We brengen het weekend door in vakantiepark Klein Vosseven. Gezellig met z'n viertjes. Arnold en Leonoor gaan een tweetal wandelingen uitzetten. En wij (Rob en Brigitte) twee fietstochten.
Bekijk ons sfeerverslag.

Omdat voor de eerste dag een redelijk pittige fietstocht op het programma staat (we fietsen eigenlijk vrij weinig) besluit Brigitte om met Arnold en Leonoor mee te gaan. Ik mag zodoende alleen op pad. Op een geleende fiets en dat is altijd even wennen.

Het weer zit enigszins tegen. Net een schitterende en zonnig week achter de rug, maar nu nat en fris. Gelukkig breekt de zon regelmatig door en blijft het verder droog. Dat fietst toch fijner.

't Luueke
't Luueke is een onderdeel van de Stramprooier heide, die op zijn beurt deel uit maakt van het Grenspark Kempen-Broek. In het Kempen-Broek groeien losse natuurgebieden aan elkaar tot één groot, vrij toegankelijk gebied. Dat gebeurt door tussengelegen landbouwpercelen om te vormen tot natuur. De sleutel hiertoe zijn agrariërs die hun percelen verkopen, of ruilen voor betere grond verderop.

Het eindresultaat is een natuurpark van grote allure, waarin waterrijke moerasgebieden en hoge, droge zandruggen elkaar afwisselen. Bos, struweel, heide en bloemrijk grasland zullen een landschap vormen van duizenden hectares, waaruit honderden kilometers prikkeldraad zijn opgeruimd. Wandelaars en fietsers kunnen in dit uitgestrekte natuurpark bijzondere dieren ontmoeten zoals bevers, otters, reeën, edelherten, oerrunderen, kraanvogels, zwarte ooievaars, raven, boomkikkers en grote weerschijnvlinders. Een aantal van deze soorten is hier nu al te vinden.

In de huidige fase ziet u 't Luueke veranderen en groeien. Diverse natuurlijke processen doen hun intrede, zoals jaarrondbegrazing door runderen en spontane plantengroei. Natuurlijke grondwaterstromen krijgen alle ruimte. Het terrein is zo ingericht dat moerasontwikkeling op gang komt. Door het dichten van sloten en greppels is het terrein sterk vernat.

In de toekomst worden de begrazingseenheden vergroot door verschillende percelen bijeen te voegen. Zo  ontstaan natte laagten ten behoeve van de boomkikker en andere moerassoorten.

Ik rijdt al snel België binnen. In fietsparadijs Limburg kom ik een stukje van de Boerderijkenroute tegen. Onderweg regelmatig een informatie bordje. Bij sommige boeren kun je zo naar binnen lopen. 

Paardefokkerij
Paarden kan men opdelen in 2 categorieën: warmbloedige en koudbloedige paarden. De warmbloedige paarden worden gefokt voorde sport, de koudbloedige eerder vóór huifkarren of arbeid.

De draagtijd van een paard is gemiddeld 337 dagen. Het veulen probeert na de geboorte onmiddellijk op zijn benen te staan en zoogt ongeveer 6 maanden bij de moeder. Verder eet het gras, hooi, krachtvoer en drinkt het water.   

In deze streek wordt, bij uitstek, het Belgisch Warmbloed Paard (BWP) gefokt. Wereldvermaard is de hengst Darco, door zijn intelligentie en conditie haalde hij bijzondere resultaten in de springsport.

Koekeloeren
In het KOEKELOEREN-huisje zit een schat aan informatie over de melkveehouderij en voedergewassen. Laat je verrassen en ga op zoek naar leuke weetjes en spelletjes. Kijk naar de koeien via live-beelden.

Dan kom ik bij de Zuid-Willemsvaart. De laatste donkere wolken trekken over en er breekt een zonnetje door. De wereld ziet er meteen mooier uit. Wel staat er een stevige tegenwind. Nu even stevig doortrappen dan kan ik in het tweede deel van deze fietstocht genieten van een pittige rugwind. 

Sluiswachtershuis
In 1809-1810 werd onder het Franse bewind van Napoleon een voedingskanaaltje gegraven van Maastricht naar Lozen om het geplande maar nooit voltooide "Grand Canal du Nord" (verbinding Rijn-Maas-Schelde) van water te voorzien.

De Zuid-Willemsvaart (Maastricht-'s Hertogenbosch) werd in 1822-1826 onder het Nederlands bewind van Willem I aangelegd door het verbreden van dit kanaaltje en het doortrekken tot 's Hertogenbosch. De schutkolk van sluis 18 dateert van die periode.

