START/FINISH/PARKEREN N51 34.048 E5 05.736
We kunnen gewoon gratis parkeren op een pleintje. Is het vol? Dan is er plaats op de omringende parkeerhavens. Maar laat niets liggen voor zakkenrollers en bezoekers koffieshops.

We starten linksom, zodat we rond lunchtijd in het oude centrum kunnen zijn. We lopen langs de gewone huisjes en voelen ons meteen thuis. Een klein pleintje met een gevangen draak, een kinderboerderij, de Goirkese kerk, het glimlachende witte beeld op de gevel van de MULO. Dan richting stad langs het Textielmuseum. Zie http://www.youtube.com.

Tilburgse herdgangen N51 33.990 E5 05.474
Rondom Tilburg lagen enkele gehuchten die men de herdgangen noemde. Een herdgang was een driehoekig pleintje waar het vee bijeen gedreven werd. Daartussenin ontstonden de textielfabrieken en werden de ruimte opgevuld met woonwijken voor de arbeiders.

Tilburg is van huis uit een industriestad, waar de mensen hun brood verdienden in de textielindustrie. Weinig loon, maar genoeg voor een eigen huiske. Dat wordt verzorgd, daar zijn ze trots op. Dat gewone zien we ook in het dorpscafé. “Sinds kort betaald parkeren” schrijft de waarschuwende caféhouder.

In het centrum zullen we zien dat de moderne mens in een flat – appartementje, sorry – gaat wonen. Maar hier is het nog dorps. We buurten met elkaar. Een gemoedelijk “Dag” als de man die de vuilnisbakjes ophaalt, ons bij de volgende stop met een glimlach herkent.

Goirkese Kerk Dionysiuskerk N51 34.356 E5 04.886
De Goirkese kerk is gewijd aan de heilige Dionysius. De evenals de oorspronkelijke Tilburgse parochie aan Sint-Dionysius gewijde parochie splitste deze zich daarvan af in 1797, hoewel de herdgang Goirke in 1715 reeds een schuurkerk bezat. Deze lemen schuurkerk stortte in 1724 in en werd steviger herbouwd. De schuurkerk werd, in de Napoleontische tijd, ook uiterlijk verfraaid. De schuurkerk oogde echter niettemin armoedig en men wilde een nieuwe kerk, waartoe de bemiddeling van Koning Willem II werd ingeroepen. Het verzoek tot subsidie werd in 1834 gehonoreerd en het toegekende bedrag was met 25.000 gulden uitzonderlijk hoog.

Dit is een waterstaatskerk uit 1835-1839 in een vroeg-neogotische stijl die ook wel stucadoorsgotiek of Willem II-gotiek wordt genoemd. Het is een van de eerste uitingen van neogotiek in Nederland. Uitzonderlijk voor die tijd was bovendien dat de kerk een basiliek was en geen zaalkerk of hallenkerk. De kerk is later nog herhaaldelijk verbouwd.

Audax Textielmuseum Tilburg N51 34.244 E5 04.755
In het Textielmuseum zie je historie van Tilburg als textielstad. Het uit de negentiende eeuw stammende gebouw biedt collecties over textieltechniek, vormgeving, industriële cultuur en beeldende kunst. Eén van de indrukwekkendste onderdelen van dit voor de bezoeker van Tilburg onmisbare museum zijn de textielmachines.

Je waant je even terug in de tijd, toen stomende machines dag en nacht stonden te draaien om Europa te voorzien van textiel. De geur van wol en olie hangt er nog steeds. De ingang van het gebouw is hypermodern. Zie www.textielmuseum.nl.

Door een mooi straatje komen we bij het Wilhelminapark met een beeld van Peerke Donders.

Verder op zien we de kunstverzameling van De Pont Stichting, een nalatenschap van uit de voormalige textielfabriek – de fabriek staat er nog, de kunst ook, maar de textiel is weg. 

Wilhelminapark N51 33.999 E5 04.668
Het Wilhelminapark is één van de oudste parken in Tilburg. Het is in 1898 ontworpen, met een romantische inslag, door Leonard Springer, die in Tilburg ook het Wandelbos en Leijpark ontwierp. Er is een vijver met eenden, open grasweiden en kromme paadjes tussen de bomen.

Vooral op zonnige dagen vind je hier veel studenten uit de omliggende studentenhuizen die hun studieboeken en andere broodnodige ingrediënten (vooral flessen bier) mee naar het park verhuizen.

