Schitterend voorjaarsweer. Daarom voor de tweede wandeling naar het Nationaal Park Hoge Kempen. Ik had een mooie route uitgezet die ik onderweg moest aanpassen.

Ik had in mijn enthousiasme de track dwars door Koninklijk domein Fridhem en dan daar kom je zo maar binnen met een GPS en een camera in de hand.

Nationaal Park Hoge Kempen
Het Nationaal Park Hoge Kempen is het eerste nationaal park dat door de Vlaamse overheid is opgericht.

Het Nationaal Park Hoge Kempen is ongeveer 5750 hectare groot en werd op zondag 26 maart 2006 feestelijk geopend. Dit eerste nationaal park in Vlaanderen kreeg vorm binnen het Regionaal Landschap "Kempen en Maasland" (RLKM), in 1990 opgericht in het kader van een offensief natuurbeleid. Het was één van de initiatieven om na de mijnsluitingen in Limburg werk te creëren via het heroriënteren van de economische ontwikkeling in onder meer toeristische richting.

Het park ligt in de provincie Limburg op het grondgebied van de gemeenten As, Dilsen-Stokkem, Genk, Lanaken, Maasmechelen en Zutendaal. Het omvat naast uitgestrekte bospercelen ook bestaande beschermde natuurgebieden als de Mechelse Heide, de Vallei van de Ziepbeek, het Ven onder de Berg en de Neerharer Heide.

De Hoge Kempen, of het Kempens Plateau, is eigenlijk een grote puinkegel gevormd door keien en stenen uit de Ardennen, die tijdens de IJstijd door de Maas zijn afgezet in het zuidoosten van de Limburgse Kempen, later door zeewinden bedekt met zand.

Daarna ontstond een nieuwe, relatief diep uitgesleten vallei waar de Grensmaas zich een weg zocht door haar eigen puin. De overgang naar het Kempens Plateau, westelijk van de Maasvallei, is erg steil en vormt een trap van gemiddeld 45 meter. Deze steilrand loopt van Opoeteren bij Maaseik in het noorden tot Gellik bij Lanaken in het zuiden. Hij vormt een ononderbroken lijn van ruim 20 kilometer lang, één van de spectaculairste geologische fenomenen in het eerder nogal vlakke Vlaanderen. Ongeveer de helft van deze steilrand situeert zich in het Nationaal Park. De hoogte van het park varieert tussen 45 en 102 m boven de zeespiegel.

De meest voorkomende biotopen zijn naaldbossen en heide. Daarnaast zijn er loofbossen, landduinen, vennen, beken, droogdalen, vijvers, grindplassen en mijnsteenbergen (terrils).

Er leven een groot aantal planten- en diersoorten. Enkele typische en/of zeldzame soorten: jeneverbes, gaspeldoorn, rode dopheide, gagel, moeraswolfsklauw, beenbreek, libellen, heideblauwtje, koninginnenpage, veldparelmoervlinder, heikikker, rugstreeppad, gladde slang, levendbarende hagedis, beekprik, zwarte specht, nachtzwaluw, ree.

Een andere actie in het kader van natuurherstel in het Nationaal Park is het herstel van de Kikbeekbron bij Opgrimbie. Nadat de witzand-exploitatie in het brongebied van deze beek stopte, werd het gebied opnieuw ingericht en kreeg de beek een nieuwe bovenloop, met daarbij een regelbare stuw voor onder meer het herstel van het grondwaterpeil in de ruime omgeving. Door de jarenlange exploitatie en de kratervorming was dat peil aanzienlijk gedaald.

Ook bevinden er zich nog een aantal enclaves binnen de grenzen van het Nationaal Park, zoals enkele permanent bewoonde en zonevreemde gebouwen, grind- en zandwinningsgroeven en een industrieterrein. In de komende jaren zullen geleidelijk alle gronden door de Vlaamse overheid opgekocht en geïntegreerd worden in het Nationaal Park. Inmiddels is 85% van het hele gebied eigendom van de overheid.

Hoofdfunctie van een nationaal park is natuurbehoud, maar recreatief medegebruik (wandelen, fietsen, mountainbiken, bosspelen, paardrijden, natuurbeleving, natuuronderzoek, ...) is mogelijk, als dit gebeurt zonder schade te berokkenen aan natuur en landschap.