De sluiswachterswoning dateert van 1849, toen hier ook een ontvangkantoor van scheepvaartrechten werd gevestigd.

Sluis 18 (met een verval van 1,7m) en sluis 17 in Lozen (met een verval van 2,9m) zijn de 2 enige sluizen op Belgisch grondgebied op dit kanaal. Van de Nederlandse grens tot 's Hertogenbosch liggen er nog 15 sluizen.

Hier fietsen we door een mooi stukje. Een sluis laat een mooi stukje waterval zien. Ook hier op verschillende plaatsen een informatiebord. 

Baileybrug
Na de aanleg van het kanaal Bocholt-Herentals (185=43-1846) was hier een draaibrug in gebruik tot 1935. Bij de verbreding van het kanaal in 1934 werd ze vervangen door een stalen hoogbrug, die samen met de andere bruggen over het kanaal bij de inval van de Duitse leger in mei 1940 werd vernietigd om de opmars te stuiten. Het was wachten tot 1963 eer de brug vervangen werd door de huidige brug, aangelegd door de geniet troepen van het Belgische leger.

Het type brug is een ontwerp van de Britse ingenieur M. Donald C. Bailey en bestaat uit een bouwpakket dat in recordtijd kan worden gemonteerd. In de zomer van 1944 werden bij de bevrijdingsopmars van de geallieeerden meer dan 1000 bruggen van dit type gebouwd.

Een groot informatiebord staat voor een oude bunker uit de Tweede-Wereldoorlog.

Waar planten vissen zich voort?
De Zuid-Willemsvaart is een van de rijkste en bijgevolg meest beviste viswaters van Limburg. De zoetwatervissen die hier het meest voorkomen zijn blankvoora rietvoorn; paling, snoek/ baars, brasem en zeelt.

Maar een kanaal is voor vissen niet echt de ideale plaats om zich voort te planten. Daarvoor hebben vissen rustig, ondiep water nodig met plantenrijke plaatsen op zacht hellende oevers. En die zijn er nauwelijks langsd e Zuid-Willemsvaart met zijn steile, betonnen oevers. Dat beton is er gekomen om te vermijden dat de oevers zouden afkalven door de golfslag die de schepen veroorzaken.

Maar dat beton heeft als nadeel dat er geen oeverplanten kunnen groeien en dat er geen zacht hellende oevers zijn, waar vissen zich kunnen voortplanten. Vissen hebben die oever-planten nodig om er hun eitjes te kunnen afzetten. Bovendien dienen deze planten als schuilplaats voor vissenlarven en jonge visjes en trekken ze voedsel voor de vissen aan, zoals plankton, weekdieren en waterinsecten.

U bevind zich op de splitsing van 2 kanalen: het Kempisch kanaal en de Zuid-Willemsvaart.

Kansen voor vissen
De Vlaamse overheid liet - in het kader van het landinrichtingsproject Noordoost-Limburg - langs de Zuid-Willemsvaart paaiplaatsen aanleggen. Dat zijn plaatsen waar de vissen kunnen 'paaien' of waar ze zich - met andere woorden - kunnen voortplanten.

Die paaiplaatsen zijn kommen in de onmiddellijke omgeving van het kanaal of stroken water binnen de bestaande kanaaloevers/ waarin rustig, ondiep water staat. Op de zacht hellende oevers ervan groeien oeverplanten waartussen de vissen zich voortplanten.

Door de aanleg van deze paaiplaatsen kan de visstand op een natuurlijke manier verjongen. Die vissen zijn ook beter aangepast aan de plaatselijke situatie dan uitgezette vis,

Langs de Zuid-Willemsvaart
Aan de overkant bevindt zich de eerste van een reeks van 17 paaiplaatsen die de Vlaamse overheid sinds 1998 liet aanleggen tussen Neeroeteren (Maaseik) en Lozen (Bocholt).

Houden koeien van kauwgom?
Koeien herkauwen hun voedsel, ze genieten dus niet van een lekkere kauwgom! Voor dat herkauwen zijn 4 magen nodig waarbij uit doorgaans moeilijk verteerbare planten, toch de nodige voedingsstoffen gehaald worden.

Van oorsprong stammen koeien af van wilde runderen die, terwijl ze op de grasvlakten raasden, een goed zichtbare prooi vormden voor roofdieren. Om zo weinig mogelijk tijd op die open vlakte door te brengen, namen ze,  in korte tijd zoveel mogelijk voedsel, om later op een beschutte plaats rustigs te herkauwen.

