenstapel in ons land.

Om hogere melkgiften en bevleesdheid te krijgen werden deze dieren begin 20e eeuw veelal gekruist met geïmporteerde Toggenburger- en Saanengeiten. Dit had tot gevolg dat rond 1950 nauwelijks nog landgeiten meer over waren. Vanaf dat moment heeft Diergaarde Blijdorp ingegrepen om dit ras van uitsterven te behoeden. Vanaf 1970 is de Landgeitenpopulatie langzaam aan weer toegenomen tot ca 1200 dieren.

Raskenmerken
De Nederlandse Landgeit is een hard en sober ras. De dieren zijn stevig gebouwd en hebben vrij korte poten. Naast éénkleurigen komen ook dieren voor in de bonte kleuren zwart, bruin, beige, grijs of een menging daarvan. De volwassen bokken van dit ras vallen op door hun monumentale horens, hun bokkenpruik en sik en de imponerende beharing. Ook de geiten zijn gehoornd maar minder opvallend en ze hebben meestal minder opvallende beharing.

Huidige functie
Tegenwoordig worden veel landgeiten gehouden op kinderboerderijen of ingezet bij het beheer van natuurterreinen waar zij o.a. berken, bramen en andere struiken moeten verwijderen ten behoud van het karakteristieke open landschap en heidevelden. Tevens wordt door het instand houden van dit nog zeldzame huisdierras eigenschappen behouden welke bij moderne rassen verloren zijn gegaan.

Hét Kune kune varken
Hét Kune kune varken is afkomstig van Nieuw Zeeland en worden door de Maori Cooney Cooney genoemd, wat rond en vet betekent. Walvisvaarders, zeilers en/of Maori's hebben hun voorouders uitgezet en als huisdier gehouden voor te slachten. Er wordt vanuit gegaan dat meerdere rassen zich vermengd en vermeerderd hebben. Waarschijnlijk heeft het Kune kune varken Chinese voorouders.

In 1970 werden de Kune kune varkens bedreigd in hun voortbestaan, de Maori's hadden geen behoefte meer aan het vlees van de varkens erfde overige eilandbewoners hadden geen weet van dit ras. Twee natuurparkbeheerders, Michael Willis en John Simster, hoorden van de bedreiging en kochten alle aangeboden Kune kune's op. Dit leidde in eerste instantie tot 18 varkens, later zijn er nog varkens aan toegevoegd.

In 1992 zijn de Kune kune's naar Groot Britannië geëxporteerd door Zoe Lindop en Andrew Calveley, beiden werkten in Nieuw Zeeland en kwamen via Michael Willis in contact met de Kune kune's. Ze waren zo ingenomen met deze zachtaardige dieren dat ze deze meenamen naar Groot Brittannië om ze er verder te fokken. Door de spreiding van het ras over twee eilanden is de kans op uitsterven als gevolg van bijvoorbeeld een ziekte of natuurgeweld gehalveerd. In Groot Bittannië zijn nu ongeveer 700 geregistreerde varkens.

Het beheerexperiment voor groeve Blom behelst beheer van het terrein met geiten en landvarkens. De dieren moeten zich in leven houden met wat de natuur biedt en de natuur moet zich ontwikkelen met hulp van de geiten en varkens. De varkens houden de houtopstand en de begroeiing laag en de varkens zorgen ook voor nieuwe plas - dras - locaties voor de aanwezige padden en andere amfibieën. De groeve is omgeven met een extra sterke afrastering om de dieren binnen te houden. De keuze voor het Kune kune varkens is gedeeltelijk te danken aan het vriendelijke karakter van de dieren en van het feit dat volwassen dieren gemiddeld 65 kilo zwaar worden. Dit in tegenstelling tot de eerder beoogde grazers, namelijk de Mangalitsa's, die minder vriendelijk zijn en wel 250 kilo kunnen wegen. Omdat de groeve vrij toegankelijk is voor het publiek, is het karakter erg belangrijk. De zwaarte van de volwassen beesten bepaald in belangrijke mate de kwaliteit van de afrastering en geeft ook een indicatie van de mate waarop het terrein wordt omgewoeld. De dieren hebben een hok nodig voor te schuilen tegen regen en wind, om zo het risico van longontsteking te voorkomen.

Het voordeel van het Kune kune varken is dat het graast en dik wordt van gras alleen. Er zijn verschillende kleuren varianten, namelijk zwart, zwart - wit, wit, goudkleurig, bruin getaand en bruin.

Beren worden vruchtbaar vanaf 6 - 7 maanden. Gelten kunnen zwanger worden vanaf 5 maanden, maar het is aangeraden niet te fokken totdat ze minstens één jaar oud zijn, en je ze aldus de tijd geeft om te groeien.

De grootte van de worp is erg variabel. Biggetjes spenen 6 weken, en de zeug mag een week na het spenen opnieuw paren. Een mannetjes dier kan tot 100 kilogram wegen, een zeug weegt gemiddeld 50 kilogram.

Aan het einde van de groeve is nog een leuk stuk met een pittige helling. Het pad slingert maar tussen de rotsen door naar boven. Van afstand heb je een mooi uitzicht op de rotsen. En ook als je boven heb je een leuk uitzicht de andere kant op.

