START/PARKEREN/FINISH N51 22.770 E4 36.752
We parkeren bij het informatiebord, aan het einde van de Vloeikensstraat 125 Wuustwezel. Het Marum ligt tussen Brecht, Wuustwezel en Loenhout. Vanaf de parkeerplaats vertrekken we richting noordoost.

Er zijn onder bepaalde voorwaarden ook binnen het gebied enkele (zeer) mooie paden te bewandelen. Zie afgeleide track.

Marum N51 22.707 E4 36.941
Het Marum is 315 ha groot en is het meest noordelijke deel van het Groot Schietveld. Dit was militair domein sinds 1890. Onlangs is dit deel van het domein overgenomen door ANB Natuur en Bos. Officieel volgt de openstelling in oktober 2013. Maar nu al is het gebied toegankelijk.

TOEGANKELIJKHEIDSREGELS:

• Alleen voor Het Marum. Toegang tot Groot Schietveld blijft verboden.
• Er zijn geen schietoefeningen meer. Het gebied is veilig.
• GEEN honden toegelaten IN het gebied
• GEEN TOEGANG IN het gebied tijdens Broedseizoen (15 maart-15 juni)
• Deze wandeling RONDOM is hele jaar door toegankelijk.
• Deze wandeling is hele jaar toegestaan met Honden aan de lijn.
• Alleen toegankelijk OP de paden.
• Buiten de paden ontploffingsgevaar munitie.
• Adders: bij beet, raadpleeg z.s.m. een arts
• De borden [Militair Domein. Verboden Toegang] zijn onder bovenstaande voorwaarden vervallen.

Beekdallandschap N51 22.870 E4 37.352
Het Marum geeft een beeld van een beekdallandschap uit het einde van de 19e eeuw.

De overgang van de arme heide naar het rijkere beekdalsysteem is op verschillende plaatsen nog intact, hoewel vele van de beemden langs de beek sinds WOII verbost zijn.

Door het recente structuurherstel van de beek heeft de waterloop weer een prominentere plaats in het ecologische belang van het gebied gekregen.

We passeren de brug over de Aa of Weerijs. Vroeger was dat een doorwaadbare plaats. De Baileybrug doet ons denken aan de Tweede Wereldoorlog. We horen een stuw.

Vanaf de brug zien we een haas zitten. Vinden we vreemd, zo midden overdag. Maar toch.

Als we dan verder rechts over de zandweg gaan zien we vele bremplanten.

Nieuwbrug of Marumvoorde N51 22.644 E4 37.425
Het is niet deze brug, maar die midden in het gebied die aangeduid wordt als de Nieuwbrug of Marumvoord. Volg de gele routes.

Midden in het Marum ligt de Marumvoorde, dat is de historische oversteekplaats door de beek, een voorde of wad, een ondiepe plaats waar reizigers de beek konden kruisen. Nadien werd er een brug gebouwd, die enkele keren vernieuwd werd, vandaar de naam Nieuwbrug.

Vanaf die brug waaieren de wegen uit elkaar; in westelijke richting naar Wuustwezel, Achterbrug, Antwerpen (en aan de zuidelijke kant naar de Marumakkers, het oude heidegebied). Aan de andere zijde van de rivier waaiert het uit naar Loenhout en Brecht. Die wegen kunnen al honderden jaren oud zijn, en zijn hier goed bewaard gebleven. Uniek in Europa. Zuinig op zijn! Bron: http://www.wuustwezel.be/wandelen-wuustwezel.

Kleine Aa of Weerijsbeek N51 22.992 E4 37.113
De Kleine Aa of Weerijsbeek doorsnijdt het noordoostelijke gedeelte van het Groot Schietveld. Deze waterloop zorgt met het bijhorende broekbos voor een belangrijke diversificatie in het gebied.

