Landgoed den Hamert

Korte beschrijving

Laatst bijgewerkt op 09-02-2011

Een prachtige wandeling in de Maasduinen. Wel een gebied die meer mensen weten te vinden. Het kan er druk zijn in de weekenden. Vooral in de herfst is het mooi daar de mooie herfstkleuren. Maar dan moet het niet mistig zijn. Voor mensen zonder GPS zijn er een drietal routes uitgezet. Ook voor roelstoelers is er een mooie route uitgezet. Dus iedereen wat wils.


Kenmerken
Startpunt: Arcen
Startlocatie: Limburg , Nederland
Coördinaten N51.507852 E6.170009
Afstanden: 14, 13, 6, 5, 4 km
Type: Beek, Bos, Hei, Open
Begaanbaar: Erg drassig
Rolstoel: Niet bekend
Honden: Aangelijnd
Horeca: Bij start
Gelopen op: 13-09-2010

Route informatie
Een GPS wandeling van 14 km op Landgoed de Hamert bij Arcen.
Er zijn verkorte versies van 13/6/5 en 4 km van deze wandeling beschikbaar.
Ook is ook een WPT en RTE file beschikbaar.
De paden zijn goed gegaanbaar, wel is het een klein beetje heuvelachtig, soms is er erg veel los zand.
Aan het begin van de wandeling komt u horeca tegen.



Langere beschrijving

 GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSZe hadden voor vandaag prachtig zonnig weer voorspeld. Wel zou de dag beginnen met wat mist, maar die zou in de loop van de ochtend oplossen. Mooi niet. Dus geen zon, geen temperaturen van 21c, maar een grijze mistige wandeling. Wel jammer, dit is een prachtig gebied, zeker in de herft.

 Op zondagen kan het hier druk zijn, zeker als het lekker weer is. Het kan dan moeilijk zijn om de auto te parkeren. Aan het begin van de wandeling stonden een aantal informatieborden. Altijd handig.

Welkom in het Nationaal Park De Maasduinen
De Maasduinen dankt zijn naam aan de opvallende stuifzandruggen die paraboolduinen worden genoemd.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSHet Landgoed de Hamert is al eerder aangewezen als nationaal park. Door een flinke uitbreiding is in 2000 het Nationaal Park De Maasduinen ontstaan.
Afwisselend landschap De Maasduinen is een zeer gevarieerd gebied met heide, bossen, vennen, beekdalen en zandverstuivingen.

Parallel aan de Maas liggen vier landschapstypen: het Maasdal, de rivierduinen, de voormalige veengronden en het hogere plateau. Het nationaal park omvat het Maasdal, maar vooral de hoger gelegen rivierduinen.

Maasdal
Het Maasdal bestaat naast de rivier uit uiterwaarden, enkele kleinere rivierduinen en mondingen van beken. Hier ziet u stroomdal-graslanden, plassen en moerassen. Ook komt ooibos voor. Dit is een nat bostype dat goed bestand is tegen hoog water.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSLandgoed de Hamert
Landgoed de Hamert is onderdeel van Nationaal Park de Maasduinen. Dat is een samenwerkingsverband tussen Stichting het Limburgs Landschap, de gemeenten Bergen en Gennep, Staatsbosbeheer en een aantal particuliere eigenaren.

Het Nationaal Park is zo'n 20 kilometer lang en ruim 4500 hectare groot en is van landelijk en zelf Europees belang vanwege het voorkomen van speciale landschappen met de bijbehorende plant- en diersoorten. U er van harte welkom. Bent u wat slechter ter been? Er is een wat kortere en goed begaanbare route voor u uitgezet.

