Onze voorjaarsvakantie brengen we door op camping Tikvah in Hooghalen in het verre Drenthe. Een prima uitvalsbasis om de mooie natuur van Drenthe te verkennen. De camping ligt op een paar honderd meter van het voormalige kamp Westerbork. Een wandeling over het terrein van het kamp en de naastgelegen radiotelescopen is de moeite meer dan waard. Deze wandeling kunt u hier vinden.

Vandaag gaan we iets naar het oosten wandelen. We treffen het niet. Na een paar zeer fraaie dagen komt het nu met bakken uit de lucht. Na het zorgvuldig bestuderen van Buienradar wagen we het erop.

Goede wandelschoenen zijn hier zeker aan te bevelen. En vergeet de Deet niet, er zitten meer muggen dan je wenst.

We starten met het lezen van de informatieborden bij de parkeerplaats.

We lopen direct tegen een bord die ons "vriendelijk" vraagt om de GSM uit te zetten. We zijn in de buurt van Westerbork Synthese Radio Telescopen.

Uitgekiend beheer
Regelmatig worden hier bomen gekapt voor de houtoogst. Op deopen plekken krijgen allerlei zaden van bomen en planten de kans te kiemen. Zo verjongt het bos zich op een natuurlijke manier en ontstaat er meer afwisseling in de begroeiing.

We laten ook steeds meer dood hout liggen, want dat barst van de schimmels en insecten. En dat betekent alleen maar verrijking van het bos door de vele insecteneters die erop afkomen. Tot slot vormt het vergane hout weer een uitstekende voedingsbodem voor nieuw groen.

Onmisbaar plantje
De groene waas in het water is veenmos, een plantje dat onmisbaar voor de vorming van veen. In het ven, dat snel zal dichtgroeien met veenmos, zal het ene stadium van verlanding het andere opvolgen.

Uiteindelijk kunnen deze hoogveen-planten een dik pakket onverteerde plantenresten nalaten en vormt zich u hier als vanouds veen.

Witte kwikstaarten
Opvallend zijn de witte kwikstaarten op de brug over het Grolloërveen. Met hun lange wippende staarten trekken ze de aandacht. Naarmate het bos ouder wordt, voelen ook appelvinken en goudvinken zich hier steeds meer thuis.

De radiotelescopen zijn net te zien boven de boomtoppen.

Wat is de WSRT?
De Westerbork Synthese Radio Telescoop (WSRT), gebouwd in 1969-1970, is een van de gevoeligste radiotelescopen ter wereld en biedt astronomen de kans een grote variatie aan sterrenkundige problemen te bestuderen. De telescoop bestaat uit 14 schotelantennes van elk 25 meter in doorsnee, die ieder op een punt in de hemel kunnen worden gericht. De signalen van de schotels kunnen ook worden gecombineerd (dit wordt interferometrie genoemd), waardoor de telescoop nog nauwkeuriger wordt.

De Westerbork telescoop is eigendom van ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastionomie. Haar missie is ontdekkingen in de radioastronomie mogelijk te maken.   

Onderzoek met de WSRT
De sterrenkundigen van ASTRON gebruiken de Westerbork telescoop om het heelal beter te leren begrijpen.

Blanke Veen
Boven het water leven volwassen libellen in vele soorten en maten. Tijdens het vliegen voedt dit kleurige insekt zich met andere insekten uit de lucht. Het leven van een volwassen libel duurt meestal een zomer lang. Onder water worden de eitjes afgezet op waterplanten.

Libellen zien we met dit regenachtig weer niet. Jammer want er zitten vaak hele mooie tussen. Wel komen we een ree tegen. Voordat die de bossen in vlucht lukt het om een foto te maken.

Geduchte rover
Libellelarven jagen gedurende een of meer jaren als geduchte rovers in het water. De grote onderlip van de larve is voorzien van klauwen en ligt opgevouwen onder de kop. Bij het zien van voedsel schiet de lip naar voren om het met de klauwen te grijpen.

Ook vlinders zien we vandaag nauwelijks.

