Gemert-Handel

Korte beschrijving

Laatst bijgewerkt op 31-03-2020

Soms heb je veel bossen of heide, soms veel natuur, soms een open landschap soms een rivier. Deze wandeling richt zich op vroeger. Niet alleen de historie van Gemert, maar vooral op de wandel naar Handel. Gemert heeft een andere vorm van bestuur gekend, dan de meeste plaatsen die we bezocht hebben. Daar gaan we even op in. En natuurlijk gaan we honderd jaar terug in de tijd bij boer van den Elsen.

We tellen de kapellekes en heiligenbeelden niet meer. Dat is ook niet nodig. We zien het als een inleiding naar de devotie in Handel die we nog steeds ervaren in het geloof van velen. We kunnen in de kerk niet meer rond het Mariabeeld lopen, maar drinken uit de Put kan nog steeds en de wandeling door het processiepark is nog even boeiend als voeger.

En tot slot gaan we Binnendoor naar Gemert.


Kenmerken
Startpunt: Gemert
Startlocatie: Noord-Brabant , Nederland
Coördinaten N51.550966 E5.681828
Afstanden: 18, 8, 6 km
Type: Bos, Cultuur, Hei, Open
Begaanbaar: Goede wandelschoenen aantrekken
Rolstoel: Niet bekend
Honden: Aangelijnd
Horeca: Halverwege
Gelopen op: 13-09-2010

Route informatie

Een GPS wandelroute van 18 kilometer in het Brabantse Gemert en Handel.
De wandeling start op het kleine parkeerplaatsje ten zuiden van het Kasteel in Gemert.
De route kan in beide richtingen worden gelopen.
Pauze is onderweg op de hoek bij zicht op Huize Padua.
Ook starten bij de Kerk in Handel is mogelijk.
Er zijn verkorte versies van 9 en 8 km van deze wandeling beschikbaar. Ook is er een WPT-RTE route beschikbaar



Langere beschrijving

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSOp de meeste plaatsen kennen we de historie van de Heeren die heersten over de Heerlijkheid. Vanuit hun kasteel oefenden ze macht uit en voerden ze het recht in. In Gemert liep het anders.

Gemert 
Vanaf de Parkeerplaats, richting noord en meteen al zien we de poort van het mooie kasteel. We zullen er later terugkeren om beter te begrijpen wat er te zien is.

Willibrordus
Willibrordus heeft in 721 al een kerk geschonken aan Bakel en bij de Mortel werd al tijdens Karel de Grote geboerd. Van de Noormannen is weinig bekend, maar als daarna de ridders naar Palestina trekken om tijdens de Kruistochten heilige plaatsen te heroveren op de Mohammedaanse bezetter, dan ontstaan daaruit ridderorden, waarvan de Duitse Orde bepalend zal worden voor de geschiedenis van Gemert.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSRutger van Gemert 
Het lijkt erop, dat de neven van de Heer van Heeze, Willem en Rutger van Gemert naar deze plaats verwijzen en dan zitten we in 1170 of daaromtrent. Zo woonden de Heeren van Gemert ten noorden van het huidige kasteel.

Nu vervolgen we links en tegen de gevel van een boerderij zien we in een kleine nis een Mariabeeldje met de wapens van de Duitse Orde.

Daarna gaan we de Kampen in, ofwel de Lage Beemden. Natte weilanden en akkers dus.

Duitse Orde 
De Duitse Orde, gesticht tijdens de Derde Kruistocht in1189 in Akko Palestina, stichtte de Duitse Orde Staat, die vooral in Oost-Europa veel macht uitoefende. Ze kenden provincies, die balije werden genoemd. Rond 1200 droeg de kruisvaarder en orderidder Rutger van Gemert zijn bezittingen over aan de Duitse Orde.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSRond 1220 kwam Alde Biesen (België) onder hun hoede, en daarmee ook de Commanderij van Gemert. Zo bevestigt Hertog Jan van Brabant in 1271 dat het recht over de Vrije Heerlijkheid van Gemert deels bij beide partijen berust.

Ongeveer 150 jaar lang kende Gemert een soort dubbelbestuur met de Heeren en de Orde tot in 1366 Diederik zijn familiedeel in leen overdraagt aan Hertog Jan, en die draagt het leenheerschap over aan de Duitse Orde. Daaronder vallen inmiddels, naast de Commanderij Gemert, ook de Commanderijen van Maastricht, Luik, Aken, St.Pietervoeren, Vught, Siersdorf en vele andere plaatsen De hoofdzetel huist in Mariënburg in Polen, met Pruisen en Lijfland als soevereine gebieden.

Tegen het jaar 1400 krijgt de landcommandeur van de Duitse Orde te Alden-Biesen, Reinart van Husen van Hertogin Johanna van Brabant toestemming om een kasteel te bouwen in Gemert.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDe Fransen 
In 1794 bezet de Franse generaal Pichegru de Zuidelijke Nederlanden en wordt de Bataafse republiek gesticht. Gemert verliest daarmee de soevereine status. In 1809 wordt de Duitse Orde ontbonden en vallen de bezittingen onder de Franse kroon. Het kasteel raakt in verval.