Stichting het Limburgs Landschap
Landgoed de Hamert is eigendom van Stichting het Limburgs Landschap. Het is ruim 1000 hectare groot en is geliefd vanwege de grote afwisseling en de vergezichten. Er zijn fraaie rivierduinen met heidevelden en vennen, gevarieerde bossen, archeologische monumenten en oude boerderijen. Bijzonder is het in een diep dal stromende Geldernsch-Nierskanaal. Dit kanaal heeft zich in 200 jaar ontwikkeld tot een vrijstromende bergbeek. Langs de Maas ligt een natuurontwikkelingsgebied, de Stalberg, met bloemrijke weilanden en vrij lopende wilde Galloway-runderen. Ze zorgen er voor de gewenste variatie in de begroeiing. Via de blauwe wandelroute komt u er.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSParaboolduinen
Op landgoed de Hamert zijn de karakteristieke elementen van de Maasduinen vlak bij elkaar te vinden, zoals de hoefijzervormige stuifduinen (paraboolduinen), vennen en oude Maasbeddingen. De stuifduinen zijn in de ijstijd (tot 10.000 jaar terug) uit het Maasdal door de westenwind opgestoven. Via de verschillende wandelroutes krijgt u er meerdere te zien.

De wandeling gaat door een beetje heuvelachtig gebied. De Maasduinen zijn vlak, maar lekker glooiend. Het maximale hoogteverschil is ongeveer 20 meter.

Oude sporen
In de jaren 30 zijn aan de oostkant van de Hamert gronden ontgonnen. Er zijn toen vele tientallen grafheuvels gevonden. Er leefden 2000 jaar vóór Christus al mensen in deze streek. In 1992 is de, naar bekend, enige overgebleven grafheuvel op de Hamert gerestaureerd. Dit zogenaamde Vorstengraf is een van de grootste grafheuvels van Nederland. Hij ligt goed herkenbaar langs de witte wandelroute die hier vertrekt.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSLangs deze wandelroute kunt u ook het herdenkingskruis voor verzetsstrijders vinden en de loopgraven uit de tweede wereldoorlog.

Actief heidebeheer
De heidevelden zijn een aantrekkelijke leefomgeving voor soorten als veldkrekel, hagedissen, boomleeuweriken en vele soorten (korst)mossen. Om dat te behouden is actief heidebeheer noodzakelijk, anders groeit het heideveld dicht met bos en verdwijnen die soorten en uw uitzicht. Vroeger brandde men wel stukken af. De meest natuurlijke manier om dichtgroeien te voorkomen is begrazing, bijvoorbeeld met schapen. Ook werd vroeger de bovenlaag afgestoken (plaggen) als strooisel voor de stallen. Door maaien en plaggen worden voedingstoffen weggehaald. Op de voedselamie gronden kan de hei nog wel groeien en grassen minder goed en zo hou je de hei in stand. U zult misschien ook geiten tegenkomen. Die lopen hier om ook kleine boompjes op te eten.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDe toekomst
Vergroting van de variatie in de natuurlijke begroeiing van de Hamert zal tot gevolg hebben dat verdwenen soorten op termijn terug kunnen keren. Daarvoor worden natuurherstelprojecten uitgevoerd. Dat kunt u bijvoorbeeld bij het Heerenven aan de oostkant van Landgoed de Hamert goed zien. Dit voormalige veengebied wordt sinds het jaar 2000 in etappes gerestaureerd. Nu al hebben zich zeldzame dieren als grote zilverreiger laten zien. Het gebied krijgt daardoor haar belangrijke rol als pleisterplaats voor de kraanvogels tijdens de vogeltrek weer terug. Het logo van het Nationaal Park de Maasduinen is niet voor niets een kraanvogel. Het Landgoed de Hamert blijft zo voor vele plant- en diersoorten een goede leefomgeving en voor wandelaars en fietsers een aantrekkelijke recreatieplek.

Rivierduinen
De hogere zandgronden zijn ontstaan in de laatste ijstijd. Westenwind wierp het zand vanuit de kale vlakten langs de rivier op tot de hoefijzervormige paraboolduinen. Deze opvallende vorm is vaak nog goed te zien.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDe Maasduinen omvat de langste rivierduinengordel van Nederland. De duinen zijn begroeid geraakt met heide en grotendeels beplant met bos. In de tussengelegen laagten zijn vennen ontstaan. De hogere gronden worden op een aantal plaatsen doorsneden door beken.

Levend stuifzand
Het stuifproces van de rivierduinen is voor sommige planten en dieren van levensbelang. Vandaar dat nu op een aantal plaatsen wordt gewerkt aan het reactiveren van het stuifzand. Dit levend stuifzand is zeldzaam en in Europa bijna nergens meer te vinden.

