Het is lekker warm, buiten schijnt de zon uitbundig en tja, dan begint het wandelaarsbloed te kriebelen. Naar buiten en de nieuwe GPS testen.

Ik was al eens in het gebied Bokt geweest om te geocachen (schatzoeken met een GPS). Toen viel me op dat dit wel een erg leuk gebied was om eens te gaan wandelen.

Bokt
Bokt is een gehucht en een buurt in de Nederlandse gemeente Eindhoven. Het is gelegen in het noorden van de gemeente, in de wijk Dommelbeemd, vlakbij de grens met de gemeente Son en Breugel en kent nog enkele oude (langgevel)boerderijen.

Bokt heeft waarschijnlijk sporen van bewoning uit de ijzertijd en de vroege tot late Middeleeuwen. Tijdens ontgrondingwerkzaamheden zijn vondsten uit voornoemde perioden gevonden.

Het gehucht ligt iets ten noorden van de wijk Heesterakker. Een tennisvereniging, volkstuinvereniging, een gilden- schietterrein en een sportpark zijn vernoemd naar het gehucht.

In Bokt staat een bakhuisje uit 1904. De boerderijen Bokt 8, 15, 18, 19 en 20 staan op de gemeentelijke monumentenlijst.

De buurt ligt in de wijk Dommelbeemd, die uit de volgende buurten bestaat: Eckart, Luytelaer, Vaartbroek, Heesterakker, Esp, Bokt.

Lopend langs de Dommel valt op dat momenteel baggerwerkzaamheden worden uitgevoerd en worden er meanders aangelegd, waardoor de Dommel anders door het landschap gaat.

Het zal wel even duren voordat de natuur zich hersteld heeft. Het is hier mooi wandelen. De vele vergezichten maken dat het tempo van het wandelen wat langzaam gaat. Doe zeker goede schoenen aan, het kan erg drassig zijn!

De Dommel
Geologisch gezien ligt het bovenstroomse dal van de Dommel in de Centrale Slenk. Lang geleden hebben achtereenvolgens de Rijn en de Maas door dit dal en het aansluitende dal van de Kleine Dommel gestroomd, doch deze hebben hun bedding steeds verder naar het oosten verlegd.

De Dommel was ooit een belangrijke rivier. In de Romeinse tijd werd er waarschijnlijk op gevaren. Vermoedelijk stroomde de rivier vroeger sneller en was ze dieper uitgesneden in het landschap. Dit veranderde toen de mens ingreep en de oeverbossen kapte om daar hooilanden van te maken.

Dit proces was omstreeks 1450 afgerond. Zand kreeg vrij spel en hier en daar werd de rivier daardoor afgesneden en vormden zich stroomversnellingen. Daardoor ging de rivier meanderen.

Ook overstromingen kwamen voor, mede door de bouw van watermolens, waartoe immers het water opgestuwd moest worden. Dit gaf aanleiding tot veel conflicten omtrent het maximaal toegestane waterpeil. In 1863 werd Waterschap De Dommel opgericht, in het bijzonder om de wateroverlast te beperken.

In de 20e eeuw werden vele doornhagen vernietigd, daar prikkeldraad efficiënter was. De intensivering van de landbouw bracht kunstmest en intensieve veehouderij, dus ook dierlijke mest, waardoor het water van de Dommel zeer voedselrijk werd. Dit werd nog verergerd door de sterke verstedelijking, waardoor de hoeveelheid afvalwater uit huishoudens en industrie steeds toenam.

Tot 1950 had zelfs een stad als Eindhoven geen waterzuiveringsinstallatie. Het Dommelwater was buitengewoon smerig, maar in 1963 werd een grote waterzuiveringsinstallatie te Eindhoven geopend, en door transportleidingen zijn daarop ook een groot aantal plaatsen in de regio aangesloten. De zuiveringsinstallatie werd voortdurend uitgebreid.

Het Vlaamse deel van het stroomgebied begon later met de bouw van zuiveringsinstallaties, maar ook daar zijn inmiddels grote vorderingen gemaakt.

Bleef het gevaar van overstort bij langdurige regenval, waardoor soms toch nog water van slechte kwaliteit in de Dommel terecht kwam. Dit kon worden tegengegaan door de waterbergingscapaciteit van de riolering uit de breiden en door retentievijvers aan te leggen.