Tijdens WOII is de beek rechtgetrokken, wat samen met de waterwinning stilaan tot verdroging leidde. Om dat effect te milderen, werd een stuw gebouwd, die op zijn beurt een hindernis vormde voor de waterfauna.

Om het gebied weer natter te maken, het fysische obstakel voor het visbestand te omzeilen en het biotoop voor de waterorganismen uit te breiden, zijn in 2008 enkele historische meanders gereconstrueerd.

De baileybrug is dus uit WWII en verderop zullen de waterputten nog zien.

Aa N51 22.212 E4 37.166
Veel wateren (rivieren, beken, meren) hebben een naam die Aa, Ae, E, Ee, Ie, of IJ in zich hebben. Dit betekende oorspronkelijk gewoon 'water' en heeft zijn oorsprong in het Oudgermaanse aha of ahwô (ook verwant met het Latijnse aqua en tevens terug te vinden in het Deense en Zweedse Å.)

In het Nederlands is Aa door betekenisverenging meer specifiek een naam voor rivieren (of rivierachtige wateren) en is het weer lokaal verder vervormd tot Ee, Ie of IJ. Soms is het aan de naam voorafgaande lidwoord de geassimileerd met ie en wordt zo Die. Van Dieze en Demer.

Haas N51 23.058 E4 37.204
De haas (Lepus europaeus) is een zoogdier, dat tot de orde der haasachtigen (Lagomorpha) behoort. De haas komt algemeen voor op de open gras- en landbouwgebieden van Europa en aangrenzende delen van Azië. De haas heeft een langwerpig lichaam, zeer lange oren en lange poten. De achterpoten zijn langer en krachtiger dan de voorpoten. Iedere poot heeft vijf tenen en behaarde zoolkussens.

De grote oren zorgen voor een uitstekend gehoor. Ze kunnen onafhankelijk van elkaar bewegen en kunnen zo van iedere richting geluid opvangen. Een haas kan zijn oren 190° naar buiten draaien. Naast het scherpe gehoor heeft de haas ook een sterk ontwikkelde reukzin om vijanden te kunnen waarnemen en de geur van bronstige vrouwtjes op te pikken. Door voortdurend te snuffelen vangt de haas de gehele tijd geuren op.

De zijwaarts geplaatste ogen zorgen voor een blikveld van 360°. Voor en achter hem is er dus overlap, en de haas hoeft zijn hoofd niet te bewegen om zijn omgeving te kunnen zien.

De haas is min of meer een nachtdier. Overdag is hij slechts mondjesmaat actief, maar op warme zomerdagen is hij ook later op de ochtend en vroeger op de avond al actief. Hij ligt overdag meestal platgedrukt tegen de grond in een voor of in zijn leger. Het leger bevindt zich meestal op een zonnige, doch beschutte plaats en is zelf gegraven. Hier houdt hij een slaap, die zo licht is dat de haas door ieder geluid of trilling van de bodem wordt gewekt. Een slaapperiode is zeer kort, zelden meer dan een paar minuten. Na het vallen van de avond wordt hij actief. Hij kan dan verscheidene kilometers afleggen op zoek naar foerageer- en verzamelgebieden.

Berm Landschap N51 22.247 E4 38.093
Het gebied is al militair domein sinds 1890 en was tot voor kort veiligheidszone voor de vele schietoefeningen die door de militairen werden uitgevoerd. Door het decennialange militaire gebruik is het historische beeklandschap in het Marum grotendeels bewaard gebleven en kunnen er sporen worden teruggevonden van het landgebruik van de vroege middeleeuwen tot nu. Ook de natuur heeft hier baat bij gehad, heide en schrale graslanden, die ooit algemeen waren in de Kempen zijn hier bewaard gebleven.

In de bermen zien we de haagwinde, de kale jonker, fluitekruid, jacobskruid, kattenstaart, vingerhoedskruid, zilverschoon, krulzuring en de ijverige bijen in het wilgenroosje. Bron: http://www.wuustwezel.be/wandelen-wuustwezel en http://wilde-planten.nl.