Met Europese steun zijn "Rangers" opgeleid die de verschillende soorten bezoekers en recreanten kunnen laten kennismaken met het Nationaal Park in de Hoge Kempen.

De wandeling begon in het dorpje Opgrimbie. De parkeerplaats die ik eigenlijk in gedachte had bestond niet meer. Het dorpje loop je zo uit en dan komt er een mooi stukje bosgebied en vervolgens de Kikbeekbron. Smullen

Kikbeekbron
De Kikbeekbron maakt deel uit van Nationaal Park Hoge Kempen in het oosten van Belgisch-Limburg. De Kikbeekbron ligt tussen Opgrimbie en Zutendaal. Het is een voormalige groeve waar zand voor de glasindustrie en grind werd gewonnen.

De Kikbeekbron is een voormalige groeve. Hier werd fijn zilverzand gewonnen ten behoeve van de glasindustrie. Dat het zand zo zuiver is, heeft onder meer te maken met de aanwezigheid van bruinkoollagen in het zand. De zuren uit de bruinkool zuiverden het zand en er bleef zuiver kwartszand over. Ook werd in de groeve grind gewonnen.

In de IJstijden stroomde de Maas over dit gebied en liet grind en grote stenen achter. In de groeve is op een plek een geologisch monument ingericht, waar conglomeraat, kwartsiet, bruine ijzersteen en zandsteen bij elkaar is gelegd. Ook ligt er grind in allerlei grootteklassen.

Op enkele plaatsen kun je ook de bruinkoollagen die hier dagzomen nog zien. De groeve is nog steeds in beweging en het komt dus voor dat paden verdwijnen doordat de zandige oevers instorten.

Wat een schitterend en fotogeniek gebied. De brem stond volop in de bloei en dat maakt de foto's nog mooier.

De 120 hectare grote Kikbeekbrongroeve ligt aan de rand van het Kempisch Plateau, een landschap dat zich kenmerkt door schrale bodems en lage grondwaterspiegel, vergelijkbaar met de Hoge Veluwe in Nederland. Van 1961 tot 2001 werd hier zilverzand en berggrind gewonnen ten behoeve van industrie en wegenbouw.

Vanaf 2001 werd de groeve omgevormd tot natuur en recreatiegebied en is sinds 2004 opengesteld. Inmiddels is het onderdeel van het Nationaal Park de Hoge Kempen, het eerste nationale park van België.

Beheer van sommige delen van de groeve is gericht op het behouden van een pioniervegetatie ten behoeve van o.a. heivlinder, blauwvleugelsprinkhaan, veldkrekel en boomleeuwerik. De pioniersvegetatie omvat onder andere Ronde zonnedauw, en moeraswolfsklauw en schrale graslanden.

Op diverse plekken zijn de oevers naar het water verflauwd en streeft men naar oeverkruidvege-taties. Langs de randen van de plas ontwikkelt zich lokaal wilgenstruweel en elzenbroek.

In het oosten zijn enkele vennetjes gegraven, hier wordt deels veenmosontwikkeling toegelaten, deels de pionierstadia in stand gehouden ten behoeve van libellen, waterkevers en rugstreeppad.

De kale ondergrond op de flauwe hellingen wordt in stand gehouden door op geregelde tijden kleinschalig af te graven of te plaggen. De steilranden en erosiegeulen blijven van nature voor langere tijd kaal.

Via een ecoduct is de groeve verbonden met het nationaal park ten noorden van de E314. Daar ligt ook de nog grotere groeve van Silbelco, die nog in gebruik is en daarom (!!) alleen in het weekeinde toegankelijk is. Vanaf 2018 zal ook deze groeve omgevormd worden tot natuur en recreatieterrein.

De steilheid van een deel van de wanden zorgt ervoor dat de gelaagdheid van de ondergrond zichtbaar wordt. In groeve Kikbeekbron is doelbewust gestreefd naar het zichtbaar houden van deze gelaagdheid. In de groeve zijn veel sporen van erosie; erosiegeulen worden zelfs gestimuleerd.

De groeve is nadat het graven gestopt is, maar heel beperkt ingericht. De verschillende vormen van ontginnen, van oppervlakkig aan de oostkant, naar diep (onder de waterspiegel) aan de westkant zijn alle zichtbaar gebleven. De wanden zijn nauwelijks aangepast. De inrichting is sober en natuurlijk, waaronder met Maasgrindblokken die in de groeve gevonden zijn.