De koe eet grote hoeveelheden (tot 80 kg) en slikt die bijna zonder kauwen door.

Ik fiets door tot ik langs een kapel kom waar ik bij een wandeling ook als langs ben gekomen.

O.L.Vrouw in Nood
In 1838 werd deze kapel opgericht in opdracht van mevrouw Wauters - de Sallez. Deze Hasseltse kocht het Kasteel Genenbroek met de daarbij horende gronden van de erfgenamen van de laatste Heer van Achel, Pieter Godfried de Leonaerdts. In 1852 komen deze eigendommen in bezit van minister van staat, graaf de Theux de Meylandt. De erfgenamen lieten in het begin van de vorige eeuw aanpassings-werken uitvoeren in gotische stijl. In 1986 kocht de kerkfabriek Sint-Monulphus en Gondulphus de kapel van baron Marcel Pecsteen.

Deze kapel is tot de dag van vandaag een geliefde rustplaats voor de wandelaar en de fietser.

Bij deze kapel van "Onze liève Vrouw in Nood" prijzen reeds jaren lang vele generaties U zalig Ook ik kom tot U Met groot vertrouwen

Gebed
Troost mij en sterk mijn geloof in uw Zoon,
onze Heer Jezus Christus Leid mij tot Hem Hij geneest en geeft hoop
Hij maakt de eenzaamheid dragelijk
leert mij uitkijken naar betere dagen naar Zijn Rijk van vrede.
Moeder Maria, bid voor ons.

Hier heeft vroeger ook de een Militaire dijk gelegen.

Militaire dijk
Gedeelte van de legerbaan, door het verdrag van Zonhoven in 1839, tussen België en Nederland gereserveerd voor Nederlandse troepenverplaatsingen vanuit Maastricht naar het moederland. Het tracé liep over Bree en Bochoft naar Achel.

Dan kom ik kort achter elkaar 2 grafheuvels tegen.

Grafheuvel Grote Haart
De oudste tekenen van menselijke aanwezigheid in onze regio zijn de grafheuvel De grafheuvels van de Grote Haart dateren uit de vroege ijzertijd (700 - 450 voor Christus).

De verbrande resten van de overledene werden in een urne gedaan.De urne werd in een aarden heuvel geplaatst. Meestal waren die heuvels rond of ovaal. Soms waren ze ook voorzien van een palenkrans. Het grafveld van de Grote Haart (Pastoorsbos) was ongeveer 2 ha groot.

Meer informatie over de grafheuvels vind je in museum Grevenbroek in het Simonshuis in Achel.

Grafheuvel Haarterheide
Deze vrij grote grafheuvels dateren uit de late bronstijd (ongeveer 1400 jaar voor Christus). Zij waren opgebouwd uit heideplaggen en omgeven met een palenkrans Deze heuvels bevatten de lijkresten die in een boomstamkist werden bijgezet

In de onmiddellijke omgeving bevindt zich het Boskerkhof (aangelegd in 1978). De begraafcirkels op dit kerkhof vinden hun inspiratie in de ronde grafheuvelsuit de brons-en ijzertijd.

Een prima plaats om een boterham te eten is De Waag. Een grote schuilhut zorgt dat je altijd droog zit. Verder komt je hier een Geologische tuin tegen. Genoeg te zien hier.

De Waag
De waag was een 'gemeentelijk' gebouw, opgericht in 1772 waar het graan uit de dorpen Achel. Lille en Hamont verplicht gewogen werd. Vroeger moesten de boeren hun graan laten malen op de molen (banmolen) van de heer. In 1771 kochten de drie gemeenten dit recht over en bouwden zij de Waag om discussies over het tekort aan maal, omdat de molenaar wel eens meer graan afhield dan hij mocht, uit de weg te ruimen.
 
De Waag was gelegen tussen de twee bestaande molens, nl. de watermolen van het Mulke en de windmolen bij de Waag. De Waag bleef slechts 30 jaar in dienst. In 1800 werd de windmolen vernield door een orkaan en niet meer heropgericht.
 
Daarom werd in Hamont in 1804 de stenen Napoleonsmolen (graan- en oliemolen) gebouwd, gefinancierd door de Teuten. Omdat ook de Franse bezetter het oude maalrecht niet erkende, waardoor iedereen kon laten malen waar hij wou, vervalt de functie van waaghuis en wordt een gewone boerderij. Deze hoeve bleef bewoond, tot 1956.

Onderweg kom ik veel interessante punten tegen. Telkens even stoppen om de bordjes te lezen en een foto te maken.

