Onze tweede wandeling van de voorjaarsvakantie in De Brenne gaat door de natuur ten noorden van het plaatsje Rosnay. We hadden in dit gebied al eens eerder een wandeling gelopen, maar dat was een vrij korte. Nu gingen we voor een langeren wandeling waarbij we een tweetal bekende vogelkijkhutten zouden passeren.

Intussen is de B&B helaas gesloten maar zijn er gelukkig andere mogelijkheden om te verblijven in deze streek.

Rosnay is zo'n typisch slapend stadje in De Brenne. Buiten op straat is nauwelijk leven te bespeuren en ook de plaatselijke horeca is meer gesloten dan open. De ruime parkeerplaats doet daarom een beetje "groots" aan. Maar het is een prima vertrekpunt voor een stevige wandeling.

We zijn redelijk op tijd vertrokken. We lopen in De Brenne in een rustig tempo om zo weinig mogelijk te missen, en dan ben je met deze wandeling even onderweg. Het weer zat gelukkig eens mee, want onderweg werd het behoorlijk warm, de jas kon zelfs uit.

De Brenne
Het gebied van de Brenne ligt in midden Frankrijk, ten westen van de plaats Châteauroux. Het gebied is bekend vanwege de ruim 4000 visvijvers. Alleen al het eigenlijke, centrale vijvergebied (la Grande Brenne) meet van oost naar west zo’n 36 km en van noord tot zuid ca. 25 km.

Het gebied is ruim 1660 km2 groot. In het gebied liggen tussen de 2000 en 4000 vijvers met een totale oppervlakte van meer dan 9.000 ha. En daaromheen liggen nog massa’s vijvers, verspreid over nog duizenden hectaren. De meeste vijvers zijn relatief recent ontstaan. Ruim 50 jaar terug waren er nog maar 1000 vijvers. Het gebied wordt ook wel aangeduid als "Pays des Milles Etangs".

Tussen het jaar 0 en 1000 werd er in dit gebied ijzererts gewonnen. Men begon eerst op kleine schaal ovens te bouwen waarin men voornamelijk haagbeuk stookte. Hierdoor werd de temperatuur hoog genoeg om het ijzer uit de steen te winnen.

Naarmate er meer ovens kwamen werd er ook meer hout verstookt. Dit ging door totdat er in de Brenne bijna geen boom meer over was. Door het ontbreken van stookhout kwam er een einde aan het winnen van ijzererts. In het landschap zijn hier en daar nog kleine heuvels te zien waarin ijzerhoudend gesteente zit.

Toen er weinig tot geen begroeiing meer over was in De Brenne werd het gebied veel natter. Grote bomen kunnen per dag tot 15000 liter water verdampen. Dit gaf mogelijkheden tot het kweken en vangen van vis in visvijvers. En zo ging met van de winning van ijzererts over op de visteelt. Eerst bescheiden maar later kwamen er steeds meer vijvers.

In de middeleeuwen werden de visvijvers/meren in dit gebied door monniken van de daar gelegen abdijen, maar ook door de adel en door de lokale bewoners gemaakt. Er werdendijken aangelegd om vis te kweken, de schrale grond te verbeteren en om over waterreserves te beschikken voor het vee.

Vanaf 1800 worden deze visvijvers drooggelegd in verband met gezondheid van de bevolking op last van de autoriteiten. Door het stilstaand water zouden er teveel muggen komen en ontstond er gevaar voor malaria. Dat droogleggen duurde tot begin 1900 waarna de visvijvers weer gebruikt konden worden voor visserij. Beetje bij beetje krijgen de visvijvers hun huidige aanzien.

De reden waarom la Brenne zo goed bedeeld is met vijvers is geologisch. Grote delen van Brenne werden bedekt door Tertiaire kalkafzettingen waarvan de bovenste laag verweerd is tot vette klei (de zogenaamde ‘grès’).

Deze lagen zijn gedurende het meer recente Quartair grotendeels geërodeerd, waardoor een golvend landschap is ontstaan met depressies en getuigenheuveltjes. Deze laatste (les buttons) zijn de restanten van de oude grès, die op plaatsen waar het substraat meer verhard was niet zijn weg geërodeerd.