Weer (veel) later zullen de Franse Jezuïeten het kasteel overnemen en, rond 1930 wordt het zelfs een Klein Seminarie tot 1969. Dan wordt het een ontmoetingscentrum voor missionarissen en later een opvanghuis voor bejaarde paters en broeders.

Nu is het in bezit van de Gemeente Gemert en worden er naast boekenbeurzen, markten en tentoonstellingen gehouden. In een deel van het gebouw worden asielzoekers opgevangen.

De Heemkundekring van Gemert heeft veel onderzoek gedaan. Mooi interessant werk:
www.heemkundekringgemert.nl.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSVia een karrenspoor lopen we terug in de tijd. Een Belse knol, hoogstam appelboom, een kippenren en een oude boerderij....

Geboortehuis Pater van den Elsen
In het geboortehuis van pater Gerlachus van den Elsen die leefde van 1853 tot 1925 is het Boerenbondsmuseum gevestigd. Pater Van den Elsen is de grondlegger van de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond (nu Z.L.T.O.), de Boerenleenbank (nu Rabo) en van vele boerencoöperaties.

In het Boerenbondsmuseum is een permanente tentoonstelling te zien over het leven en het werk van pater Van den Elsen en het ontstaan en de groei van diverse coöperaties waarvan hij aan de wieg heeft gestaan.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSBoerderijgedeelte
Op het boerderijgedeelte van het Boerenbonds- museum ziet u wat u rond 1900 kon aantreffen op een Noord-Brabants boerenbedrijf dat op zandgrond gevestigd was.

Het boerderijgedeelte met have en goed, waar o.a. koeien, schapen, paarden, eenden, geiten en kippen worden gehouden, functioneert ook werkelijk zoals een boerenbedrijf in vroegere tijden.

U kunt in het museum ook kennismaken met de authentieke inrichting en aankleding van "de geut" (de keuken), de kelder, "den herd" (de woonkamer) en de "goeikamer" in het voorste deel van de boerderij.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSTuinen & akkers
Het erf en de achterliggende landerijen zijn ingericht zoals rond 1900 gebruikelijk was. Een moestuin, een bloemen- en kruidentuin, een boomgaard en een beukenhaag ontbreken dus ook niet.

Op de schrale akkers worden gewassen geteeld zoals winterrogge, stoppelwortelen en -knollen, spurrie, rode klaver, haver, vlas, boekweit, voederbieten, knolraap en aardappelen. U kunt de akkers bereiken via het zogenaamde "karspoor".

Aan het karspoor is in 2007 een veldkapel gerealiseerd van St. Gerlachus. Gerlachus wordt vereerd als patroon tegen veeziekten en het is dan ook geen toeval dat de kapel hier gebouwd is, te midden van de weilanden en het vee.

Natuurlijk kunnen we hier een hele dag doorbrengen, maar we zullen toch maar verder gaan. Langs de rand van Gemert. We zien een windmolen en een kapel. N51 33.985 E5 41.232.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSStellingmolen De Bijenkorf
De oorspronkelijke molen, in 1665 gebouwd als De Veenboer, is in 1908 als korenmolen overgebracht naar Gemert en in 1975 en 2004 gerestaureerd. De houten achtkante bovenbouw is gedekt met riet en rust op een onderbouw die deels van hout en deels van baksteen is.

Op de baard van de molen staan twee bijenkorven die verwijzen naar de papierfabrikant Honig Breet uit Zaandijk, de vroegere eigenaar, die van lompen papier maakte.

Toen daarmee in 1879 werd gestopt, deed de molen nog even dienst als pelmolen en werd na de sloop overgebracht naar Gemert. De molen kreeg de nieuwe naam De Bijenkorf en wordt door vrijwilligers als korenmolen draaiende gehouden.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSNa het oversteken van de Peelse Loop gaan we over de Lieve Vrouwe Steeg - het begint op een bedevaart te lijken - naar Handel.

Nee, we steken de verharde weg over, dat is de Pelgrimsweg om door de natuur en de bossen van Strijbosch verder te wandelen

Daarna gaan we over de Heereveldseweg - vroeger van de Heeren van Gemert geweest - links zien we Huize Padua N51 35.160 E5 42.611, naar de Rooije Plas N51 34.468 E5 43.368. Nu een recreatieplas, waar ook wel een terrasje is, maar we moeten toch verder naar de kerk.

 

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSPelgrims 
In het Mariaoord Meerveldhoven wordt al in 1269 een kapel gebouwd ter ere van Onze Lieve Vrouw ter Eik. Handel wordt in Brabant als oudste bedevaartsoord voor Maria gekenmerkt.

Daarom denken we dat al voor 1268 bedevaartgangers in Handel steun gingen zoeken bij Onze Lieve Vrouw. Bijna 750 jaar later komen hier nog duizenden bezoekers en de voetprocessie vanaf Valkenswaard wordt nog steeds elk jaar gehouden.