Het Mulke
De gebouwen van het Mulke zijn de restanten van de laatste watermolen van het land van Grevenbeek. In een balk staat het jaar 1742 gegrift, het bouwjaar. De kleine woning die aan de molen werd aangebouwd is van een latere datum.

Het binnenwerk van deze korenmolen is not grotendeels intact. Het molenrad en de waterval zijn helaas verdwenen.

Links stroomopwaarts (tussen de Tomp en het Mulke) bevond zich een grote vijver (ongeveer 7 ha groot). Deze waterplas, die werd gevoed via een sluis op de Warmbeek, leverde het stuwende water voor de molen. Later werd langsheen deze vijver een beek gegraven.

In 1973, bij de aanleg van een nieuwe brug, werd de waterval naar de overkant van de weg gelegd.

Deze banmolen (de onderdangen van de Heer waren verplicht om tegen vergoeding in natura hun graan de laten malen) bleef tot in werking tot c.a. 1918. De laatste molenaar heette Mathijs Davids.

Dan komen we bij een prima gelegenheid om even te lunchen. Een uitgebreid terras en een goede kaart. Omdat ik toch een lunchpakket bij me had heb ik die boven in de uitkijktoren opgegeten. Het fraaie uitzicht was daarbij welkom.

Welkom in het Domein Beverbeek
Dit domein is eigendom van de K.U.Leuven en wordt beheerd door het Laboratorium voor Natuur en Landschap. Het omvat 165 ha, waarvan 90 ha bos en natuur. De overige gronden zijn in landbouwgebruik, hetzij als weiland, hetzij als akker.   
 
De Warmbeek, de Beverbeekloop en de Rioolheek snijden hier door het landschap. Deze beken, met daartussen hogere zand ruggen maken dat het gebied sterk varieert qua vochtigheid: van zeer nat tot droog. De verschillen in vochtigheid vertalen zich in verschillende vegetaties en in een aangepast bodemgebruik.
 
Op de meest vochtige gronden komen de natuurwaarde op de eerste plaats. De drogere percelen worden gebruikt voor landbouw of bosbouw. Dit alles samen vormt een gevarieerd landschap van opgaand bos en met eiken omzoomde weiden tot prachtige pareltjes natuur.

Duurzaam bosbeheer
De bossen op domein Beverbeek worden duurzaam beheerd. Dat wil zeggen wat we de bossen gebruiken voor houtopbrengst, maar er wordt ook rekening gehouden met de andere functies van het bos: het milieu, de sociale aspecten (Waaronder recreatie) en de economische haalbaarheid.

Duurzaam bosbeheer komt tegemoet aan velerlei doelen: er wordt een normale hoeveelheid hout geproduceerd, de bossen worden mooier door een grotere variatie in leeftijd en boonftoorten én de natuur wordt waardevoller.

De naaldbossen worden geleidelijk omgevormd naar gemengd bos (loof- en naaldbos). Woekerende uitheemse soorten die de inheemse soorten verdringen, zoals de Amerikaanse vogelkers, worden verwijderd.

In een goed bos mag ook al eens een omgevalten boom liggen rotten: zo krijgen heel wat mossen, zwammen en insecten meer kansen. Ook dode, nog rechtopstaande bomen, laten we soms staan. Ze worden als nestplaats gebruikt door spechten en andere vogels. De bossen van de KU Leuven zijn erkend door FSC. Hierdoor kan het hout verkocht worden met FSC-label. Dit is een internationaal keurmerk voor verantwoord bosbeheer.

Het ene naar het andere leuke punt komt voorbij.

Kasteel van Beverbeek
Het kasteel van Beverbeek dateert uit 1889. Het werd gebouwd in opdracht van de Tongenaar Peter Slegers die in die periode ook eigenaar was van de hoeve van Beverbeek. De plannen werden getekend door architect Christiaens.

Het kasteel is opgetrokken in Engelse Tudorstijl met krulletjes en tierlantijntjes. Het voorgebouw in rode steen werk in 1936 gebouwd. Het kasteeldomein is ongeveer 3 ha groot.

Het Elsbroek
Het landschap dat je hier ziet, is een overblijfsel van een vroegere visvijver 'Het Elsbroek' waarvan de eerste vermeldingen teruggaan tot de l6e eeuw. Deze visvijver strekte zich vroeger uit tot tegen het huidige waterzuiveringsstation. Dat kan je nog goed zien als je richting Hamont gaat.

Vanaf de tweede helft van de 19de eeuw raakte de visvijver in onbruik en stilaan is hij verland. Nog later werd het grootste deel gebruikt voor landbouw.