Gemiddeld gezien is de bodem dus veelal zanderig (zuur), maar gezien grès een wisselende fractie kalk kan bevatten, zijn er soms ook basische plekken. Net deze combinatie van zandige bodems, die snel uitdrogen in de zomer, en depressies die het water lang vasthouden, geeft aanleiding tot een uitermate divers landschap.

De mens heeft hier zijn stempel gedrukt. Dijken werden aangelegd om grotere vijvers te creëren. Visteelt was (en is) nog steeds de belangrijkste economische activiteit in de regio.

Visvangst, landbouw en jacht zijn tot op vandaag essentiële activiteiten. Het gebied kent maar weinig bewoning. Ook hier echter speelt de toenemende privatisering parten. Gelukkig heeft de creatie van het Parc Naturel Régional de la Brenne toch geleid tot een steeds betere samenwerking met de private eigenaars.

De visvangst kent een jaarlijks ritueel. In oktober worden in de laagstgelegen visvijvers de sluizen opengezet. In ongeveer 2 weken tijd stroomt het water grotendeels weg. Rond de sluis is de vijver het diepst en hier komt alle vis samen. Gespecialiseerde visbedrijven komen dan de vis vangen. Kleine of oude vissen blijven achter, de overige vis wordt gesorteerd en verwerkt. Als de vijver leeggevangen is wordt in de naastgelegen hoger gelegen vijver de sluizen opgezet. Het water van die vijver loopt dan in de vijver die net leeggevangen is. Hierdoor wordt de lager vijver weer gevuld met water.

Alle vijvers staan in verbinding met elkaar door middel van beken. Tussen oktober en april worden alle vijvers "droog gezet", leeggevist en weer gevuld met water vanuit een hoger gelegen vijver.

Terwijl we van de ene visvijver naar de andere lopen komen we onderweg veel insecten, libellen, vlinders, vogels, paarden en zelfs reptielen tegen.

Het leuke van deze wandeling is de afwisseling die de natuur biedt. De twee vogelkijkhutten zorgen er voor dat je prima vogels kunt spotten. Onderweg zie je die ook wel, maar meer hoor je ze fluiten in de bomen of struiken maar is het moeilijk om zelfs maar een glimp op te vangen. Vlinders en libellen zijn dan wat gemakkelijker te vinden.

Vanuit de tweede vogelkijkhut zie je de lange antennes van de Militaire basis van Rosny. De lange antennes zijn een prima orientatiepunt. Als je weet hoe de basis ten opzichte van Rosnay ligt kun je bijna niet verdwalen.

Militaire basis Rosny
De basis van Rosnay is het grootste communicatiecentrum van de marine in Frankrijk. De VLF zender wordt gebruikt voor communicatie met onderzeeërs. Dit soort lange golf (zeer lage frequentie) zenders is in staat om onderzeeërs onder water te bereiken.

De keuze voor deze basis werd in 1960 genomen. Het land is een goede geleider van zeer lage frequentie golven. Ook was de beveiliging van de basis in het redelijk ontbevolkte Brenne vrij eenvoudig. In 1972 was de basis operationeel.

VDe basis in Rosnay maakt gebruik van dertien zendtorens verdeeld in een hexagonale plaatsing. De centrale toren is 357 meter hoog en daarmee hoogste toren in Frankrijk. De fequentie waarop de berichten worden uitgezonden zijn geheim De berichten worden versleuteld. 

In de buurt van de basis is het verboden om te fotograferen. Dit wordt aangegeven d.m.v. borden. De 13 zendmasten zijn van verre al te zien en zijn een handig orientatiepunt tijdens het wandelen.

Pauzeren lukt alleen in een vogelkijkhut. Nergens komen we onderweg een bankje tegen. De ondergrond is vanwege de vele regen nog erg nat. Geen leuk alternatief om ergens te gaan zitten.

Verscheidenheid
De Brenne kun je omschrijven met één enkel woord: verscheidenheid. Afwisseling binnen de vele biotopen die je in natte gebieden kan hebben, overgangen tussen droog en nat, zuur en basisch, beschaduwd en zonnig, zand en kalk en meer kleiige bodem, open en dichtgegroeid, lage en hoge vegetatie enz. En daar een grote afwisseling aan biotopen resulteert in een hoge biodiversiteit. 1600 Soorten planten, 62 libellen, liefst 27 amfibieën & reptielen, ruim 260 vogelsoorten en vele vlinders.

