Wij parkeren op de parkeerplaats aan de Heibloemsedijk tegenover de minicamping met het mooie Molenhuis. Midden in de bossen.

Vanaf de parkeerplaats een stukje verharde weg en dan richting noord. Het eerste stuk – nu gelukkig hard bevroren – is tot blubber gereden door zwaar bosbouwverkeer. De scootmobielrijders moeten even omrijden.

We willen eigenlijk binnendoor in het bos blijven, maar stuiten al gauw op privéterrein. Dat zal ons herhaaldelijk overkomen tijdens het uitzetten, waardoor het afwijken van de route zeer beperkt zal zijn. We krijgen advies voor een nieuwe route en voegen zo een extra kilometer toe.

Heeswijksche Bossen en Molenhuis N51 40.232 E5 27.441
In 1865 is het bosgebied nog kale heide en pas later zijn de bossen geplant. Naaldhout, geschikt om de mijnschachten in de kolenmijnen van Limburg te ondersteunen. Dennen gaan kraken onder (over)belasting en zijn zo een waarschuwing voor de mijnwerker tegen instortingsgevaar. Voor elke 10 cm gang is één boom nodig. De heide is daardoor verdwenen.

Maar een herinnering aan de oude tijd is overgebleven. Het Molenhuis. Dat doet denken aan een windmolen. En die heeft er inderdaad ook gestaan. Waarschijnlijk in 1777 gebouwd en in 1949 door brand verwoest. Een standerdmolen door Piet Mondriaan in olieverf vastgelegd in 1904.

Wanneer de bossen aangeplant zijn, is me niet duidelijk geworden. Op een detail van een oude kaart zien we de molen staan.

Over ruime paden en eikenlanen keren we richting Heeswijk. We willen langs een kapelletje aan de Broekdijk, maar lopen ook daar vast. Daarom gaan we langs een vakantiepark, museum en natuurtuin. Voor de brug over de Leigraaf gaan we links. Een verkorte route gaat hier rechtdoor het dorp in.

Wij gaan verder door een prachtig laantje dat ons door het boerenlandschap leidt.

Dier en Tuin Weide N51 39.890 E5 28.444
Een alleszeggende naam, die op educatieve wijze met vele vrijwilligers de moestuin, kruidentuin, vlindertuin, wilde bloementuin, druiventuin en andere tuinen onder de aandacht brengt. Maar ook de dieren mogen hier op natuurlijke wijze leven en grazen. Zodat het niet zomaar een kinderboerderij is, maar veel meer dan dat.

Meijerijsche Museumboerderij N51 39.945 E5 28.479
Direct rechts aan het Landgoed De Wildhorst staat de Meijerijsche Museumboerderij. Het museum omvat het boerderijgebouw met inventaris en de inrichting van erf en erfbeplanting.

Het museum geeft een beeld van de eenvoudige woon-, werk- en levenswijze van een doorsnee boerengezin rond 1900. De boerderij dateert uit de 18e eeuw en is ingedeeld zoals dat in deze streek veelal gebruikelijk was.

Het museum heeft een grote collectie voorwerpen die betrekking heeft op de geschiedenis van Helmond en het Peellandse boerenleven. Gelegen aan de rand van de Heeswijkse bossen, geflankeerd door een boomgaard en “geriefhof’ is het een plaatje uit “die goeie ouwe tijd”...

We passeren de Fazanterie. Willen daarna rechts over een weg richting visvijvers, maar “Eigen weg” wijst ons weer een andere route.

Na de Bernisse en de Hommelse Hoeven komen we bij de Hommelse brug. Hiervoor volgen we rechts het pad langs de Leijgraaf. Verderop wordt het erg smal.

Wel passeren we enkele Picknickbanken bij de visvijvers.

Fazanterie N51 39.958 E5 29.668
Op de Rooie Hoeve huist de Stichting Fazanterie de Rooie Hoeve. De fazanterie herbergt een van de grootste collecties phasianinae in Europa.

De collectie is voor het publiek toegankelijk. Het doel van de Stichting is om alle soorten van deze prachtige vogels te verzamelen. In de volières van het vogelpark kunt u naast fazanten, (sierfazanten) ook kamhoenders, hoenders en pauwen bewonderen.

Op de website is informatie te vinden over deze siervogels, vogelparken, vogelteelt en ornithologie. In de afgelopen 30 jaar is met het collectioneren van deze dieren heel veel ervaring opgedaan.

Naast de collectie fazanten treft u in de fazanterie een permanent wisselende expositie van kunst met originele beeldhouwwerken en schilderijen die te koop zijn.

Leijgraaf of Leigraaf N51 39.611 E5 29.829
Deze zijbeek van de Aa is een kunstmatige rivier die de vochtige en natte moerasachtige laagtes met elkaar verbindt en zo zorgt voor de waterafvoer. De Leigraaf ontspringt in Boekel en mondt 20 km verder uit in de Aa, even voorbij het kasteel.