Ja en toen kwam er opeens een groot hek in beeld. Het kleine bordje maakt veel duidelijk. Ik moest afwijken van de geplande track.

Koninklijk domein Fridhem
In het westen Opgrimbie bestaat, op de steilrand van het Kempens Plateau, een privaat buitenverblijf van Koning Boudewijn I, Villa Fridhem genaamd. De naam van deze villa is geïnspireerd op het zomerpaleis van Boudwijns grootouders, in Zweden. Het domein met de villa kwam als een enclave te liggen in het Nationaal Park Hoge Kempen.

Na de dood van de Koning in 1993 ontstond ophef omtrent de bouw van een klooster voor de Monastieke Familie van Betlehem, Maria Ten-Hemel-Opgenomen en de Heilige Bruno, een orde van monialen die leeft volgens de traditie van de kartuizers. De bouw van dit klooster was conform de laatste wilsbeschikking van de Koning, na zijn dood medegedeeld door koningin Fabiola aan de bevoegde minister.

Het klooster ligt in een wettelijk beschermd natuurgebied. Via een speciale procedure werd er een bouwvergunning verleend, waarna de werken aan het klooster aanvingen. Deze bouwvergunning werd in 1999 door de Raad van State vernietigd, een tweede bouwvergunning werd in 2009 vernietigd door de Raad van State.

In 2013 werd een procedure opgestart door bouwheer Bisdom Hasselt, de kloosterorde van de monialen en een stichting van koningin Fabiola om een regularisering en een nieuw bestemmingsplan voor het gebied goedgekeurd te krijgen.

Het klooster wordt sedert jaren bewoond door de kloosterzusters, men streeft naar uitbreiding van de woon- en verblijfscapaciteit. Het bevindt zich op enkele honderden meter ten westen van Villa Fridhem.

Ik loop een heel stuk langs het hek om verderop weer om mijn oorspronkelijke track uit te komen. Zo kan het ook.

Van het ene naar het andere bospad gaat het totdat Opgrimbie weer in zicht komt. Dan moet ik helaas soms over een verhard pad lopen. Soms komt er weer een stukje zandpad. En dat gaat zo door totdat ik weer bij de auto ben. Er is gelukkig genoeg te beleven en te zien. De 21 km vliegen dan ook voorbij.

Opgrimbie
Opgrimbie (dialect: Grömme en Grimmie) is een deelgemeente van de gemeente Maasmechelen, in de Belgische provincie Limburg.

De plaatsnaam is niet eenduidig te verklaren. Op betekent: Hoger gelegen, grim zou op zand of grind kunnen slaan, en bie zou woonplaats kunnen betekenen (vergelijk Deens: -by).

Tijdens de 12e eeuw was de benaming voor de twee kernen (Opgrimbie en Daalgrimbie) samen Grimbede. Tijdens de 14e en 15e eeuw waren diverse spellingen in omloop, naast Grimbede schreef men Grimmij, Gimbij, Gremmij en Grembij.

Opgrimbie vormt, samen met Daalgrimbie, een straatdorp langs de voormalige Romeinse heerbaan van Tongeren naar Nijmegen. Prehistorische en Romeinse vondsten duiden op oude bewoning op deze plaats. Later betrof het een Frankisch allodium dat in de 9e of 10e eeuw werd gesplitst, waarbij Daalgrimbie uiteindelijk aan Mechelen-aan-de-Maas kwam.

In 1230 werd het domein Opgrimbie geschonken aan de Abdij van Hocht. Aldus kreeg Opgrimbie kerkelijke immuniteit, wat tot conflicten met de Prinsbisschop van Luik leidde.

In 1651 werd de Prinsbisschop echter als leenheer erkend, waarmee een eind aan de conflicten kwam. Het patronaatsrecht en het tiendrecht waren overigens in handen van de Abdij van Cornillon, later van de Abdij van Beaurepart.

Op de Ferrariskaart staat Opgrimbie aangeduid als een kleine enclave van het Prinsbisdom Luik, grenzend onder meer aan Mechelen en Rekem, grotere dorpen met een andere status.

Herhaaldelijk werd Opgrimbie door troepen verwoest, in het bijzonder in 1490 en 1579.