In de mergelwanden van de groeve huizen schoorsteenbijen. Dat is mooi te zien aan de grote hoeveelheid gaten in de wand. Mergel is een zachte steensoort. Op Wikipedia vonden we meer informatie:

Mergel
Mergel is een afzettingsgesteente bestaande uit een mengsel van klei en fijnverdeelde kalk. Het is een slecht afgebakend begrip. Qua samenstelling neemt dit gesteente een plaats in tussen kalksteen en schalie, de overgangen verlopen gradueel. Hoewel meerdere definities bestaan, wordt in Nederland de regel gehanteerd dat mergel een gesteente is dat voor 25-75% uit kalk bestaat en voor het restant uit klei. Door het grote gehalte aan kleimineralen kan mergel niet zo goed cementeren als kalksteen, waardoor het makkelijker erodeert.

De Zuid-Limburgse naam "mergel" komt waarschijnlijk van het Romeinse "marga". Hieronder verstonden de Romeinen alle niet verharde kalkhoudende sedimenten.

Geelbuikvuurpad
De geelbuikvuurpad (Bombina variegata) is een kikker die op de rode lijst als ernstig bedreigd staat.

De maximale lichaamslengte is ongeveer 5 centimeter en deze kikker is makkelijk te herkennen aan de bruingrijze tot grijszwarte bovenzijde maar knalgele buik en onderzijde van de poten. Deze kleur dient als schrikkleur en om aan te geven dat de soort giftiger is dan andere soorten. De buik is vaak zwart gevlekt en de gehele bovenzijde is bedekt met grove wratten. De ogen staan meer aan de bovenzijde van de kop en opmerkelijk is de vorm van de pupil; omgekeerd-druppelvormig tot hart-vormig.

Halverwege de wandeling hebben we Tivoli. Een leuk plaats om even een kopje koffie met een heerlijk stuk gebak te nuttigen. Daarna lopen we richting St. Gerlach. Een mooi vlak stuk met onderweg een weelde aan bloemen en planten.

De Bergse Heide
Tussen Berg, Vilt en Houthem ligt een 153 ha groot gebied. In dit gebied komt u een plateaubos tegen. Dit gaat via een hellingbos in vochtige graslanden. De Geul slingert vrij door het gebied. Hierdoor kalveren de oevers af en worden bomen ontwortelen.

Komend vanaf St. Gerlach zijn er vier zones in het reservaat te onderscheiden:

Open grazig gebied de Geul en omgevinghet hellingbos het plateaubos

Door invloed van overstromingen van de Geul en opkwellend grondwater zal in laagtes in het dal water blijven staan, Het enige beheer dat hier plaatsvindt is begrazing door Galloways en Koniks.. Door begrazing (die het hele jaar doorgaat) wordt geprobeerd een afwisselende soortenrijke vegetatie in stand te houden.

Het hellingbos is zeer rijk. Hier en daar komt er pure kalk aan de oppervlakte. Boven op het plateau is de bodem armer. Vroeger was hier heide te zien. De bossen op de heuvelrand zijn bijzonder vogelrijk. De ondergrondse groeven worden door vleermuizen als overwinteringsplaats gebruikt.

Daarna gaan we weer richting de hellingen. We komen langs het Geologisch Monument zuidelijke dalwand Geul. We komen een aantal kleine grotten tegen. Zoals Groeve nieuw Paradijsbergske.

De groeve is niet toegankelijk. Een grote deur sluit de groeve stevig af. Twee grote gaten zorgen ervoor dat vleermuizen ongehinderd in- en uit kunnen vliegen. Er staat een informatiebord voor de groeve/grot. Er zijn veel groeven/grotten in dit gebied. kijk maar eens op de volgende website.

De zuidelijke dalwand van de Geul. die hier ca. 60 meter boven het dal uitsteekt, bezit naast een hoge geologische en biologische waarde ook een schat aan cultuurhistorische waarden. De aan de oppervlakte komende delfstoffen, grind, zand en kalksteen, hebben vanaf de Romeinse tijd een belangrijke plaats ingenomen voor de bewoners in en rond het Geuldal. De.Romeinen gebruikten deze delfstoffen al voor de aanleg en het onderhoud van wegen en het bouwen van huizen en andere gebouwen.

Kalksteen werd ook gebruikt voor het 'mergelen' van akkers en weilanden. Het delven van delfstoffen heeft overal sporen nagelaten in de dalwand Talrijke kleine en grote groeven zijn de relicten van deze activiteiten. Bij het delven van bouwstenen zijn talrijke ondergrondse groeves (grotten) ontstaan.

Naast de beschadiging van de oorspronkelijke situatie hebben deze ingrepen bijgedragen aan de verrijking van flora en fauna. De hier ontsloten kalksteen is ontstaan in de Krijtzee (tussen 80 en 65 miljoen jaar geleden) en bestaat uit ontelbare skeletjes van microscopisch kleine planten en dieren.