Broedvogels en wintergasten
In het voorjaar broeden hier onder andere roodborsttapuit, boomleeuwerik en paapje. De klapekster die hier alleen 's winters komt lijkt wel een kleine roofvogel. Op zijn menu slaan behalve insekten ook vogeltjn kleine zoogdieren,

Genoeg voedsel
Omdat het veenwater zuur is leeft hier geen vis. Toch voelen veel dieren zich hier thuis: eenden ais wintertaling en kuifeend en duikers als dodaars en geoorde fuut. Er is genoeg voedsel, want er zijn tal van waterinsekten.

Het ene ven is nog mooier dan de andere.

Grolloërveen
Om een ven te behouden is een hoge waterstand van groot belang. Daarom worden in sommige sloten dammen gelegd.

Drenthe is rijk aan vennen. Ze zijn in natuurlijke laagten ontstaan daardat regenwater niet kon wegstromen. In veel vennen groeit veenmos dat een massa water kan vasthouden en wordt beschouwd als de veenvormer.

De snelle boomvalk vangt zijn prooi zo uit de lucht. Vaak zijn dat libellen, maar soms ook een zwaluw.

Uit bijna alle vennen is tot in de jaren vijftig turf gestoken. turf werd gebruikt als brandstof. Hiervoor moest het water uit de vennen worden gevoerd. De hierdoor ontstane veenputten groeien nu weer vol met hoogveenplanten als veenmos, veenbes, veenpluis en zonnedauw.

Veenpluis
Veenpluis (Eriophorum angustifolium) is een plant uit de cypergrassenfamilie (Cyperaceae). De plant groeit op vochtige, zure grond, zoals heide en veen. Het vormt daar zoden met behulp van uitlopers. Opvallend is het lange, witte vruchtpluis, waaraan de naam ontleend is. Hij is plaatselijk vrij algemeen in Drenthe, de Kempen en de Ardennen. Elders in België en Nederland is veenpluis zeldzaam tot zeer zeldzaam.

De plant is te vinden op natte heide, in veenmosrietland, turfgaten en op bulten van levend hoogveen. Verder langs greppels en in bermen, hoogveenslenken en bij vennen, op open plekken in berkenbroekbos, in duinvalleien en zandgroeven, op heischraal grasland en hooiland.

Bloeiwijze
De bloemen zijn erg klein en vallen daarom niet op. Ze zijn tweeslachtig en in plaats van een kelk en kroon is er een krans van borstelharen (omgevormde schutblaadjes), die later uitgroeien tot lange witte haren.

De bloempjes vormen aren, die van juni tot augustus in bloei staan.

De bladeren zijn donkergroen. Geleidelijk worden ze bruin en tegen bloeitijd sterven de bladeren af. Als het bloeiseizoen is afgelopen tegen het eind van de zomer, ontstaan er nieuwe bladeren.

Veenpluis bevat een driehoekig nootje, dat omringd wordt door lange witte haren (de pluis).

Nederland steeds droger
Voor 1960 stond het grondwater op veel plaatsen tefioog voor landbouw, woningbouw en wegen. Sinds die tijd hebben we in Nederland veel maatregelen genomen om het water spetter af te voeren, onder andere door het graven van sloten. Ook gebruiken we grondwater om drinkwater van te maken. Hierdoor is er tegenwoordig op sommige plaatsen sprake van verdroging. Hier kan zowel de natuur ais de landbouw nadeel van hebben.

De natuur heeft voldoende schoon water nodig om te kunnen overleven. Wanneer het grondwater lager staat dan in een natuurlijke situatie noemen we dat verdroging. Door verdroging veranderen de leefomstandigheden, waardoor het voor sommige planten en dieren moeilijker wordt om te overleven. Een hogere grondwaterstand geeft de natuur nieuwe kansen.

Toekomst
In dit beekdal zijn de gronden nagenoeg geheel van Staatsbosbeheer. Doordat de vroegere landbouwfunctië van dit gebied is vervallen, kan Staatsbosbeheer het oude beekdallandschap van het Amerdiep weer herstellen. In het meer zuidelijk gelegen gebiedis men hier al mee begonnen. Staatsbosbeheer dempt de sloten die gegraven zijn voor de landbouw. Zo wordt het regenwater dat in de bodem zakt niet meer afgevoerd. Het beekdal wordt weer natter en de grondwaterstand stijgt.