Peerke Donders N51 34.020 E5 04.658
Petrus Norbertus Donders, ook wel Peerke Donders genoemd, is een Tilburgse grootheid, die in 1809 werd geboren als zoon van een thuiswever. Nadat hij zijn priesterwijding had ontvangen in 1841 vertrok hij naar Paramaribo, Suriname, om te werken met leprapatiënten. Sinds 1926 staat hier een bronzen beeld ter nagedachtenis aan de zalige (hij werd tot zalige verklaard door Paus Johannes Paulus II in 1982).

De houding van Peerke Donders op zijn sokkel staat voor het werk dat hij verrichte: Het opgeheven kruis in zijn rechterhand verwijst naar zijn bekeringswerk en het gebaar van zijn linkerhand op het hoofd van de tweede persoon staat symbool voor het verplegen van de zieken. Aan de rechterkant van de betonnen sokkel staat het wapen van Tilburg als herinnering aan zijn geboorteplaats en de andere kant is versierd met een schip op zee dat Suriname uitbeeldt, het land waar hij uiteindelijk ook stierf en waar Peerke Donders in de hoofdstad werd begraven.

De Pont N51 34.044 E5 04.495
De Pont combineert Tilburgse historie met kunst. Deze voormalige wolspinnerij biedt sinds 1992 onderdak aan werken van tal van hedendaagse kunstenaars. Door de lichtinval in de grote zaal komen de kunstwerken perfect tot hun recht.

Bijzonder in De Pont zijn de zogenaamde wolhokken, de kleinere kamers waar nog meer werken te bewonderen zijn. Er zijn wisselende collecties en in de vaste collectie is onder meer werk van Charlotte Dumas, Anton Henning, Wolfgang Laib, Steve McQueen en Giuseppe Penone opgenomen. Zie www.depont.nl.

Als we de Ringbaan-West oversteken valt het opleidingscentrum van de Rooi Pannen op.

Iets verder staat een oude tiendschuur N51 34.102 E5 03.729 . Een mooi hoekje om te vertoeven. Temeer daar in de volgende straat zulke mooie oude huisjes staan.

De Suleyman moskee is zo mooi om te zien tegen de stralende zon in. Een mooi stukje om even rustig aan te doen.

De Rooi Pannen N51 34.149 E5 03.794
Een opleidingsinstituut voor toerisme, recreatie en horeca. Niet alleen is het mogelijk een opleiding te volgen tot kok of gerant in een luxe restaurant, het is ook mogelijk om in het Hotel te overnachten. Leerlingen verzorgen alle service die je mag verwachten vanaf de receptie tot roomservice. 

Süleymanìye Moskee N51 33.948 E5 03.860
Deze moskee, de grootste van Tilburg, is qua architectuur een combinatie van modern met Islamitisch. Van bovenaf gezien is het gebouw een halve maan, met daarop een ster. Dit is vanaf de grond echter niet te zien. De ster steekt ietwat uit, om de richting naar Mekka aan te geven.

De moskee is te bezoeken op afspraak. Reserveren is dus noodzakelijk.

Nu naar de andere kant van het spoor. Over de spoorlijn zien we de enorme woonflat Westpoint. We zien de fietspaden, waar Tilburg om bekend is. Achter het modern kantoor van CZ verzekeringen langs her Regenboogpark gaan we naar het volgende park, waar voorheen de Kromhoutkazerne was.

Langs de zeer fraaie Watertoren en het missieklooster De Rooi Harten volgen we de Bredaseweg tot de indrukwekkende Begraafplaats.

Westpoint Toren N51 33.608 E5 03.925
Het zesde hoogste gebouw van Nederland staat sinds 2004 in Tilburg. Met zijn 143 meter is Westpoint maar een kleine 22 meter kleiner dan het allerhoogste bouwwerk van Nederland: de Maastoren in Rotterdam.

Honderden mensen wonen en werken in de kleurrijke betonnen kolos, die al van kilometers afstand herkenbaar is door het veelvuldig gebruik van opvallende lichtbronnen. De toren telt 47 verdiepingen en 154 appartementen.

Kromhoutkazerne N51 33.315 E5 04.068
Waar nu het Kromhoutpark ligt was voorheen de kazerne. Een groot complex, waar nu slechts het enkele ‘urban villa’s’ en het hoofdgebouw van over gebleven zijn.

Rond 1990 zijn de gebouwen gesloopt en is dit park aangelegd door Bureau B+B uit Amsterdam en in 1996 bekroond met de "Bronzen Bever", een prijs voor landschapsontwerp. De prachtige waterprtij ligt, waar voorheen het excercitieterrein was.

Gebouwd in 1913 voor het 2e Regiment Huzaren. Hier huisde de cavalerie, de ruiters van het leger, tegenwoordig zijn dat de tanks.

