We starten voor een taverne. Altijd handig om na de wandeling een terrasje te pikken. Maar voordat we dat doen gaan we eerst op stap.

Het eerste deel van de wandeling lopen we door Werkendam, een wijk in Oud-Turnhout (België). De naam herinnert aan de tijd dat hier de werknemers van de plaatselijke steenbakkerijen woonden.

Na de eerste kruising zien we aan de rechterkant de typische twee onder een kap woningen. In de folder worden ze per twee gekoppelde dubbelhuisjes genoemd. Er bestaan toch minieme verschillen tussen de Vlaamse en Nederlandse taal.

Wat verderop komen we aan de rechterkant de woning tegen die vroeger in gebruik was door de directeur van een nabij gelegen steenbakkerij.

Dat er in die tijd ook al grote verschillen waren tussen de rijken en de armen laat het stukje tekst zien uit één van onze wandelingen in Beerse:

Hard werken
In de winter lagen de steenbakkerijen vaak stil omdat het gewoonweg te koud was om te werken. Dan waren de arbeiders werkloos en hadden ze geen loon om eten te kopen. Ze waren dan wel verplicht om bij hun baas geld te lenen. Tijdens de zomermaanden werd dan geprobeerd om die schulden terug te betalen. Dit gebeurde door hard en lang te werken. Dikwijls werkten de arbeiders 15 uren per dag. Van vier uur 's morgens tot negen uur 's avonds.

Een werkweek duurde van maandagochtend tot zaterdagavond. Op zondagvoormiddag ging men nog gauw wat "gammen". Dit is de stenen onder droogloodsen stapelen om ze te laten drogen voor ze gebakken worden. Deze droogloodsen waren langwerpige gebouwen.

Vervolgens komen we bij het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten. Er liggen hier veel boten aan de kade. Het kanaal is hier breder dan verderop. Dat komt omdat hier een zwaaikom was, een plaats in het kanaal waar boten konden draaien. Ook werden hier boten geladen met klei die in de omgeving gewonnen werd.

Kanaal Turnhout-Antwerpen
Dit kanaal wordt ook wel het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten genoemd. De Kempense kanalen werden niet alleen gegraven als transportweg tussen de Maas en de Schelde. Het kanaal heeft een lengte van 63,3 km en is gemiddeld 20 meter breed. De diepte is gemiddeld 2,5 meter. Met de aanleg van het kanaal is gestart in 1844. Tegen 1875 was men helemaal klaar.

Een belangrijke functie was het aanvoeren van straatmest uit Antwerpen om dit hier te gebruiken om de zandgronden een beetje vruchtbaarder te maken. Een andere functie was het bevloeien van de arme Kempense zandgrond met het kalkrijke Maaswater.

Toen tijdens het graven klei werd gevonden was dit de start van een bloeiende tijd van vele steenbakkerijen. Deze tijd is ook terug te zien in de vele kleiputten die overal rondom het nabij gelegen Beerse te zien zijn.

Later werd het kanaal gebruikt voor het transporteren van "wit zand" uit Lommel en stenen en pannen.

We lopen een lang stuk langs het kanaal. We passeren een klein industriegebied. Ook hier zien we de verschillen met Nederland. Langs het kanaal liggen een aantal autowrakken op elkaar gestapeld. We zien meer afgedankt gereedschap, containers en ander spul. Dat mag in Nederland niet meer. Zo blijf je kleine verschillen tussen Nederland en Belgie zien.

 

We moeten nog even om een bedrijf heen lopen en daarna gaat het weer verder langs het kanaal. Hier loopt het weer heerlijk rustig. Aan de rechterkant zien we weer een aantal kleiputten.

 

Net voordat we het kanaal verlaten komen we langs het overzet Oud-Turnhout - Ravels. Fietsers en wandelaars die zich aan de overkant van het kanaal bevonden konden zo naar het sprookjesachtige Burcht Hertog Jan. Maar deze burcht lijkt gesloten. Ook de overzet lijkt niet meer gebruikt te worden en ligt aan de ketting.

Deze plek is ook een Noodsas.

Noodsas
Een noodsas is een plaats in het kanaal waar bij een dijkbreuk het kanaal kan worden afgesloten. Hierdoor wordt voorkomen dat het hele kanaal leegstroomt.

Het laatste stuk van de wandeling gaat over een rustige weg. Onderweg kunnen we genieten van mooie natuur. We maken van de gelegenheid gebruik om nog wat mooie sfeerplaatjes te schieten.

Daarna zijn we weer bij de parkeerplaats. De omgeving van Oud-Turnhout hebben we nu grotendeels verkend.

Gebruikte Websites
Wikipedia
Infokantoor Toerisme