Delen van de Dommel vielen ten offer aan kanalisatie ofwel het rechttrekken van de Dommel. Dit proces begon al omstreeks 1890 en strekte zich uit tot diep in de tweede helft van de 20e eeuw. Doel was om het water sneller af te voeren en grond te winnen.

In het eerste decennium van de 21e eeuw heeft het Waterschap weer plannen ontwikkeld om de Dommel een natuurlijker karakter te geven en de kanalisatie over aanzienlijke afstanden ongedaan te maken. Hierdoor zal tevens de waterbergingscapaciteit van de rivier toenemen. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Dommel_(watergang).

Deze toren kunt u niet missen, hij staat vlakbij de Dommel. De kerk waar deze toren toe behoorde was een parochie kerk uit de 15de eeuw. De kerk is afgebroken in 1898 en de toren is wat er nog van over is.

In dit gebied grazen Galloway runderen en de Exmoorpony. Vandaag zie ik alleen de Exmoorpony. Toch wel grappig dat je dichtbij huis een mooi stuk natuur hebt, waar je ook nog verschillende soorten dieren kunt tegen komen.

De Exmoorpony
De Exmoorpony en het Przewalskipaard zijn de laatste nog levende wilde oerpony's. Oorspronkelijk kwamen ze voor in heel West-Europa, maar alleen in het zuidwesten van Engeland, het gebied dat Exmoor heet, zijn ze niet weggekruist met andere paardenrassen. De Exmoorpony is daarom naar dit gebied vernoemd. Het gebied Exmoor is erg heuvelachtig en bestaat voor het grootste deel uit heide en moerassen. Men vindt hier nog steeds de meeste Exmoorpony's, hoewel er ook enkele door particulieren worden gefokt. Het ras is het oudste ponyras uit Engeland en waarschijnlijk de best bewaarde wilde voorouder van de gedomesticeerde pony- en paardenrassen.

Ze lijken erg op de grottekeningen van wilde paarden uit de ijstijd en op het Przewalskipaard, dat echter twee chromosomen meer heeft en een ander mitochrondiaal dna dan welk ander paard dan ook. Op grond hiervan denkt men tegenwoordig dat niet het Przewalskipaard, maar de Exmoorpony de best bewaarde wilde voorouder is van de gedomesticeerde pony's en paarden. Door de geïsoleerde ligging van hun natuurlijke leefomgeving is de Exmoor niet of nauwelijks beïnvloed door andere rassen. Hun primitieve trekjes hebben ze dan ook grotendeels behouden. Hierdoor zijn de pony's enorm winterhard en ongevoelig voor allerlei paardenziektes. Ze kunnen zich zelfs in strenge winters redden zonder beschutting of extra voedsel. Pleistocene fossielen uit Franse en Engelse grotten zijn identiek aan botten van de Exmoorpony, en Exmoorpony's kwamen al voor in het register van Engelse landerijen – The Domesday Book - in 1086.

De Exmoorpony's hebben veel hardheid en lef waardoor ze rond 1820 werden gebruikt om jachtpaarden te verbeteren. In 1921 werd The Exmoor Pony Society opgericht door Reginald Le Bas. Het doel was om het fokken van Exmoorpony's te bevorderen en te specialiseren. In 1963 werd het eerste hengstenboek uitgebracht.

Vroeger waren er nog echt wilde kuddes, maar na de Tweede Wereldoorlog was het ras bijna geheel verdwenen. Het heeft zelfs op de lijst van The Rare Breeds Survival Trust gestaan. Inmiddels gaat het redelijk goed en zijn er wereldwijd rond de 2000 raszuivere Exmoorpony's.

Er bestaan geen wilde kuddes meer, maar de pony's grazen nog wel wel steeds op de heide in Exmoor. Hier worden ze gefokt en geregistreerd door mensen. Er wordt geprobeerd om zich zo weinig mogelijk met de pony's te bemoeien. Slechts een keer per jaar worden ze allemaal bij elkaar gedreven. Ze worden dan gekeurd en door strenge selecties worden alleen de pony's die helemaal aan het Exmoortype voldoen ingeschreven in het stamboek. Bij de inschrijving krijgen de pony's een brandmerk op de linkerschouder. Dit is een ster, het symbool van de vereniging. Onder de ster komt het nummer van hun kudde. Op de linkerbil wordt het persoonlijke nummer van de pony binnen zijn kudde gezet. Jonge hengsten die niet aan de rasstandaard voldoen worden gecastreerd. Sinds het jaar 2003 worden de pony's niet meer gebrandmerkt. Ze krijgen nu een microchip in de hals.