Wat vandaag nog overblijft van hef Elsbroek heeft een hoge natuurwaarde. Je vindt hier de vrij zeldzame gagel met haar bijzondere geur. Ook de berken-broekbossen komen niet meer zo vaak voor.

In dit unieke landschap voelen de koningsvaren, geoorde wilg en tientallen soorten mossen zich prima thuis, maar ook libellen voeren hier hun vliegkunstjes uit.

Kortom: een stukje natuur dat het waard is om te bewaren.

Dan kom ik bij de de IJzeren Draad. Een stukje geschiedenis die niet bij veel mensen bekend is. Volgend jaar is het al weer 100 jaar geleden dat deze draad gespannen werd.

De ijzeren draad
Op brutale wijze viel Duitsland in 1914 België binnen en voerde tot 1918 een verbeten strijd aan de IJzer. Ook de plaatselijke bevolking was het slachtoffer van deze nutteloze oorlog. De grensbewoners zoals die van Hamont-Achel kregen het hard te verduren door de aanleg van een hermetische afsluiting van de grens. De bezetter wilde elk contact met het vrije Nederland beletten.
 
Merkwaardig genoeg vergat Duitsland in 1915 het gebied van Hamont-Achel af te sluiten. Onze gemeente kwam aldus in Niemandsland te zitten. In 1916 werd de toestand rechtgezet en werd de afsluiting tot op de grens gebracht.
 
In de volksmond noemde men deze gehate afscheiding de elektrische draad. In Hamont-Achels dialect: "den droad".
 
De militaire Duitse overheid installeerde vanaf april 1915 een driedubbele afsluiting bestaande uit 5 à 7 boven elkaar gespannen draden. De middelste draad werd geladen met een electrische hoogspanning (ongeveer 3000 volt wisselspanning). Een lijn aan de Belgische zijde en een aan de Nederlandse zijde diende als waarschuwing.
 
De hele grens van Voeren tot Zeeland werd aldus afgesloten en extra bewaakt door oudere Duitse militairen. De hoogspanning werd op regelmatige plaatsen geleverd door opgeeëiste bedrijven. De sectie tussen Neerpelt en Bocholt werd gevoed door ede elektrische centrale van de buskruitfabriek van Kaulille.
 
Doch onze voorouders lieten zich niet zomaar afschrikken door de draad. Vele probeerden nog steeds de grens over te gaan als spion of om zich te dienste te stellen an het geallieerde leger. Talrijk zijn echter ook de slachtoffers die letterlijk aan de draad bleven plakken.

Technische gegevens
De grensversperring was niet overal op dezelfde wijze uitgevoerd. In Hamont-Achel was de toestand als volgt:

• 6 stroomdraden ca. 5 mm dik vestigd aan porseleinen 'potjes'.   
• Dennenhouten palen ca. 1,8 tot 2 m hoog.
• Om de 50 m een hoge paal met aanvoerleiding voor de elektrische stroom.
• De stroomdraden waren ca. 30 cm van elkaar gescheiden.
• De onderste draad bevond zich op 25 cm van de grond.

Om toch mensen door de draadversperring te kunnen smokkelen kon men tussen de draden een houten kozijn spannen. Ook al bleef het dan spannend en levensgevaarlijk het lukte zo vele Belgen om naar Nederland te komen.

Dichtbij de ijzeren draad staat verborgen in de bossen een oude douanepaal uit 1662.

Douanepaal
Deze douanepaal is van de admiraliteit van de Maze uit 1662. Hier bij de kruising van de wegen van Budel, Leende en Maarheeze naar Hamont en Achel vond heffing van konvooien en licenten plaats.

De fietspaden zijn een mooi afwisselend en gaan door een leuk bosgebied. Dat gaat door tot ik Dorplein binnen rij.

Rooms-katholieke kerk H. Jozef te Budel-Dorplein
In 1892 werd de N.V. Kempensche Zinkmaatschappij, de Zinkfabriek, opgericht door de Waalse heren Lucien en Emile Dor. Een jaar later kreeg het naar hen genoemde Dorplein een fabriekskapel voor de katholieke fabrieksbouwers en werknemers; een unicum In Nederland. Deze kapel deed dienst tot 1966. Dorplein was aanvankelijk geen zelfstandige parochie, maar een 'rectoraat'. De kerk was een 'hulpkerk' van Budel en eigendom van de Zinkfabriek, die ook de rector betaalde, Pas in 1963 werd Dorplein een zelfstandige parochie met rector W. Thijssen als eerste pastoor (1963-1989).