Planten en dieren in De Maasduinen
De Maasduinen is een gebied dat bij uitstek geschikt is voor amfibieën en reptielen. De das heeft het hier goed naar zijn zin. Ook voor vogels heeft de Maasduinen een grote waarde.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSVogels
De Maasduinen is van oudsher een gebied waar de kraanvogel tijdens de trek neerstrijkt. Deze statige vogel vindt hier een plek om te rusten en te eten. Niet voor niets staat de kraanvogel in het logo van het nationaal park.

De wielewaal komt hier ook voor en staat bekend om zijn mooie zang. Ondanks zijn opvallend gele en zwarte kleur zult u deze schuwe vogel zelden zien. Op de heide komt de zeldzame en mysterieuze nachtzwaluw voor. 's Nachts maakt het mannetje vreemde ratelende geluiden.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSAmfibieën en reptielen
In het gebied komen de zeldzame rugstreeppad en heikikker in grote dichtheden voor. Ook de zeer zeldzame knoflookpad is sinds 1999 weer gehoord. De naam dankt hij aan de substantie die zij afscheiden om vijanden af te schrikken. De geur doet inderdaad sterk aan knoflook denken. Ook de gladde slang en verschillende hagedissensoorten leven in de Maasduinen.

Zoogdieren
De Maasduinen is een belangrijk gebied voor vleermuizen en marterachtigen. De vleermuizen gebruiken de vennen en bosranden als hun jachtterrein. Op de hogere zandgronden heeft de das zijn burchten gebouwd. Belangrijk is ook het voorkomen van de bever die zich in het gebied heeft gevestigd.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSLibellen en vlinders
In het Nationaal Park De Maasduinen zijn 26 soorten libellen aangetroffen. Ook komt een aantal bedreigde vlindersoorten voor, zoals heideblauwtje en kleine ijsvogelvlinder.

De directe omgeving
Routes voor wandelaars en ruiters Het Landgoed De Hamert is op paden vrij toegankelijk voor wandelaars. Vanaf het pannenkoekenhuis starten meerdere wandelroutes. Tevens is een wandelroute uitgezet voor minder validen. U kunt tijdens de wandeling rusten in één van de schuilhutten. Aan de zuidzijde van het Westmeerven vindt u een vogelkijkhut. Door het gebied loopt ook een doorgaande ruiterroute.

Het is goed dat bij deze grafheuvel een bordje staat. Het uitzicht is hier zo mooi dat je al snel vergeet dat voor je een grafheuvel ligt. Ook is het leuk dat regelmatig een bordje met informatie staat.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSGrafheuvel Vorstengraf
Voor u rijst één van de grootste en mooist gelegen grafheuvels van Nederland op: het zogenaamde Vorstengraf of ook wel Scherpenheuvel genoemd. De locatie van de grafheuvel is gesitueerd op het hoogste punt uit de wijde omgeving. Deze ligging en omvang doen vermoeden dat hier de urn van een belangrijk persoon is begraven.

Ontginningen en opgravingen
Rond 1910 werden op de Hamert langs de Duitse grens heideterreinen ontgonnen. Gedurende deze werkzaamheden werden onder leiding van Dr. J. Holwerda opgravingen verricht in het Hamertgrafveld. Er werden ongeveer 100 kleine grafheuvels (tumuli) gevonden. Deze dateerden uit de 'Halistatperiode', ca 600 jaar voor Christus, van Gallische oorsprong maar later ook Germaanse invloeden van over de Rijn. Twee tumuli kwamen nog uit de steentijd, ca 1800 voor Christus. In de grafheuveltjes werden crematieresten en urnen aangetroffen uit de Klokbeker- en Kalenderbergcultuur. De Kalenderbergum vertoont een patroon van vinger- en nagelafdrukken (Rijksmuseum voor Oudheden Leiden). Het Hamertgrafveld van ca 40.000 m2 is in het begin van de jaartelling waarschijnlijk nog in gebruik geweest toen de Romeinse legioenen in de omgeving neerstreken. Door ontginning is van het grafveld niets meer over.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSKunstmatige opbouw
De grafheuvel is duidelijk het werk van mensen geweest. De ondergrond bestaat uit stuifduinen en van nature kan zo'n bult niet op stuifduinen ontstaan. Toen men 4000 jaar geleden de overleden persoon cremeerde, is de as in een urn gedaan en op het aanwezige natuurlijke stuifduin geplaatst De urn werd bedekt met plaggen cüe van de omliggende heide werd gestoken. Rondom deze heuvel van heideplaggen werd een smalle greppel gegraven en soms een kring van palen geplaatst. In de loop van eeuwen verteerden de plaggen die nu alleen als humusrijke donkergekleurde grond nog herkenbaar is. Ook raakte de greppel opgevuld met grond en de kring van palen is langzaam weggerot. De restanten van heideplaggen die men in grafheuvels heeft gevonden, wijzen duidelijk op vroege bewoning van de regio wat ook logisch is op hogere gronden langs de Maas.