Door de eeuwen heen kun je lezen van de bijzondere genezingen en zie je de dankbaarheid voor de hulp verkregen in moeilijke tijden.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDe pelgrimage in georganiseerd verband is sinds de jaren '60 flink gegroeid. Waren er toen 7000 pelgrims, tegenwoordig komen er per jaar rond de 25 000 bedevaartgangers. In mei, de Mariamaand, wordt het oord het meest bezocht. Maria hemelvaart op 15 augustus is er een sacramentsprocessie en in oktober een lichtprocessie.

In de kerk zien we in de zijbeuk het beeldje van Maria en de verering daar omheen. Vanwege de vele kerkgangers willen we geen storend element zijn.

We maken geen foto's en laten de rust en devotie op ons inwerken. Beelden, die meer indruk maken dan foto's.

Mariakapel 
Maar waarom hier? Een herder vond op de hei een Mariabeeld in een meidoorstruik. Dat was een teken, zo vond de Duitse Orde, dat er een kapel gebouwd moest worden. En dus trok men met de ossenkar vol bouwmateriaal naar die plek, maar de ossen liepen gewoon door en toen ze eindelijk stopten, begreep iedereen, dat Maria juist die plek gekozen had.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSMen begon de kapel te bouwen, maar er was geen water. Toen men Maria vlakbij de kleren van Jezus zag wassen, had men een waterbron. Nog steeds drinken dagelijks mensen uit deze put; zij het dat door ruilverkaveling de watertoevoer, wijstwater op deze peelrandbreuk, verstoord werd, zodat het nu opgepompt water is geworden.

Het beeldje staat in de kerk. Niet meer in het midden, zodat pelgrims drie rondjes om het beeld konden lopen, maar in een zijbeuk waardoor in beslotenheid gemediteerd kan worden.

Vanuit de kerk gaan we achter het gebouw de put zoeken. We realiseren ons, dat hier al 700 jaar lang pelgrims en bezoekers water drinken.

Maar niet alleen de put is de moeite waard. We slenteren door het Processiepark.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSProcessiepark 
Achter de kerk staat niet alleen de wonderschone put, maar ligt ook het processiepark uit 1908, waar openluchtmissen gehouden worden.

Maar het meest bijzonder zijn de rozenkranskapellekes met de Geheimen van Maria en de kruisweg; allemaal even mooi en bijzonder, zowel in verhaal als in beeld. Veel moeders zullen hierin delen uit het leven van hun kinderen herkennen.

Zelfs als we de plaats Handel verlaten en door de bossen verder gaan zien we in de verte de Ossenkapel opdoemen. Deze wordt langs de hele Gemertsweg vergezeld van kapelletjes van Maria.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSKèèskesdijk  
In de zogenaamde kastjes, kapelletjes die langs de Gemertseweg staan worden de zeven smarten uit het leven van Maria uitgebeeld. We zullen ze niet allemaal zien, maar over de Ossendijk komend zien we uit op de Ossenkapel. Dit is niet de oorspronkelijke kapel. Deze is rond 1890, samen met de Mariakapellen gebouwd langs deze weg.

We laten de Pelgrimsrust achter ons en langs de Peelse Loop N51 34.123 E5 42.161 gaat het terug naar Gemert, waar we letterlijk binnendoor uitkomen op het Ridderplein bij het kasteel.
Nu hebben we er nog wel even tijd voor.....

Dit is echt een bijzondere wandeling!

Startpunt

  • 6900 18km Kasteel Gemert N51 33.063 E5 40.914
  • Kerk HandelN51 34.777 E5 42.816
  • Start 6901 8km Kasteel Gemert N51 33.063 E5 40.914
  • Start 6902 9km Kerk Handel 51 34.777 E5 42.816

Geraadpleegde websites:

POI's

  • Gemert N51 33.234 E5 40.945
  • Willibrordus N51 33.201 E5 40.857
  • Rutger van Gemert N51 33.201 E5 40.857
  • Duitse Orde N51 33.201 E5 40.857
  • De Fransen N51 33.201 E5 40.857
  • Geboortehuis Pater van den Elsen N51 33.912 E5 40.206
  • Boerderijgedeelte N51 33.912 E5 40.206
  • Tuinen & akkers N51 33.912 E5 40.206
  • Stellingmolen De Bijenkorf N51 33.794 E5 40.782
  • Kapel  N51 33.985 E5 41.232
  • Huize Padua N51 35.160 E5 42.611
  • Rooije Plas N51 34.468 E5 43.368
  • Pelgrims N51 34.771 E5 42.832
  • Mariakapel N51 34.771 E5 42.832
  • Processiepark N51 34.771 E5 42.832
  • Kèèskesdijk N51 34.434 E5 42.579
  • Peelse Loop N51 34.123 E5 42.161
Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekst
Startlocatie

Reacties


Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen

  • Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
  • Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
  • Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
  • De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
  • Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
  • Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
  • English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.