De kazerne werd vernoemd naar David Kromhout, generaal-majoor, een echte paardenman. Die leefde van 1845-1927. Vanaf 1971 was dit een militaire rijschool van de AAT – Aan- en Afvoer Troepen.

Watertoren van Tilburg N51 33.369 E5 04.131
Een watertoren is een watertank die in de hoogte als een toren is gebouwd. De watertorens dienen om de druk in het waterleidingnet constant te houden.

De watertoren is door ir. H.P.N. Halbertsman in 1897 ontworpen. Hij is uiteindelijk gebouwd door P.W Versteijnen uit Oisterwijk. De watertoren aan de Bredaseweg maakt deel uit van een omvangrijk waterleidingsproject dat door de N.V. Tilburgse Waterleiding Maatschappij.

Het opgaande werk is uitgevoerd in baksteen, horizontale elementen zijn veelal uitgevoerd in zand- en hardsteen. De entree van het gebouw is omgeven door een neo-renaiscancistische sieromlijsting. In het interieur is veel gebruik gemaakt van gemetselde troggewelven gedragen door stalen binten.

De inhoud van de tank was duizend m³. Zie ook www.geheugenvantilburg.nl.

Rooi Harten N51 33.334 E5 04.211
Het klooster van de missionarissen van het Heilig Hart – de Rooi Harten geheten – wordt verbouwd tot woonappartementen. Het betreft 50 woningen van verschillende grootte en bungalows in de prachtige kloostertuin.

Dit verlaten kloostercomplex in Tilburg, gebouwd in 1890, is het oude missiehuis van de Missionarissen van het Heilig Hart. De missionarissen (in het Frans genaamd Missionaires du Sacre Coeur – zij kwamen naar Nederland na de politieke perikelen in Frankrijk) vinden hun oorsprong in het jaar 1854 in het stadje Issoudun te Frankrijk. Het hoofddoel van de congregatie was het opvoeden en opleiden van de jeugd tot zendelingen.

Het Missiehuis is ontworpen door de architect A.G. de Beer in een mengstijl van neogotiek en neorenaissance gecombineerd met dakdetails in chaletstijl. De gevels zijn opgebouwd uit geornamenteerd metselwerk met horizontale natuurstenen waterlijsten en welvoorzien van decoratieve sierankers.

Het middenrisaliet, dat uitspringt in de voorgevel, bevat een grote blank gelakte Amerikaans grenen dubbele deur en een gebrandschilderd glas in lood roosvenster.

Begraafplaats Bredaseweg N51 33.363 E5 04.616
De bekendste begraafplaats van Tilburg, die aan de Bredaseweg uit 1828, is een Rooms Katholieke begraafplaats. Aan de straatkant staan opvallende, spierwitte gietijzeren beelden die de dodenakker lijken te bewaken. Hier vind je ook een bijzonder lichtkunstwerk, gericht op één van de beelden.

Op het kerkhof zelf staan vele bijzondere grafmonumenten, waaronder die van Marietje Kessels. Zij werd in 1900 op 11-jarige leeftijd vermoord. Haar lichaam werd in het gewelf van de in 1975 gesloopte Heilig Hart kerk gevonden.

Wie de dader was, is nooit uitgekomen, maar men denkt nog steeds dat er binnen het personeelsbestand van de katholieke kerk gezocht moet worden. Maar ook de grote textielbaronnen hebben hier hun familiegraf.

We gaan nu richting station. Dit ommetje brengt ons langs de Stadsheer van Tilburg, een fraai torengebouw met mooie uitbouw, langs het Natuurmuseum Brabant en de fraaie overkapping van het NS-station en het oorlogsmonument.

Dan gaan we de stad in….

Stadsheer N51 33.646 E5 04.673
De StadsHeer is een 101 meter hoge toren met 30 verdiepingen. De toren maakt deel uit van het Haestrechtkwartier.

De onderste zes verdiepingen bestaan uit kantoorruimte, de overige 25 verdiepingen zijn gevuld met 85 appartementen. Kenmerkend aan de toren zijn de balkons, welke in de volksmond inmiddels bekend staan als de 'vogelkooikes'.

De bouw is gestart in 2005 en de oplevering was in maart 2007. Het gebouw is het op een na hoogste van Tilburg.

Natuurmuseum Brabant N51 33.599 E5 04.945
Het schitterende gebouw van Natuurmuseum Brabant herbergt duizenden prachtig opgezette dieren, fossielen, planten en insecten. Hoewel het hele museum zo kindvriendelijk is dat het bijna lijkt alsof het alleen voor kinderen is bestemd, is dat niet helemaal juist. Ook volwassenen kunnen hier hun ogen uitkijken.