Tegenwoordig wordt de Exmoorpony ook in Nederlandse natuurgebieden gehouden en probeert men ook in Nederland, via een stamboek de wilde eigenschappen van dit oerpaard te behouden. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Exmoor_(pony).

Er is geen horeca onderweg, wel deze biologische boerderij. Daar kan je van alles doen. Je zou een overnachting kunnen combineren met de wandeling of een bbq na de wandeling. De dieren op deze boerderij hebben een goed leven.

Biologische boerderij De Blije Big
Heerlijk slapen, eerlijk eten en feesten aan de rand van de natuur. Het kan op biologische boerderij De Blije Big, midden in natuurgebied 'De Boktse Beemden' bij Eindhoven. De boerderij houdt varkens en stieren en is gespecialiseerd in biologische tuinbouw en natuurbeheer. In de boerderijwinkel wordt het eigen vlees verkocht. Het gastenverblijf biedt ruimte aan achttien personen. De Blije Big verzorgt met kinderfeestjes, barbecues, workshops en sportieve activiteiten een compleet programma op het Brabantse platteland. T 040 2428614 www.deblijebig.nl.

Het Bakhuis had ik al meerdere keren gezien. Nu van dichterbij. Het is nog zelfs in gebruik.

Het Bakhuis
Gelegen in het buurtschap Bokt. Vermoedelijk gebouwd in de tweede helft van de 19de eeuw als bakhuis bij boerderij Bokt 11. Herstel in 1993 op initiatief van Stichting Huis en Hoef van Brabant.

Deze soort runderen zie je wel vaker. Aparte dieren om te zien en het deert ze niet dat ik een paar foto’s maak. Ik wil er wat meer van weten en besluit op internet te kijken. Daar is veel te lezen over deze dieren.

Lakenvelder
Hoewel in het buitenland soms beweerd wordt dat het van oorsprong een Nederlands ras is, is dat niet aangetoond en daarom onzeker. Dit komt omdat de registratie destijds nog niet sluitend was, stamboeken bestonden nog niet en van oormerken en Identificatie en Registratie had helemaal nog niemand gehoord. Het is wel aannemelijk dat de Lakenvelder een Nederlands ras is. De lakenvelder is een al eeuwenoud ras.

Al in de 12e eeuw wordt er, in de vorm van een beschrijving, in Nederland melding van gemaakt van Lakenvelders. De vroegst bekende afbeelding is een schilderij uit ongeveer 1450. In de 17e en 18e eeuw werden parkrunderen, zoals lakenvelders ook wel worden genoemd, vooral gehouden op de buitens van landadel en patriciaat. Met het grotendeels verdwijnen van deze landgoederen in de 20e eeuw werd de lakenvelder met uitsterven bedreigd, en niet voor het eerst. Op het dieptepunt waren er in heel Nederland nog zo'n 300 lakenvelder runderen, een aantal dat inteelt onvermijdelijk maakt. Lakenvelder kalf.

Er zijn in Nederland ongeveer 1100 lakenvelder runderen en dit aantal is groeiende. Lakenvelder runderen zijn er in twee kleuren "Rood wit" en "Zwart wit", het merendeel van de populatie heeft de kleur "Rood wit". Net als bij de rassen MRIJ, Fries Hollands, Holstein Friesian enzovoort, is ook bij de lakenvelder de zwarte kleur dominant over de rode kleur. Bij het kruisen van beide kleuren is daarom de roodfactor van belang.

De lakenvelder wordt vooral gewaardeerd om haar vriendelijke karakter en haar probleemloosheid. Met name zorgboerderijen, kinderboerderijen en hobbyboeren werken graag met lakenvelders. Door de goede voederomzetting en het gemakkelijk afkalven wordt de lakenvelder ook steeds populairder bij natuurbegrazingsprojecten.

Het fokken van lakenvelders is een kunst. Aan de ene kant moet het dier goed van bouw zijn, zodat het dier zich zelf prima kan redden, aan de andere kant is een mooie aftekening gewenst. Door op meerdere eigenschappen te selecteren is een snelle genetische vooruitgang op alle eigenschappen onmogelijk. Een kudde goede koeien fokken met een fraaie uniforme aftekening vraagt tijd, geduld en energie.