De meren in La Brenne zijn het leefgebied van de Europese Moerasschildpadden. Ze worden daar La Cistude genoemd. Deze schildpad leeft in stilstaand, zoet water. Ze hebben een voorkeur voor ondiep water met een glooiende oever. Door dit soort oevers kunnen ze eenvoudig het water

De Europese Moerasschildpad is een alleseter. Een groot deel van het voedsel bestaat echter uit visjes, salamanders, kikkers en andere waterdieren. De schildpad heeft zeer scherpe en krachtige kaken en klauwen, waarmee ze een prooi gemakkelijk kunnen vangen en opeten.

De Brenne kenmerkt zich door een aaneenschakeling van natuurlijke milieus: vijvers (met het dieper water, de oevervegetaties en de rietvelden), weiden en schrale hooilanden, braakland en struikgewas, heidevelden, verbossende ruigtes en hagen, bossen en wouden, beekvalleien en tenslotte bewoonde gehuchten.

Elk van deze milieus heeft een eigen en vaak specifieke fauna en flora, en net dat maakt la Brenne tot zo’n unieke plek. Vooral omdat zowat alle denkbare overgangen tussen vrijwel al deze milieutypes er wel ergens aanwezig zijn.

De Brenne wordt gekenmerkt door verschillende landschapsvormen:

• La grande Brenne: dit noordelijke deel van de Brenne is vrij vlak met een afwisseling van weiden, bossen en ontelbaar vele meren. Vandaar dat deze streek ook wel bekend staat als Le Pays des mille étangs.
• De vallei van de Creuse: deze rivier is de scheidingslijn tussen het noorden en het zuiden van de Brenne. Stroomopwaarts Le Blanc is de vallei open met beboste, lichte hellingen waarlangs men kastelen, abdijen en watermolens aantreft, meer stroomafwaarts slingert de Creuse zich door uitgesneden krijtrotsen met steile wanden.
• La petite Brenne: het zuidelijke deel van de Brenne is meer heuvelachtig, meer bebost en telt minder meren, in het uiterste zuiden vindt men een typisch bocagelandschap zoals ook in Normandië.

Sinds 1989 heeft De Brenne een status als “Regionaal Park'. Het gebied wordt gezien als een uitzonderlijke locatie voor vogels met meer dan 260 geregistreerde soorten waarvan er 150 broeden in het park.

Het is niet alleen vogels die hier veelvuldig voorkomen, maar het gebied is een thuis van een overvloedig aanbod van vlinders, libellen en zelfs schildpadden. Het plantenleven is zeer veelzijdig, variërend van orchideeën om grote rietvelden aan heide en oude eiken. De bossen en heidevelden zijn een natuurlijke schuilplaats voor everzwijen, reeën en edelherten.

Veel natuurliefhebbers en vogelaars hebben De Brenne tot hun jaarlijkse bestemming gemaakt en maken gebruik van de talloze observatiepunten verspreid over het park.

Ook deze wandeling was weer schitterend. Wat een mooie natuur, en wat kom je veel moois onderweg tegen. We hebben daarom meer stilgestaan dan stevig doorgelopen. Dat is De Brenne, altijd verrassend. We kijken al weer uit naar de volgende wandeling.

Gebruikte websites:

• http://frankrijk-labrenne.blogspot.nl/
• http://www.france-voyage.com/frankrijk-gids/het-regionaal-natuurpark-brenne-1566.htm
• http://fotosgeertengels.blogspot.nl/
• http://fr.wikipedia.org/wiki/Centre_de_transmissions_de_Rosnay

POI's

• Militaire Basis N46.7161 E1.2411
• Start/finish/parkeerplaats N46.7009 E1.2129
• Vogelkijkhut 1 N46.7394 E1.2192
• Vogelkijkhut 2 N46.7314 E1.2297
• Vogelkijkhut 3 N46.7276 E1.2329
• Étang Barineau N46.7293 E1.2317
• Étang Capitaine N46.7252 E1.2096
• Étang de Montiacre N46.7305 E1.1912
• Étang Du Blizon N46.7428 E1.2275
• Étang Massé N46.7387 E1.2176