In de nieuwe OO-Zone, de Ontdek- en Onderzoeksruimte van het museum, kun je zelf de natuur verkennen, door bijvoorbeeld botten te vergelijken of een van de honderden boeken over flora en fauna in te zien. Je zult bovendien versteld staan van de mooie dieren achter het glas van de torenhoge vitrinekasten. Daarnaast heeft het museum tijdelijke en permanente tentoonstellingen.

De tijdelijke voorstelling betreft momenteel Moeders Mooiste: waar je de gekste dieren ontdekt. Je leert er meer over de functie van oren, neuzen en snavels. Een kolibrie gebruikt zijn snavel bijvoorbeeld als pipet en een giraffe kan een nek hebben van wel honderdzestig centimeter. Een permanente voorstelling is Brabant in de Ban van Buiten. Hier zie je diverse flora en fauna die Brabant bijzonder maken. Zie www.natuurmuseumbrabant.nl.

Station Tilburg N51 33.630 E5 05.010
Station Tilburg is het centrale station van Tilburg, naast de andere stations in de stad: Tilburg Reeshof en Tilburg Universiteit (voorheen Tilburg West). Station Tilburg werd geopend op 5 oktober 1863. Het was het eindpunt van de eerste door de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) geopende spoorlijn, Breda – Tilburg (Lijn E).

Nabij het station van Tilburg ligt een van de hoofdwerkplaatsen van de Nederlandse Spoorwegen (voorheen Staatsspoorwegen) waar het groot onderhoud aan de locomotieven plaats vindt.

Voor de personeelsleden van het station die gesneuveld zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog hangt er in de stationshal een Plaquette voor het Gevallen Spoorwegpersoneel met zes namen. Er hangt er ook een in de werkplaats met zes namen. Bij het station staat het monument voor de gevallen uit de Tweede Wereldoorlog.

Het huidige stationsgebouw werd gebouwd in 1965 naar een ontwerp van architect Koen van der Gaast. Het station bestaat voornamelijk uit een hoge, opmerkelijk vormgegeven 'zwevende' overkapping, waaronder de perrons en de restauratie liggen.

Wasknijper N51 33.621 E5 05.070
Rechts van het Centraal Station staat een monument ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Deze klokkentoren, met daarin 12 klokjes, heeft door haar vorm de bijnaam 'wasknijper' meegekregen.

De fraaie gevels in de Stationsstraat tonen de glorie van weleer. Het brengt ons in het hart van Tilburg. De stad van de Kruikenzeikers.

Langs de Oude Markt met de oudste drinkwatervoorziening – de oude stadspomp - door de Heuvelstraat, de grootste der winkelstraten, langs het stadhuis en over de Markt komen we in aanraking met de geschiedenis, het ontstaan en de betekenis van de wolindustrie.

Het Paleis-Raadhuis vormt het topstuk in deze wandeling.

Historie Tilburg N51 33.301 E5 05.050
In de prehistorie woonden hier al mensen, volgens de sporen van 9000 jaar geleden. Tilburg werd voor het eerst opgetekend in 709 als actum publice Tilliburgis. Het huidige Tilburg stond toen bekend als West-Tilburg, terwijl Oost-Tilburg overvleugeld werd door het in 1212 er vlak naast gestichte Oisterwijk. De gehele heerlijkheid, die nog meer plaatsen omvatte, staat wel bekend als Groot-Tilburg.

In 1387 werd Tilburg van Oisterwijk gescheiden en ging, samen met Goirle, de heerlijkheid Tilburg en Goirle vormen. Deze maakte deel uit van het Kwartier van Oisterwijk van de Meierij van 's-Hertogenbosch. In de 15e eeuw liet Jan van Haestrecht, één van de heren van Tilburg, het Kasteel van Tilburg bouwen, dat in 1858 moest wijken voor een fabriek. Het is nog steeds terug te vinden in het wapen en het logo van de stad. De bestuurlijke eenheid Tilburg is ontstaan uit een aantal buurtschappen, zogenaamde herdgangen, die met elkaar in verbinding stonden. De oude dorpskernen zijn nog steeds terug te vinden in de namen van verschillende oude wijken.

Wolstad N51 33.434 E5 05.560
Door de schapenteelt op de omliggende heidegebieden groeide Tilburg rond 1600 uit tot de wolstad en overvleugelde het midden 18e eeuw de bijna compleet weggevallen Hollandse textielindustrie.