Natuurpark Langen Akker
Natuurpark Langen Akker zag er de afgelopen eeuw heel anders uit. Voordat het natuurpark werd, deed het gebied dienst als winplaats voor mergel, zand en grind én was het enige tijd afvalstortplaats. Nazorg Limburg is eigenaar van het gebied; het natuurbeheer op Langen Akker wordt door Stichting het Limburgs Landschap, in nauw overleg met Nazorg Limburg uitgevoerd.

Geschiedenis van de groeve
Zo'n 70 miljoen jaar geleden was onze omgeving geheel overspoeld door zee. In die periode zijn dikke lagen kalk (mergel) op de bodem afgezet, resten van zeediertjes die in het warme water leefden. De Maas en haar zijbeken zorgden daarna miljoenen jaren lang voor afzetting van zand en grind op deze mergellaag. Door de krachten in de aarde wordt de bodem omhoog gestuwd, ongeveer twee centimeter per eeuw. Dit gebeurt.al zo'n miljoen jaar:zo zijn de verschillende grondlagen in Zuid-Limburg aan de oppervlakte gekomen. De Maas en haar zijbeken zorgden daarna voor afzetting van zand en grind op de mergellaag.

Mergelwinning in ondergrondse groeves begon in Zuid-Limburg rond 1000 na Chr. Door die winning zijn grote gangenstelsels ontstaan. Ook onder dit natuurpark ligt een gangenstelsel, de Barakkenberg. Dit fungeert als huisvesting voor vleermuizen. Tussen 1954 en 1969 is in de groeve Langen Akker circa 550.000 m3 zand en grind gewonnen. Daarna is de groeve - tot 1989 - opgevuld met circa 850.000 ton afval. De afvallaag is tussen de 5 en 25 meter dik.

Beheer voormalige stortplaats
Tussen 1998 en 2000 is de stortplaats zorgvuldig afgewerkt. Er is een systeem aangelegd voor het opvangen van stortgassen. Die stortgassen worden omgezet in elektriciteit en gebruikt in ons energienet. Tevens is de stortplaats zelf afgedicht met een vloeistofdichte laag van minerale stoffen, zodat afval in de stortplaats geen invloed heeft op de omgeving. De kwaliteit van het grondwater wordt regelmatig gecontroleerd. Daarvoor zijn rondom de stortplaats peilbuizen geplaatst. Nazorg Limburg zorgt ervoor dat deze afdichting, de stortgasinstalatie en de peilbuizen goed worden beheerd.

Begrazen
Op de voormalige stortplaats krijgt natuur nieuwe kansen. Op het deel van Langen Akker, tegen de bosrand, grazen Galloway-runderen.

Deze grote grazers zijn ook in het vlakbij gelegen natuurgebied Ingendael te vinden. De runderen zorgen op een natuurlijke manier voor de begrazing en het "beheer" van het terrein boven op de voormalige stortplaats. De dieren zijn eigendom van van het Limburgs Landschap die ook het groenbeheer op Langen Akker uitvoert.

Bloemenrijkdom
Op Langen Akker heeft zich een groot aantal planten spontaan gevestigd. Om ervoor te zorgen dat er snel planten op de afgedekte stort zouden komen, heeft er echter ook uitzaai plaatsgevonden.

Soorten als hemelsleutel, knikkende distel en veldsalie zijn niet van wilde oorsprong maar dragen zeker bij aan een fraai bloemrijk beeld in de zomer. Het gele in de nazomer bloeiende boerenwormkruid on de witte wilde peen zijn beeldbepalend. De laatste soort is de voedselplant van de rups van de koninginnepage, Nederlands grootste dagvlinder. Deze fraaie soort vliegt ook vrijwel de gehele zomer in het gebied rond.

Struwelen
Vrijwel alle bomen en struiken op Langen Akker zijn ingeplant. Er is gekozen voor soorten die al in de directe omgeving van Langen Akker voorkomen. Boven op de afgedichte stortplaats bevinden zich ondiep wortelende struiken als kardinaalsmuts, meidoorn en Gelderse roos. Aan de randen vindt men ruwe berk, Spaanse aak en haagbeuk, en struiken als hazelaar, rode kornoelje en wilde lijsterbes. In de nabije toekomst verhogen deze bosschages en struwelen de variatie in het gebied voor alle bezoekers.

Dieren
Op Langen Akker komen diverse diersoorten voor, zoals ree, das, torenvalk en buizerd. Als het natuurpark zich verder ontwikkelt komen er steeds meer soorten bij .Ook nu leven er natuurlijk al leuke soorten als de vroedmeesterpad. Deze soort die alleen in Zuid-Limburg voorkomt leeft er in kleine aantallen.

Op warme zomeravonden laten ze via hun fluitende roep aan soortgenoten weten waar ze zitten. De jonge padjes groeien op in de kleine wateren die zich op en rond het gebied bevinden. Vreemd is dat de mannelijke padden de eieren, voordat deze uitkomen, in een snoer op hun achterlijf meenemen en zo kunnen beschermen tegen vijanden.

Het laatste stukje gaat door Berg en Terblijt terug richting kerk en parkeerplaats. Een mooie wandeling door een prachtige natuur. We komen hier nog een keertje terug voor een langere wandeling.