De strak gekanaliseerde beek begint heel smal maar wordt uiteindelijk zo’n 10 m breed. De stroming is erg laag, waardoor het water in de winter – zoals we nu kunnen zien – geheel kan bevriezen. Het verval is ruim 7,5 m.

Het is de bedoeling om de komende jaren niet alleen de oevers, maar de hele rivier een natuurlijker karakter te geven door vistrappen aan te leggen (bij Kameren ligt een hele mooie) en meer begroeiing toe te staan.

We wandelen ten noorden van Dinther en hebben op de Pater van den Elsenstraat een prachtig zicht op de kerken van Dinther, de Abdij en Heeswijk. Wie was pater van den Elsen?

Pater van den Elsen N51 39.538 E5 28.554
Pater Gerlacus van den Elsen, 1853-1925, heeft als Boerenapostel en als prior van de Abdij van Berne die abdij nieuw leven ingeblazen. In 1886 start hij het gymnasium, dat later uitgroeit tot het huidige gymnasium Bernrode.

Ook zet hij zich in voor de noodlijdende boeren en verenigt deze in de Noordbrabantsche Christelijke Boerenbond (NCB). Nu de belangenvereniging ZLTO. Hij is oprichter van de Boerenleenbank, die later met de Raffaisenbank is samengegaan in de Rabobank.

De Coöperatieve Handels Vereniging, CHV, nu bekend vanwege de grote graansilo’s in Veghel, wordt in 1911 onderdeel van de NCB. Gymnasium Bernrode, de Boerenbond, ZLTO, CHV en Rabobank, allen in oorsprong gestart door deze creatieve geest.

En zo leidt Pater van den Elsen ons langs de Abdij. We gaan er niet binnen. De ingang ligt een stukje naar het oosten, richting VVV. 200 m naar het westen in de Lariestraat staat het Huis met de Dobbelstenen. Wij gaan rechtdoor naar de Pauzeplaats, Herberg Speelman.

Abdij van Berne N51 39.309 E5 28.378
De Abdij van Berne is in 1134 gesticht door Norbertus van Xanten. En kent een bewogen geschiedenis. In het begin kent men een gesloten abdijleven.

In de 80-jarige oorlog werd de abdij geplunderd door de Geuzen. Daarna zijn de Norbertijnen verjaagd. Ook in de Franse Revolutie kunnen de witte paters niet blijven en vluchten naar Vilvoorde bij Brussel.

In 1857 kunnen ze terugkeren naar Heeswijk, doordat koning Willem I de paters weer meer vrijheid geeft. In 1879 wordt de abdijkerk gebouwd. Uit de vele activiteiten ontstaat ook de drukkerij Grafische Bedrijven Berne. Naast de bijbel en boeken worden ook vele liturgische teksten gedrukt en verspreid.

Een van de belangrijke abten is Pater van den Elsen, die onder andere in 1886 het gymnasium St-Norbertus opricht en daarmee een basis legt voor het huidige gymnasium Bernrode.

Huis met de Drie Dobbelstenen, Lariestraat 5 N51 39.320 E5 28.105
De oude boerderij, die men in 1930 nog net van de ondergang heeft kunnen redden, heeft drie dobbelstenen in de gevel. Hier woonde eens Gerard Dobbelsteen. Hij was gehuwd en had twee zonen. Na het overlijden van zijn vrouw werd hij priester. Ook zijn beide zonen zijn tot priester gewijd.

Elk oog op de dobbelsteen stelt een sacrament voor. De priesters krijgen maximaal zes sacramenten toegediend. Maar de vader, ooit gehuwd geweest, heeft ook het sacrament van het huwelijk gekregen. Daarom heeft zijn dobbelsteen zeven ogen.
Dit huis passeer je alleen als je de kortere wandeling kiest en staat slechts tweehonderd meter vanaf de herberg.

Voor de Pauze zoeken we een gelegenheid in het dorp zelf, maar ook op het kasteel is er een mogelijkheid om even bij te komen, maar dan zijn we al aardig tegen het einde van de wandeling.

Heeswijk N51 39.036 E5 28.085
Een plaats met 3000 inwoners, die samen met Dinther een geheel vormt en met de omliggende dorpen als de Gemeente Bernheze.

De Sint-Willibrorduskerk is een driebeukige basilicale kruiskerk met toren. De kerk is in 1895 in neogotische stijl ontworpen door architect P. Th. Stornebrink en huist een orgel uit 1876 en een luidklok uit 1501. De kerk is tweemaal van spits veranderd. De laatste restauratie heeft in de jaren '80 plaats gevonden.