De stad is eind 19e eeuw groot geworden door de textielindustrie die zich vestigde tussen de herdgangen in. In 1871 telde de stad maar liefst 125 wollenstoffenfabrieken. Tilburg werd dan ook de wolstad genoemd. Eind 19e eeuw werden er ook tal van herenhuizen gebouwd die ook tegenwoordig nog in de stad te vinden zijn. Aldus ontstond geleidelijk aan een stadsstructuur met winkels en arbeiderswoningen.

Gedurende de jaren '60 van de 20e eeuw verdween de textielindustrie.

De ontwikkeling tot stad bracht de noodzaak tot een algemeen uitbreidingsplan met zich mee, dat in 1917 was opgesteld door de stedenbouwkundige Johan Rückert. Hierbij werd ingespeeld op de toekomstige demografische ontwikkeling van de stad en de knelpunten in de verkeersstructuur, waaronder de spoorlijn die de groeiende stad in tweeën deelde. In 1940 telde de stad reeds 93.000 inwoners. Anno 2012 is dat gegroeid tot 206 000, de zesde stad van Nederland.

Koning Willem II N51 33.278 E5 05.191
In 1809 verkreeg Tilburg van Lodewijk Napoleon Bonaparte stadsrechten. In de jaren daarna kwamen belangrijke verbindingswegen tot stand, zoals de steenweg van Breda via Tilburg naar 's-Hertogenbosch in 1826 en de spoorlijn naar Breda in 1863. Het Wilhelminakanaal, dat Tilburg een haven bezorgde, kwam in 1916 in gebruik maar werd pas in 1923 voltooid.

Koning Willem II verbleef graag in Tilburg. Over de plaats merkte hij eens op: "Hier adem ik frank en vrij." In zijn opdracht werd in 1847 een paleis gebouwd dat diende tot buitenverblijf. Het ligt tegenwoordig in het centrum van de stad. De koning heeft er echter zelf nooit in kunnen verblijven omdat hij stierf voor het voltooid was. Het paleis werd door de koninklijke familie overgedragen aan de gemeente, op voorwaarde dat er een Hogere Burger School (HBS) in gevestigd zou worden.

Deze "Rijks HBS Koning Willem II" bestaat nog steeds als Koning Willem II College, echter in een ander gebouw. De bekendste leerling van deze HBS is Vincent van Gogh. Het paleis maakt tegenwoordig deel uit van het gemeentehuis en is bekend onder de naam: Paleis-Raadhuis.

We weten nu ook waarnaar de bekende voetbalclub van deze stad is vernoemd.

Kruikezeiker N51 33.322 E5 04.984
Dit beeldje, opgericht in 1986, is ontworpen door Henk Smulders. Deze beeldhouwer ontwierp ook vele beelden in de Efteling. Het beeldje verwijst naar het textielverleden van Tilburg.

Voor het wassen van de wol en voor het kleuren van de blauwe kiel werd urine gebruikt. Om aan voldoende urine te komen werden de werknemers gevraagd – misschien tegen een vergoeding? – om urine mee te brengen.

Ureum, ammoniak, was het chemisch werkend bestanddeel. De urinebaden met daarin de wol werden verwarmd tot 50°C en konden dan een nacht inweken. Met schoon water uit het riviertje de Ley, werd de wol gespoeld.

Het afvalwater werd via sloten afgevoerd, vandaar het woord ‘blauwsloot’. Ten westen van de stad lagen enkele vloeivelden, waar dat afvalwater kon bezinken.

De oudste bron, een akte, over het gebruik van ‘warm stinckende pis of zeep’ dateert van 11 oktober 1689.

Heikese Kerk N51 33.279 E5 05.086
De huidige St. Dionysiuskerk, in de volksmond Heikese Kerk genoemd, werd voltooid in 1826. Het is een kerk in neoclassicistische stijl. Het interieur is voorzien van zuilen met ionische kapitelen.

De toren is het enige overgebleven deel van de van oorsprong gotische kerk uit de 15e eeuw, waardoor het de oudste kerk van Tilburg is. Door de nieuwe stenen die sinds 1895 de toren omlijsten, lijkt deze nieuwer te zijn dan de rest van het gebouw. De Heikese kerk bezit twee 15e eeuwse kandelaars en een schilderij uit de 17e eeuw met een voorstelling van Johannes.

Aan de buitenzijde staan beelden van enkele bekende Brabantse bisschoppen.

Theaters Tilburg N51 33.250 E5 04.980
In 2009 door een groep van vier Nederlandse vooraanstaande architecten gekozen tot een van de mooiste gebouwen van Nederland: 'Een stenen ode aan de jaren '60'.