Kerkgebouw
In 1950 werd de bouw van de huidige kerk van de H. Jozef te Budel-Dorpfein aanbesteed door de Zinkfabriek. Het kerkgebouw is ontworpen in neoro'maanse stijl door architect N.H. Pontzen uit Tilburg. De aannemer was A.J. Naber. De eerste steen werd gelegd op 17 juni 1951. Aan de buitenzijde vallen de rechthoekige koepel en de twee achthoekige torens op. In de torens hangen twee klokken, die de namen dragen 'Lucien' en 'Emile'. Op 6 april 1952 werd de nieuwe kerk door rector Thijssen ingezegend en in gebruik genomen. Een jaar later, op 1 juni 1953. volgde de kerkwijding door Mgr. W. Mutsaerts. bisschop van 's-Hertogenbosch.

Budel-Dorplein
Het dorp Budel-Dorplein ligt in de gemeente Cranendonck, het uiterste zuidoostelijke puntje van de provincie Noord-Brabant. Het is een bijzonder dorp. Samen met Mariadorp bij Maastricht is het de enige nederzetting in Nederland die ontstaan is dankzij de zinkindustrie. Vanwege het bijzondere karakter is Budel-Dorplein door het Rijk aangewezen als beschermd dorpsgezicht.

Het dorp Dorplein
De fabriek en het dorp werden ontworpen door ingenieur Emile Dor zelf. Eerst was de moerassige omgeving gedraineerd en werden er wegen, een dijk en een smalspoor ('t routje) tussen het kanaal en het station aangelegd. Voor het lossen en laden van schepen kwam er een haven. De fabriek werd ten noordoosten van het dorp gebouwd vanwege de heersende wind. Voor het in eerste instantie uit België meegenomen personeel en voor nieuwe Nederlandse werknemers werd al snel een nederzetting bij de fabriek aangelegd. Deze heette aanvankelijk 'Nieuwdorp' of naar de gebroeders Dor, Place Dor. Op 5 september 1893 reeds besloot de gemeenteraad van Budel het nieuwe fabrieksdorp Dorplein te noemen.

Dorplein is een van de oudste fabrieksnederzettingen (companyviliage) in ons land en enig in zijn soort. Het hele dorp is een planmatig tot stand gebrachte gemeenschap. Alle woningen en voorzieningen stonden ten dienste van het bedrijf. Dorplein heeft een heldere stedenbouwkundige opzet.

Centraal ligt de Hoofdstraat die net als de Theo Stevenslaan is georiënteerd op de fabriek (nr. 1 op de kaart). Daartussen bevinden zich diverse dwarsstraten. Langs de Hoofdstraat liggen de belangrijkste gebouwen in het dorp: de witte directeursvflla uit 1898 (nr. 3) met recht daar tegenover de kerk uit 1952 (nr. 4), het reusachtige 'Hotel St. Joseph' ofwel 'De Cantine' uit 1896-1898 (nr. 2) en enige villa's voor het hogere personeel. Verderop liggen in typische Waalse stijl opgetrokken hoge vier-onder-een-kapwoningen voor de gewone arbeiders, ofwel 'ouvriers' (1907, nr. 6).

Het eigen karakter van de gemeenschap bleek onder meer uit het gebruik van het Frans als voertaal onder het hogere personeel, de aanwezigheid van een eigen water- en elektriciteitsvoorziening, rector, fanfare (Les Echo's de Dorplein), een 'prison' (nr. 5), slagbomen aan het begin van het dorp en de in het multifunctionele gebouw 'De Cantine' samengebrachte voorzieningen: logiesrulmten voor vrijgezellen, een jongens- en meisjesschool, bakkerij, was- en strijklnrichting, toneelzaal, winkel, ziekenzaal, klooster en kapel. Dit gebouw werd beheerd door zusters van de Heilige Carolus Borromeus (en later door zusters van de Heilige Vincentius a Paulo uit Nuth) onder supervisie van de familie Dor.
Natuur

Het afwisselende landschap rond Dorplein met heide, vennen en duinen, bossen en uitzonderlijke karakter als vogelgebied is bekend. Daarom is dit grensoverschrijdend.

oudheid bekend was als legering met andere metalen. In de middeleeuwen werd zlnkerts gewonnen uit het mineraal calamien dat bi] Luik werd gevonden. Het duurde nog tot ca. 1740 voordat zink (in Engeland) op industriële schaal werd gemaakt. In de eerste helft van de 19de eeuw kwam in de streek rond Luik de Belgische zinkindustrie tot stand. Vanuit België werd in de tweede helft van de 19de eeuw de aanzet gegeven tot de Industrialisatie van het zuiden van Nederland.