Adder en adderpopulatie N51 22.458 E4 37.221
Het Groot Schietveld heeft de enige populatie adder die in Vlaanderen echt van belang is, en die is zelfs op Europees niveau betekenisvol. Merkwaardig is bijvoorbeeld dat op de nabije Kalmthoutse Heide geen adders voorkomen. Adder (Vipera berus) is de enige Belgische gifslang.

Adders kunnen onderscheiden worden van de andere inheemse slangen aan de hand van hun verticale pupil en hun duidelijke dorsale zigzag-patroon. Volwassen dieren zijn meestal tussen de 40 en 50cm lang en verschillen van kleur.

Bij volwassen mannetjes is de grondkleur vaalwit, bij vrouwtjes oranje tot roodbruin. Pasgeboren dieren hebben dan weer een baksteenrode tot vaalgrijze basiskleur. Daarbovenop ligt bij alle adders een duidelijke, donkere zigzag tekening.

In Vlaanderen wordt de adder enkel teruggevonden in enkele heideterreinen in de provincie Antwerpen, maar in de rest van zijn Europese verspreidingsgebied komt hij in verscheidene habitats voor. Deze worden alle gekenmerkt door een hoge structurele variatie en gaan van veenmoerassen over alpenweiden tot bosgebieden. Deze vegetatiestructuur heeft de adder nodig om aan alle aspecten van zijn gecompliceerde levenscyclus te voldoen. Hij is immers afhankelijk van de zon voor zijn lichaamswarmte en dus is een temperatuurgradiënt binnen zijn leefgebied hoogst noodzakelijk.

Als ectotherm is de adder wel perfect aangepast om te overleven in een voedselarme omgeving; een jaarlijkse opname van een tiental woelmuizen is genoeg voor het dier om te overleven.

Deze voedselspaarzaamheid bereikt zijn hoogtepunt bij de zwangere vrouwtjes, die tijdens het voortplantingsseizoen niets eten, om pas het jaar daarna terug aan te sterken.

Een adderhabitat wordt doorgaans gekenmerkt door een droger overwinterings- en een vochtig foerageergebied, hoewel deze in meerdere of mindere mate kunnen overlappen.

Groot Schietveld N51 22.195 E4 36.422
Aan de overzijde van de drukke verkeersweg zien we het Groot Schietveld. Het Groot Schietveld heeft een zeer grote natuurwaarde. Het is het belangrijkste gebied in Vlaanderen voor de adder en tal van typische – maar ondertussen zeldzaam geworden – soorten van de heide doen het hier nog relatief goed.

Het gebied werd daarom ook integraal opgenomen in het Europese netwerk van natuurgebieden Natura 2000. Dit gedeelte is niet toegankelijk.
Bron: www.natuurenbos.be.

We keren langs de drukke weg terug naar de parkeerplaats. In zomerse tijden, raden we daarom aan om her fraaiere binnengebied te bewandelen. Maar dit, kan het hele jaar door. Geniet van het vele moois.

Prettige wandeling.

Startpunt

• START/PARKEREN/FINISH Vloeikensstraat 125 Wuustwezel N51 22.770 E4 36.752

• www.natuurenbos.be
• www.wuustwezel.be/wandelen-wuustwezel
• http://wilde-planten.nl/   

POI’s

• Marum N51 22.707 E4 36.941
  
• Beekdallandschap N51 22.870 E4 37.352
  
• Nieuwbrug of Marumvoorde N51 22.644 E4 37.425
  
• Kleine Aa of Weerijsbeek N51 22.992 E4 37.113
  
• Aa N51 22.212 E4 37.166
  
• Haas N51 23.058 E4 37.204
  
• Berm Landschap N51 22.247 E4 38.093
  
• Adder en adderpopulatie N51 22.458 E4 37.221
  
• Groot Schietveld N51 22.195 E4 36.422