Het gebouw past perfect in het straatbeeld en ziet er nog steeds modern uit. Toch staat het er dit jaar alweer vijftig jaar. Natuurlijk is er door de jaren heen een hoop verbouwd en gerenoveerd, maar veel aankleding in de schouwburg komt nog altijd uit de jaren '60, zoals de banken die zijn ontworpen door architect Bijvoet en zelfs de stoelen in de theaterzaal zijn origineel.

Gedenknaald N51 33.269 E5 05.095
Koning Willem II overleed in zijn woning in Tilburg, op de plek waar deze gedenknaald nu staat. In 1874 werd een stenen gedenknaald onthuld. In 1968 moest dit monument plaatsmaken voor de aanleg van een grotere autoweg.

Nadat het jaren in een opslag heeft gelegen, bleek het te zwaar beschadigd te zijn om te restaureren. Daarom werd een nieuw exemplaar gemaakt. Het medaillon met de beeltenis van Willem II is het enige overgebleven oude stuk van de gedenknaald.

Paleis-Raadhuis N51 33.295 E5 05.228
Menig Tilburgse trouwfoto is gemaakt op de trappen van het Paleis-Raadhuis. Koning Willem II liet het paleis in 1847 bouwen, zodat hij voortaan een buitenverblijf zou hebben in Tilburg, de stad waar hij graag was. In 1849 stierf hij, 22 dagen voordat het paleis af was. Vanaf 1864 was de Rijks Hogere Burger School gevestigd in het paleis.

Van 1934 tot 1936 werd het omgebouwd tot raadhuis. Omdat het gebouw door de jaren heen diverse functies heeft gehad, is er weinig over van het oorspronkelijke ontwerp. De ramen werden onder meer vervangen en de ingang is geheel in art-decostijl opgetrokken.

Tegenwoordig is het een onderdeel van het gemeentehuis en is door een loopbrug verbonden met de zwarte doos. In de centrale ontvangsthal staat een marmeren borstbeeld van Koning Willem II. Vooral het art-deco trappenhuis met gebrandschilderde ramen maakt indruk.

Ook de metalen klok in de centrale hal is opvallend. Op de laatste zondag van augustus wordt er jaarlijks een grote boekenmarkt gehouden op het plein voor het paleis.

Dan gaan we door de Emma-Passage naar het Heuvelplein. Dit plein, in de zomer met volle terrassen, is nu stil en verlaten. Achter de St.Jozefkerk langs, volgt het pop-gebeuren, de uitgaanscafé’s en naar de hoge schoorsteen, het symbool van de Beka textielfabrieken.

Z.M. Willem II legde de eerste steen op het Kazernehof, waar nu het archief is. Dan volgt de betekenis van het Duvelhok en langs de grote herenhuizen komen we bij de achtertuin van Interpolis.

Monument 15th Scottish Division N51 33.307 E5 05.281
Dit monument is opgericht ter ere van de 15th Scottish Division. Deze Schotse legerdivisie zorgde ervoor dat Tilburg op 27 oktober 1944 werd bevrijd van de Duitse bezetter.

Het beeld stelt een doedelzakspeler voor.

Heuvel N51 33.432 E5 05.410
De Heuvel is het centrale plein van Tilburg. De belangrijkste winkelstraat, de Heuvelstraat, komt uit op het plein. De Heuvelring, die langs het plein loopt, is een belangrijke verkeersader voor de Tilburgse binnenstad. In 1419 wordt 'den Hoevel' voor het eerst genoemd.

Tot de watertoren aan de Bredaseweg werd gebouwd in 1898, konden Tilburgers alleen water halen op de Heuvel. Het was tot de enige plek met een waterpomp. Een replica van deze pomp is nu nog terug te vinden op de Oude Markt.

Tot 1994 stond er op het plein een honderden jaren oude lindeboom. Onder hevig protest werd de dode boom gerooid.

De boom is verwerkt in onder meer een burgemeestershamer en een tableau in het gemeentehuis.

Eind 2008 is het plein volledig verbouwd. Drie nazaten van deze oude linde hebben na de verbouwing een prominente plek terug gekregen, midden op het plein.

Op het plein staat het standbeeld van Koning Willem II, die trots uitkijkt over de stad waar hij zo graag verbleef.

Heuvelse Kerk N51 33.464 E5 05.454
De St. Jozefkerk, door de Tilburgers zelf Heuvelse Kerk genoemd, is een driebeukig neogotische kruisbasiliek. De bouw van de kerk, naar een ontwerp van Hendrik van Tulder, begon in 1872 en eindigde in 1889.