Onderzoek en restauratie
De grafheuvel was onderhevig aan allerlei invloeden. In de 2e wereldoorlog is er op de heuveltop een mitrailleursnest ingegraven. Vervolgens raakte het Vorstengraf begroeid met berkenbomen. De wortelstelsels bedreigden de opbouw van de grafheuvel. In 1985 werden de bomen verwijderd. De kale heuvel werd weer een opvallend element in het landschap.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSIn 1992 deed men onderzoek om te kunnen vaststellen of het om een grafheuvel of galgenheuvel ging. In de richtingen van de vier windstreken werden proefsleuven gegraven en daarbij zijn op drie plaatsen de oude greppels terug gevonden.

Door deze punten te verbinden, kon men de oude doorsnede van 25 meter reconstrueren. Onderzoek en restauratie waren mogelijk door een schenking van de vrijwilligers van Het Limburgs Landschap.

Graf behouden
Overigens is bij het onderzoek door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek de kern van het Vorstengraf ongestoord gelaten. Dat betekent dat hier de crematieresten nog aanwezig zijn in tegenstelling tot de meeste andere grafheuvels in Nederland. De kans is klein dat er spectaculair of nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen worden gedaan. De stoffelijke resten zijn dus bewust met rust gelaten.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSUilenwijsheid
De omgeving van de grafheuvel dient als thuis voor een bosuil. In de schemer jaagt hij op kleine knaagdiertjes zoals spitsnuizen en soms een vogeltje. Overdag houdt hij zich schuil. Met zijn nachtelijke vluchten berokkend hij verder geen schade. Wees net zo wijs als deze uil en betreedt dit graf en tevens archeologisch monument niet. Betredingen varoorzaken namelijk beschadigingen. Dit leidt tot erosie. En erosie betekent verval. Zo kan dit markante punt in het landschap nog lang behouden blijven.

We hebben even koffie gedronken bij het Pikmeeuwenwater. Vanuit de hut heb je een prachtig uitzicht over het ven.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSPikmeeuwenwater
Het meest bekende ven op de Hamert is het Pikmeeuwenwater. Vroeger waren de oevers van dit ven druk bevolkt met kokmeeuwen. Het verhaal gaat dat men vroeger de eieren raapten waardoor de meeuwen in de verdediging gingen om hun nest te beschermen. Vandaar de naam Pikmeeuwenwater. Sinds twee jaar broedt de kokmeeuw hier weer.

Het pikmeeuwenwater is eigenlijk een complex van vennen die onderling gescheiden zijn door veenlagen en stuifzand-ruggetjes. In de ondergrond van deze vennen ligt een veen-leemlaag die voorkomt dat het water uit de vennen kan wegzakken.

Jammer van die mist. Het uitzicht is prachtig op de Dikkenberg. Je staat vrij hoog, en daarmee is het uitzicht zo ver als je kunt kijken. Een goede verrekijker komt hier prima van pas.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDikkenberg
U staat op de Dikkenberg, een van de hoogste punten in de omgeving, in het middelste gedeelte van een lang gerekt S-vormig stuifduin. De noordelijke helft van de duingordel is begroeid met naaldbos terwijl het zuidelijke gedeelte begroeid is met heide. Die heide bedekt niet het hele gebied. De schapen die hier regelmatig grazen zorgen voor open plekken. Dat is gunstig voor soorten als hagedissen en krekels, en ook voor vogels als de leeuwerik en de zeer zeldzame nachtzwaluw.