De zinkfabriek te Budel
Aan het einde van de 19de eeuw was het niet meer toegestaan nog een nieuwe zinkfabriek te bouwen in de omgeving van Luik. Dat gaf teveel milieuoverlast en concurrentie. De broers Lucien en Emile Dor, zonen van een zinkindustdeel uit Ampsin bij Luik, zochten-daarom in het zuiden van Nederland naar een geschikte plek voor de vestiging van een zinkfabrlek. De omgeving van Weert- en Budel was geschikt: hier was een onvruchtbare heidestreek, dun bevolkt met arme boeren. Ideaal voor vestiging van een overlast veroorzakende Industrie als een zinkfabriek. Deze had namelijk een groot uitwaaigebied nodig voor de kwalijke dampen.

Samen met een compagnon, François Sepulchre, wilden de gebroeders Dor hun fabriek in Ween vestigen. Maar de stedelijke en geestelijke overheid daar was bang voor een ruwe arbeidsmoraal en zeden verval in Budel hadden zij meer succes, in het zuiden van die gemeente lag een onbewoond en moerassig gebied en bovendien vlakbij tweegoede verbindingslijnen; het kanaal de Züld-Willemsvaart (1822-1826) en de spoorlijn Antwerpen-Mönchengladbach (de IJzeren Rijn) met een station in Budel-Schoot (1879).

In juli 1892 werd hier van de gemeente Budel 628 ha grond aangekocht voor ca. 23.500 gulden 'ten einde aldaar eene zinkfabriek op te bouwen1. Op 14 september 1892 werd deze officieel opgericht als 'Société Anonyme des Zincs de la Campine', ofwel de N.V. Kempensche Zinkmaatschappij (KZM)V In december 1892 waren er al 110 arbeiders in de fabriek werkzaam en in 1993 was de eerst 545 ton zink geproduceerd. Daarmee was de Nederlandse zinkindustrie geboren.

Net buiten Dorplein rijdt ik weer op de Zuid-Willemsvaart. Op dit punt is geen enkele brug om het kanaal over te steken. Dus eerst maar even richting Weert om bij de Grote IJzeren Man langs te rijden. We hebben daar ook een leuke GPS wandeling liggen.

Ook hier zijn een aantal horecapunten als u honger en dorst heeft.

Langzaam komt het eindpunt weer in zicht. De wegen worden weer smaller en leger. Het fietst heerlijk.

Oorlogsmomument
Op 30 november 1944, rond 20:00 uur, kwamen boven deze plek twee Engelse vliegtuigen met elkaar in botsing. Ze bevonden zich op dat moment op een hoogte van 18000 voet (5486,4 meter).

De vliegtuigen waren allebei van het type Handley Page Halifax Mk III. Het eerste vliegtuig was onderdeel van squadron 578 en was laat in de middag opgestegen vanaf het vliegveld Burn in het Engelse graafschap Yorkshire. Het tweede vliegtuig was onderdeel van squadron 429 en vertrok vanaf het vliegveld Leeming, eveneens gelegen in Yorkshire. Beide vliegtuigen maakten deel uit van een groep van 576 vliegtuigen van verschillende types. Deze groep vloog richting Duitsland met als doel een bombardement uit te voeren op de stad Duisburg. Als gevolg van de botsing explodeerden beide vliegtuigen. De brandende brokstukken vielen neer rondom deze plek, die toen al bevrijd was. Aan boord van ieder vliegtuig bevonden zich zeven uit Engeland, Canada en Nieuw Zeeland afkomstige bemanningsleden. Geen van allen overleefden ze de crash.

In eerste instantie werden de omgekomen bemanningsleden begraven op het Britse kerkhof in Weert (Keent). Een jaar na het fatale ongeval, op 30 november 1945, werden de zes uit Canada afkomstige bemanningsleden en twee van de Engelse bemanningsleden herbegraven op het toen net geopende Canadese Oorlogskerkhof te Groesbeek. Later zijn ook de overige zes bemanningsleden daar herbegraven.

Deze jonge mannen hebben hun leven gegeven voor onze vrijheid.

Als laatste kom ik langs een aantal kleine natuurgebieden. Die moet je eigenlijk te voet gaan verkennen. Met de fiets komt je niet verder dan het toegangspoortje.

Kwaojgaat
Het GrensPark Kernpen-Broek is decor voor een bijzonder project: Een samenwerking van ARK en Stichting Taurus. Zij willen het uitgestorven oerrund terugbrengen in Europa.