Opvallend zijn de twee achtkantige, 72-meter hoge torens aan de voorkant die deze kerk tot het vierde hoogste gebouw van Tilburg maken.

De kerk heeft veel invloeden uit zowel de Franse gotiek als van de St. Janskerk in Den Bosch.

Het transept is in de jaren '50 van de twintigste eeuw uitgebreid met lage zijarmen. Het hoofdorgel en koororgel en de kerk zelf zijn rijksmonumenten.

Standbeeld Koning Willem II N51 33.459 E5 05.422
De gemeente Tilburg kocht dit beeld in 1924 over van Den Haag en gaf het een prominente plaats op de Heuvel. Het standbeeld stelt Koning Willem II voor als opperbevelhebber van het leger. Op de sokkel, onder de vorst, zitten vier figuren. De vrouw met kroon en scepter stelt het koningschap voor.

Rechts van haar zit Wetgeving. Aan de achterzijde Welvaart, compleet met Hoorn des Overvloeds en geldstukken. De laatste figuur had oorspronkelijk een palladium vast, een beeldje van de beschermgodin van Troje. Daarmee wordt verwezen naar de rol van Willem II als beschermheer van Nederland.

Rechts op de sokkel zit een leeuw met een zwaard tussen de voorpoten. Hier is ten slotte te lezen aan welke veldslagen Willem II heeft deelgenomen.

Poppodium 013 N51 33.463 E5 05.590
Poppodium 013 is een fusie van drie concertzalen en is de grootste muziektempel onder de rivieren.

De grote Dommelsch Zaal biedt plaatsen aan 2200 bezoekers. Het gebouw valt op door de ronde vormen die de buitenkant sieren; het lijkt alsof honderden CD's op het gebouw geplakt zijn.

De ligging van 013, direct aan de Korte Heuvel, zorgt ervoor dat bands na hun optreden regelmatig nog even een biertje/whisky gaan drinken in één van de nabijgelegen café's. Zo zijn de Fun Lovin' Criminals, Moby en de leden van Faithless ooit gespot in het Tilburgse nachtleven. Zie www.inyourpocket.com.

Beka N51 33.397 E5 05.616
Textielfabriek Van den Bergh-Krabbendam werd opgericht in 1853 door Pieter J. van den Bergh-Krabbendam.

In 1859 verhuisde men naar de Lancierskazerne aan de Sint-Josephstraat. In 1876 werkten er 211 volwassenen en 6 kinderen. De fabriek stond later bekend als Beka.

In 1968 werd de productie gestaakt. De 278 werknemers werden ontslagen. Als afgeleide van deze onderneming ontstond in 1929 AaBe, de fabriek van Adolf L. van den Bergh jr.

Veel Tilburgse bedrijven zijn ontstaan uit Leidse en Delftse bedrijven, die hier goedkopere arbeidskrachten zochten.

Lancierskazerne - Regionaal Archief Tilburg N51 33.387 E5 05.648
Achter het kazernegebouw zien we de witte paardenstallen. Daarin is nu het Regionaal Archief Tilburg aan de Kazernehof gevestigd. Hier vind je de oudste geschriften van de stad en de verhalen over de stad en haar bewoners. Het is geen museum, maar wel een geweldige informatiebron, die veel meer biedt dan ik in dit korte verslag kan vermelden. Bovendien is het gebouw zelf al interessant.

Duvelhok N51 33.405 E5 05.705
Tegenover de Lancierskazerne staat het rijksmonument de oude katoenspinnerij van de firma Deen uit 1862. Later is er een wollenstoffenfabriek gevestigd. Vanaf 1911 was het een dependence van BeKa. Daar werd de ruwe wol ontward, schoongemaakt en met smoutolie behandeld. Men noemde dat duvelen omdat de arbeiders er erg smerig uitzagen.

In 1969 werd het een centrum voor beeldende kunst en in 1974 onderdeel van de nieuwe Stichting Musische Vorming (SMV) en (Tilburgse Kunststichting (TKS). In 1983 werd de SMV eigenaar van het gebouw. Die liet het in 1984 restaureren, waarbij ook een nieuwe schoorsteen werd opgemetseld.

Vanaf 2012 wordt het dan gerenoveerde Duvelhok een ontmoetingsplaats voor studenten van de Universiteit van Tilburg.

Interpolis N51 33.553 E5 05.740
Is in 1969 ontstaan uit een fusie van levensverzekeringsmaatschappij BTL en de schadeverzekeringsmaatschappijen: ABTB uit Arnhem, LLTB te Roermond, LTB in Leiden en NCB in Tilburg (onderdelen van de gewestelijke standsorganisaties van de Katholieke Nederlandse Boeren- en Tuindersbond, KNBTB).