De genetisch bepaalde wat tragere groei en een rantsoen van gras en hooi, aangevuld met een mineralen liksteen, zorgen voor vlees dat qua smaak en structuur van goede kwaliteit is. Dit werd bevestigd door Slow Food die de lakenvelders op 21 juni 2010 als eerste Nederlandse rundveeras liet toetreden tot haar 'ark van de smaak'. De Ark commissie kwam tot de conclusie dat de Lakenvelder alles in zich heeft om de Wagyu van Nederland te worden. Inmiddels is een presidium erkend dat Lakenvelder Jong Rundvlees produceert volgens een strak protocol. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Lakenvelder_(rund).

Langgevelboerderijen kom je hier ook tegen. Ze staan mooi in het landschap. Ik ben hier ook wel eens langs gefietst en dan let je meer op het asfalt, dan wat er te zien is. Nu ik deze wandeling maak, kijk je anders naar alles.

Langgevelboerderij
Een langgevelboerderij is de meest gebruikte naam van een boerderijtype dat algemeen voorkomt in het oosten van de provincie Noord-Brabant, het noorden van Nederlands Limburg, de Limburgse en Antwerpse Kempen, Vochtig Haspengouw en Hageland. In Oost- en West-Vlaanderen vindt men verder geëvolueerde vormen van dit boerderijtype.

Bouwhistorie De langgevelboerderij is in de loop van de achttiende en negentiende eeuw ontstaan uit een boerderij van het type hallenhuis en behoort dan ook tot de hallenhuisgroep. De introductie van de langgevelboerderij in Noord-Limburg vond plaats in de 19e eeuw, omstreeks 1820.

Het hallehuis was tot na de middeleeuwen in heel Noord-Brabant in zwang. Daarna zijn er regionale varianten op dit type ontstaan. Terwijl in West-Brabant de Vlaamse schuur ingang vond, werd op de onvruchtbare zandgronden een middenpotstal toegepast, aangezien de productie van mest in deze streken zeer belangrijk was. Vanaf de zeventiende eeuw ontstond hier de behoefte om de woning, de stal, de schuur en de dorsvloer onder één dak te brengen. Daarnaast was het voor de toegankelijkheid noodzakelijk dat de toegangsdeuren tot de diverse ruimtes naast elkaar in de lange gevel konden worden aangebracht. (Bij het hallenhuis waren deze in de achtergevel geplaatst.) De schuurdeur was hierbij hoger dan de staldeur, omdat er wagens doorheen moesten kunnen rijden. Ook het woongedeelte werd uitgebreid, en wel met een grote zitkamer, die pronkkamer werd genoemd. Een vroege variant van de langgevelboerderij was de hoekgevelboerderij. Langgevelboerderijen werden gebouwd tot in het midden van de twintigste eeuw. In het laatste decennium van de twintigste eeuw kwam de langgevelboerderij in delen van Brabant opnieuw op als woningtype, als onderdeel van de opkomst van retro-bouwstijlen.

Ook al waren alle belangrijke functies in een gebouw ondergebracht, toch kwamen er ook bijgebouwen voor. Het afzonderlijke bakhuis, waarin brood werd gebakken, werd veelvuldig toegepast in de 19e en de 20e eeuw, vanwege veiligheidsredenen. Ook toiletgebouwtjes, varkens- en kippenhokken werden vaak als afzonderlijke constructies neergezet, zeker sedert de 19e eeuw. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Langgevelboerderij.

Dit was een leuke wandeling ten noorden van Eindhoven. Zeker de moeite waard om deze wandeling te maken als u in de buurt bent of denkt vandaag eens niet een lange wandeling, maar gewoon 8 km wandelen door een mooi stukske Eindhoven.

Geraadpleegde websites:

• http://nl.wikipedia.org/wiki/Langgevelboerderij
  
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Dommel_(watergang)
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Exmoor_(pony)
• www.deblijebig.nl
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Lakenvelder_(rund)
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Langgevelboerderij

POI's

• Boerderijwinkel N51.4966 E5.5032
  
• De Blije Big N51.4897 E5.5037
  
• Eindhovenseweg N51.4955 E5.4964
  
• Het Bakhuis N51.4898 E5.5046
  
• Oudetoren N51.4924 E5.5147
  
• Start/finish/parkeerplaats N51.4862 E5.5012