In 1851 werd Daalgrimbie opnieuw gevoegd bij de toenmalige (zeer kleine) gemeente Opgrimbie. Op dat moment kende Daalgrimbie 359 inwoners terwijl Opgrimbie 96 inwoners had. Opvallend detail is dat er niet voor Grimbie, of voor de volksnamen Grimmie en Grömme, werd gekozen, maar dat de naam van de kleinste kern de gemeentenaam werd. De drie hier genoemde benamingen voor de beide kernnen samen worden nog steeds gebruikt in de volksmond. In 1971 hield Opgrimbie als zelfstandige gemeente op te bestaan, en werd een deelgemeente van de fusiegemeente Maasmechelen.

Een vrij aparte kapel trekt direct de aandacht. Jammer dat de meeste ramen ingegooid zijn en de kapel veel last heeft van erosie. Wat onderhoud zou niet verkeerd zijn.

Sint-Christoffelkapel
De Sint-Christoffelkapel is een bouwwerk te Opgrimbie, gelegen aan de Kerkstraat.

Op deze plaats bevond zich de oorspronkelijke parochiekerk van Opgrimbie. Van deze kerk bleef, nadat in 1906 de nieuwe parochiekerk was gebouwd, slechts het koor over, gelegen op de oude begraafplaats. Dit werd tot eind jaren 1960 als kapel gebruikt.

Het betreft een laatgotisch, in mergelsteen opgetrokken, bouwwerk uit de 16e eeuw, waarvan de westgevel werd dichtgemetseld en bepleisterd.

Sint-Christoffelkerk
De Sint-Christoffelkerk is de parochiekerk van Opgrimbie, gelegen aan de Heirstraat.

Oorspronkelijk stond de parochiekerk aan de Kerkstraat. De Sint-Christoffelkapel aldaar bevat nog het 16e eeuws koor. In 1906 werd de huidige kerk gebouwd. Het is een bakstenen, neogotische basiliek, ontworpen door Mathieu Christiaens.

Ter versiering zijn horizontale, zandstenen banden aangebracht. Naast twee vierkante geledingen heeft de toren een achthoekige derde geleding en ze wordt bekroond door een met leien gedekte ingesnoerde naaldspits.

Van het kerkmeubilair is vooral een 15e eeuws Sint-Christoffelbeeld van belang. Het doopvont is uit 1848 en uiteraard zijn er vele voorwerpen in neogotische stijl uit de tijd van de bouw, zoals de hoofd- en zijaltaren, de glas-in-loodramen en de kruiswegstaties.

Op de begraafplaats is nog een viertal kalkstenen grafkruisen aanwezig, waarvan het oudste uit 1616 stamt.

En zo komt er weer een einde aan een fraaie wandeling, door rustige natuur. Vooral het gedeelte rond de Kikbeekbron is een plaatje.

Op de terugweg kun je ook nog even goedkoop tanken.

Geraadpleegde websites:

• http://www.eifelnatur.de/Niederl%E4ndisch/Seiten/NSG%20Kikbeekbron.html
  
• http://edepot.wur.nl/11643
  
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Nationaal_Park_Hoge_Kempen
  
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Opgrimbie
  
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Christoffelkerk_(Opgrimbie)
  
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Christoffelkapel

POI's

• Het Trefpunt N50.9169 E5.6661
  
• Kapel N50.9282 E5.6827
  
• Kikbeekbron Oude Zandgroeve N50.9560 E5.6341
  
• Knuppelpad N50.9202 E5.6577
  
• Koninklijk domein Fridhem N50.9500 E5.6337
  
• Kruis N50.9210 E5.6655
  
• Mariabeeldje N50.9400 E5.6811
  
• Nationaal park Hoge Kempen N50.9368 E5.6461
  
• Opgrimbie N50.9453 E5.6789
  
• Oud Landhuis N50.9291 E5.6772
  
• Restaurant Brooks N50.9454 E5.6669
  
• Sint-Christoffel kerk N50.9416 E5.6807
  
• Sint-Christoffelkapel N50.9386 E5.6830
  
• Start/finish/parkeerplaats N50.9433 E5.6804
  
• Terras N50.9525 E5.6612
  
• Uitzichtspunt-1 N50.9583 E5.6358
  
• Uitzichtspunt_2 N50.9560 E5.6312