In 1969 richtte Interpolis ook samen met de Coöperatieve Centrale Boerenleenbank - een voorganger van de Rabobank - de financieringsmaatschappij De Lage Landen op. Deze organisatie is vandaag nog altijd onderdeel van de Rabobank.

Hierna volgden drie fusies; met Hagelunie (1972), De Twaalf Gewesten (1985) en Sterpolis (1993). In 1990 werden fusies tussen banken en verzekeraars mogelijk waarna Rabobank bijna alle aandelen van Interpolis verwierf. Daarna volgen nog enkele fusies. In 2005 gaat Interpolis samen met Achmea, onderdeel van de Europese verzekeringsgroep Eureko. De Rabobank ruilde Interpolis in tegen 37% van de aandelen in Eureko. Met de fusie behoort Interpolis tot de grootste verzekeringsgroep van Nederland.

We zien dat aan de omvang het prachtige kantoorgebouw en het er achter liggende Tivolipark.

Tivolipark / Interpolistuin N51 33.511 E5 05.650
Aan de rand van het winkel- en uitgaanscentrum ligt dit bescheiden stadsparkje. Met zijn bomen en vijvers de perfecte locatie voor een grote variatie aan culturele evenementen. Naamgever en sponsor van deze groene oase is verzekeraar Interpolis, eigenaar van het futuristische reusachtige gebouw dat er pal naast staat.

Onder de spoortunnel door zien we links nog de oude werkplaatsen van NS, waar de locomotieven werden onderhouden. Daarna volgen we of de oude Koestraat of rechtdoor de Besterdring waarmee er een einde komt aan deze stadswandeling.

Die zo mooi begon met de gewone huisjes van de Tilburgenaars en langzaam maar zeker uitgroeide tot een stads allure.

Daarom is het zo fijn om nog even terug te keren naar dat gewone gedoe, waar we zien dat we moeten aankloppen, omdat de bel kapot is en waar de kastelein de bezoekers meldt, dat het betaald parkeren is ingevoerd. Waar een vrouwke de ramen lapt en waar op de oprit wordt gesleuteld aan een auto.

Het is gewoon gezellig geweest om hier rond te lopen.

Moete ok es doen. Houdoe.

Startpunt 

• START/FINISH/PARKEREN      Rosmolenplein 55   N51 34.048 E5 05.736
• Start Alternatief NS-station Tilburg   N51 33.630 E5 05.010

POI's

• Audax Textielmuseum Tilburg N51.5707 E5.0792
• Begraafplaats Bredaseweg N51.5560 E5.0769
• Beka N51.5566 E5.0936
• De Pont N51.5673 E5.0749
• De Rooi Pannen N51.5691 E5.0632
• Duvelhok N51.5567 E5.0950
• Gedenknaald N51.5544 E5.0849
• Goirkese Kerk   Dionysiuskerk N51.5725 E5.0814
• Heikese Kerk N51.5546 E5.0847
• Heuvel N51.5572 E5.0901
• Heuvelse Kerk N51.5577 E5.0908
• Historie Tilburg N51.5550 E5.0841
• Interpolis N51.5592 E5.0956
• Koning Willem II N51.5546 E5.0865
• Kromhoutkazerne N51.5552 E5.0677
• Kruikezeiker N51.5553 E5.0830
• Lancierskazerne - Regionaal Archief Tilburg N51.5564 E5.0941
• Monument 15th Scottish Division N51.5551 E5.0880
• Natuurmuseum Brabant N51.5599 E5.0824
• Paleis-Raadhuis N51.5549 E5.0871
• Peerke Donders N51.5669 E5.0776
• Poppodium 013 N51.5577 E5.0931
• Rooi Harten N51.5555 E5.0701
• Stadsheer N51.5607 E5.0778
• Standbeeld Koning Willem II N51.5576 E5.0903
• Start/finish/parkeerplaats N51.5674 E5.0955
• Station Tilburg N51.5604 E5.0835
• Süleymanìye Moskee N51.5658 E5.0643
• Theaters Tilburg N51.5541 E5.0829
• Tiendschuur N51.5683 E5.0621
• Tilburgse herdgangen N51.5664 E5.0912
• Tivolipark / Interpolistuin N51.5585 E5.0941
• Wasknijper N51.5603 E5.0845
• Watertoren van Tilburg N51.5561 E5.0688
• Westpoint Toren N51.5601 E5.0654
• Wilhelminapar N51.5666 E5.0778
• Wolstad N51.5572 E5.0926