Wind
Het door de schapen onstane pad is ook om een andere reden niet helemaal dichtgegroeid. De wind heeft af en toe nog steeds grip op de kale onbegroeide delen van de stuifdujnrug. Bij een stevige bries waait het zand weg en krijgen zaden niet snel een kans om te kiemen. De hoefïjzervorm van de stuifduinen is bepaald door de wind.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSAan het einde van de laatste ijstijd (10.000 jaar geleden) heerste hier een koud, droog toendraklimaat. De sterke westenwinden voerden zand uit het kale Maasdal mee en zetten dat af op de zogenaamde Maasterrassen, de hoger gelegen gronden langs de Maas. Zo ontstonden de Maasduinen, Toen het klimaat warmer werd en ook vochtiger raakte, de boel begroeid.

Pleisterplaats voor Kraanvogels
In het open landschap beneden u ligt rechtsvoor het Westmeerven, daarnaast en naar links dieper het gebied in, ligt het Heerenven. Het Heerenven is de laatse jaren gerestaureerd waarbij de, ooit door landbouw ontstane voedselrijke, bovenlaag is afgeschraapt. Hierdoor is weer veel open water ontstaan waar volop vogels van profiteren.

Op de oever van het Westmeerven groeien zeldzaamheden als snavelbies, mattenbies, klokjesgentiaan en dopheide. Vochtige heidevelden, moerasterreinen en veengronden zijn tevens rustplaatsen voor overtrekkende Kraanvogels.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSIn het najaar beginnen ze aan hun tocht naar Spanje om te overwinteren. Soms trekken deze majestueuze vogels over ons land en strijken neer op een rustige plek zoals rondom dit vennencomplex.

Kraanvogels zijn alleseters met een sterk plantaardig dieet. Een bijzondere vogelsoort als de kraanvogel zal nooit in het gebied blijven pleisteren als het terrein rondom de vennen niet rustig is.

Vanaf dit uitzichtpunt op de Dikkenberg kunt u genieten van het landschap. Ook de vogelkijkhut langs de wandelroute biedt u volop mogelijkheden terwijl de rust gewaarborgd blijft.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSKanaal
Het Geldems-Nierskanaal is een opvallend element binnen het nationaal park. Dit kanaal is in 1770 gegraven om water van de Niers af te voeren naar de Maas. Bij hoge watertoevoer is het een wild stromende rivier. Bij lagere standen meandert er een snel stromende beek binnen de brede bedding.

Kanaal blijkt woeste beek
Het Geldernsch-Nierskanaal werd rond 1770 gegraven om natte moerassen rond de niers in Duitsland mee te ontwateren en ze zo te kunnen ontwikkelen tot landbouwgronden. Het werd aangesloten op de Fossa Eugeniana, een kanaal dat de Rijn met de Maas moest verbinden.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSOmdat het door de hoogteverschillen een flink verval heeft stroomt het snel en lijkt dit kanaal veel meer op een beek. Het slingert zich een weg door vochtig loofbos met elzen, essen en zomereiken.

De buitenbochten zijn steil omdat het water Maar snel stroomt en oevers afkalft. De binnenbochten zijn veel glooiender, want het langzamer stromende water zet daar juist zand af. Op diverse plaatsen worden de scherpe bochten afgesneden waardoor de overgebleven bochten (meanders) als moeras achterblijven. In de loop van zo'n 200 jaar heeft het kanaal het eigen dal uitgesleten.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSOnderweg kwamen we een aantal vreemde stalen palen tegen die uit de grond staken. Het bleken overblijfselen van de tweede wereld oorlog te zijn. Waarschijnlijk om voertuigen de doorgang te beletten. Er waren ook restanten van een bebouwing te zien.

Aan het einde van de wandeling wilde we een pannekoek gaan eten bij Jachthut op den Hamer. Maar helaas, het zat meer dan vol. Dat heb je op die zondagmiddagen. Dus met een lege maag richting huis.

Het was een prachtige wandeling, de moeite meer dan waard.

Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekst
Startlocatie

Reacties


Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen

  • Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
  • Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
  • Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
  • De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
  • Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
  • Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
  • English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.