In Nederland lopen al decennia runderen in natuurgebieden. Als heuse landschapsarchitecten zorgen ze voor gevarieerde natuur. Op plaatsen waar ze veel grazen, ontstaan bloemrijke graslanden. Op plekken waar ze af en toe een hapje nemen, kunnen zich struiken en fraaie bosranden ontwikkelen.

Waarom dan toch een nieuw rund, een TaurOs fokken? Welnu, het ontbreekt aan een rund dat zich in allerlei landschapstypes zelfstandig kan redden als wild dier. Variërend van rivierdalen en bergen, tot veengebieden en bossen. Zodat het van Noord- tot Zuid en van Oost- tot West-Europa weer kan leven en rondtrekken. Het oerrund kon dit. De TaurOs moet dit ook kunnen. We hebben de kennis en kunde om het dier terug te fokken.

Oude Europesche runderrassen worden genetisch vergeleken met het oerrund en onderzocht op oerrundkenmerken. Dit om ze al dan niet in te zetten bij het fokprogramma. De belangrijkste runderrassen die gebruikt worden zijn de Italiaanse Maremmana primitiva, de Spaanse Sayaguesa en Pajuna en de Portugese Maronesa. De TaurOssen vormen dan de basis voor de verdere ontwikkeling van kuddes die naar allerlei Europese natuurgebieden uitzwerven. Het Kempen-Broek als kraamkamer voor het nieuwe, Europese oerrund TaurOs.

De Grauss
De Graus een onderdeel van het Wijffelterbroek, dat op zijn beurt deel uit maakt van het Grenspark Kempen-Broek In het Kempen-Broek groeien losse natuurgebieden aan elkaar tot één groot, vrij toegankelijk gebied. Dat gebeurt door tussengelegen landbouwpercelen om te vormen tot natuur. De sleutel hiertoe zijn agrariërs die hun percelen verkopen of ruilen voor betere grond verderop.

Het eindresultaat is een natuurpark van grote allure, waarin waterrijke moerasgebieden en hoge, droge zandruggen elkaar afwisselen. Bos, struweel, heide en bloemrijk grasland zullen een landschap vormen van duizenden hectares, waarin honderden kilometers prikkeldraad zijn opgeruimd.

Wandelaars en fietsers kunnen in dit uitgestrekte natuurpark bijzondere dieren ontmoeten zoals bevers, otters, reeën, edelherten, oerrunderen, kraanvogels, zwarte ooievaars, raven, boomkikkers en grote weerschijnvlinders. Een aantal van deze soorten is hier nu al te vinden, maar zal nu de ruimte krijgen om ook op andere plekken te leven.

In de huidige fase ziet u De Graus veranderen en groeien. Diverse natuurlijke processen doen (opnieuw) hun intrede. Er lopen het hele jaar runderen in de gebieden en aan spontane plantengroei en natuurlijke grondwaterstromen wordt alle ruimte geboden. In de komende periode vinden bovendien inrichtingswerkzaamheden plaats zoals afgravingen o.a. ten behoeve van de boomkikker.

Enigszins onwennig klauter is weer van de fiets af. Als je gewend bent om te wandelen dan krijg je nu opeens te maken met zadelpijn en ander ongemak. Maar wel een heerlijke fietstocht achter de rug. Het is een mooi gebied rondom het vakantiepark.

Geraadpleegde websites:

• http://www.nieuwvosseven.nl/

POI's

• Beverbeek N51.2808 E5.4927
• De Graus N51.1987 E5.6568
• De Sluis N51.2452 E5.6689
• De Waag N51.2663 E5.5059
• Den Draad N51.2820 E5.5280
• Elsbroek N51.2779 E5.5214
• Grafheuvel Grote Haart N51.2561 E5.5039
• Grafheuvel Haarterheide N51.2614 E5.5111
• Grote IJzeren Man N51.2410 E5.6737
• Hoeve-ijs / Het Mulke N51.2723 E5.4988
• Kanaal Bocholt-Herentals N51.2268 E5.5087
• Kapel N51.2534 E5.4955
• Kasteel Beverbeek N51.2782 E5.5161
• Koekeloere N51.1802 E5.6028
• Kruis 2 N51.2090 E5.6590
• Kwajeogaat N51.2020 E5.6566
• Luueke N51.1870 E5.6610
• Oorlogsmonument N51.2137 E5.6644
• Oversteken N51.2148 E5.5248
• Sluis 18 N51.1887 E5.5637
• St Jozef N51.2370 E5.5883
• Start/finish/Kleinvosseven N51.1924 E5.6602
• Zinkfabriek N51.2373 E5.6019
• Zuid-Willemsvaart N51.1851 E5.5728