Ook wordt de voedselrijke bovenste grondlaag afgegraven. Daardoor kan natuur die hier van voedselarme, schrale omstandigheden zich de komende jaren ontwikkelen. Om deze reden zal er zeker de eerste jaren niet begrazen of gemaaid worden.

Wat ontstaat er?
Het beekdal en de bosgebieden worden de komende jaren natter. Delen van het huidige kunnen hier niet tegen en verdwijnen of veranderen in broekbos. 's Winters kunner lage delen van het gebied onder water staan. De natuur past zich aan waardoor een afwisseling van Elzenbroekbos en bloemrijk hooiland en moerasvegetaties ontstaat.

Bijzondere, oorspronkelijk in het gebied voorkomende, planten keren na verloop van tijd weer terug. In de beek is dat bijvoorbeeld het Duizendknoopfonteinkruid. Daarbuiten zijn dat bijvoorbeeld de Blauwe zegge en de Zonnedauw en wellich op langere termijn orchideeën en de Spaanse ruiter. Er ontstaat zo een aantrekkelijk natuurgebied, met een grote verscheidenheid aan planten dieren.

Vlak voordat we weer bij de parkeerplaats zijn komen we een Tjakser tegen. Deze zijn tegenwoordig redelijk schaars.

Tjasker
De tjasker is een der kleinste windmolens in Nederland en is ontwikkeld in Friesland.

Er zijn twee typen tjaskers: de paaltjasker en de boktjasker. Bij de paaltjasker wordt de molenas ondersteund door een paal en bij een boktjasker ligt de voorkant van de molen op een houten bok. De paaltjasker maalt het binnenwater via de buitenringsloot en de binnenringsloot naar het binnenwater of andersom. De boktjasker maalt het water uit het binnenwater via de vijzelkom naar de buitenringsloot, die op het buitenwater uitkomt. Alleen de boktjasker heeft een kruibaan voor het kruien van het wiekenkruis op de wind. De paaltjasker wordt met behulp van een ketting op de wind getrokken.

Een tjasker heeft geen kamwielen in tegenstelling tot 'normale' molens. Op de as waar de wieken doorheen steken, zit achteraan een tonmolen. Dit is een klein soort vijzel met een betimmering eromheen. Door molenkenners wordt gesteld dat de enige overeenkomst tussen de tjasker en alle andere windmolentypen het bezit van een wiekenkruis is.

Dit kleinste windmolentype voor het oppompen van water was omstreeks 1950 bijna verdwenen. Na 1970 werden diverse molens nieuw gebouwd. Vooral in natuurgebieden wordt dit soort molens gebruikt om verdroging tegen te gaan.

De tjasker raakte in verval in jaren dertig. Hij kon de concurrentiestrijd met de metalen windmotor niet volhouden. In 1935 werd de voorlopig laatste tjasker in gebruik genomen in het Friese Steggerda. In de jaren zestig heeft de bekende tjaskerbouwer Roelof Dijksma opnieuw enkele tjaskers gebouwd. In Nederland zijn nog 25 tjaskers te vinden.

Op de Tjasker komen we nog een witte kwik tegen. Het beestje blijft braaf zitten, maar heel dicht kunnen we niet naderen. Er zit een heel stuk sompig veen tussen de brug en de tjasker, en daar wagen we ons niet aan.

Ondanks de regen hebben we hier heerlijk gewandeld. En door de regen was het ook lekker rustig. Onderweg zijn we niemand tegengekomen.

Geraadpleegde websites

• http://nl.wikipedia.org/wiki/Tjasker
  
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Veenpluis

POI's

• Blanke Ven N52.9053 E6.6545
  
• Grolloërveen N52.9145 E6.6627
  
• Halkenveen N52.9146 E6.6367
  
• Start/finish/parkeerplaats N52.9183 E6.6566
  
• Tweede Dillingveen N52.9179 E6.6545
  
• Uitkijktoren N52.9122 E6.6290
  
• Witte Veen N52.9039 E6.6597