Voorbij de glazen toren, die de aandacht afleidt van het huisje er tegenover, verlaten we even de drukke weg om langs het bevrijdingsmonument te gaan.

Bevrijdingskapel Heeswijk N51 38.925 E5 27.993
Het Liberation Monument uit 1954 aan de Mgr. van Oorschotstraat bestaat uit een kapel en twee herdenkingsplaquettes en twee Airborne bankjes. In de kapel staat een reliëf van Maria en een beeldje van een parachutist. Boven de ingang en op de bankjes zien we de visarend, de Eagle van het 101 Airborne Division, die in 1944 tijdens de Tweede Wereldoorlog onder de Operation Market Garden doorbrak naar het noorden om Nederland te bevrijden van de Duitse bezetting.

Na de brug gaan we bij de garage rechts. De weg gaat over in een verhard pad – een prachtig stukje – door het dal van de Aa en brengt ons tot bij de oprijlaan naar het Kasteel van Heeswijk.

Aa N51 39.092 E5 26.769
In de IJstijd stroomde de rivier de Maas wild door een veel meer naar het westen toe gelegen dal dan nu. Door tectonische bewegingen van de aardkorst steeg de Peelhorst. De Maas brak bij Roermond door richting Duitsland en mondde uit in de Rijn.

In dit oude Maasdal stroomt nu de Aa. Water betekent het. De rivier ontspringt bij Meijel in de Peel en stroomt door dit voormalige maasdal naar Den Bosch, waar de rivier in de Dieze uitmondt om even daarna in de Maas aan te sluiten. De rivier is in de jaren ’30 sterk gekanaliseerd.

Maar hier achter het kasteel langs het bospark en bij de Looz Corswarem Hoeve zien we nog een klein stukje van de originele meanderende beek, die even verder in de Leijgraaf uitmondt. De Leijgraaf, ook sterk gekanaliseerd, mondt dan een halve kilometer verder uit in de Aa.

En om het verhaal kompleet te maken…. De Zuid-Willemsvaart is ook gegraven in het oude Maasdal en loopt tot Someren-Eind parallel aan de Aa.

Kasteel Heeswijk N51 39.352 E5 26.481
Rond 1100 is hier een motte gebouwd, een gracht, zandwal en heuvel met een houten verdedigingswerk. 1156 wordt Graaf Almericus van Heeswijk de eerste bewoner, waarna het inmiddels stenen gebouw steeds verder wordt uitgebreid en verbeterd. Want het moet diverse aanvallen van Gelre en Gulick doorstaan.

Prins Maurits valt tevergeefs het kasteel aan in 1601, maar 25 jaar later krijgt Prins Frederik Hendrik het bij het beleg van Den Bosch in handen. Zelfs Lodewijk de IV komt in het kasteel en er wordt in 1672 het Verdrag van Heeswijk gesloten en de voorstellen voor de Vrede van Utrecht worden hier voorbereid.

In 1740, wordt de familie Speelman, door een huwelijk eigenaar van het kasteel. 1794 tijdens de Franse Revolutie hebben de Engelse Lt-Generaal Abercombie en later Generaal Pichegru hier een hoofdkwartier.

Als daarna publieke verkoop dreigt, koopt de Belg Andreas Baron van den Bogaerde van Terbrugge – gouverneur van Noord-Brabant - het kasteel, waarna in de 19e eeuw een bloeiperiode volgt.

Als de laatste Baron Willem, 92 jaar, komt te overlijden stelt zijn echtgenote Baronesse Albertine van Heeckeren van Kell een stichting in om het behoud van het kasteel voor de toekomst veilig te stellen.

Veel meer over het kasteel kun je lezen op de site www.kasteelheeswijk.nl.

We lopen in en om en rond en door het kasteel. Wat heerlijk om hier te vertoeven. We verwachten dat het in de zomer helemaal geweldig zal zijn. Nu is er een extra ikonententoonstelling rond de kerst en daardoor is het bijzonder druk. Maar wat een bijna onnederlandse historie ligt hier. We gaan zeker een keer terug. De eenden lopen onwennig over het bevroren water.

Wij gaan naar de Looz en Corswarem Hoeve en door de grote eikenlanen verder. We weten nu ook waar de Gouverneursweg vandaan komt. Richting Heeswijk liggen links de kunsttuinen van Interart. Wij gaan linksaf naar het bos.

De Looz en Corswarem Hoeve N51 39.365 E5 26.153
Prinses Marie-Louise Catharina van den Bogaerde van Terbrugge Prinses van Looz en Corswarem was de adoptief dochter van de laatste kasteelheer van Heeswijk, Willem Baron van den Bogaerde van Terbrugge en zijn echtgenote Albertine Barones van Heeckeren van Kell, die zelf kinderloos bleven.

De prinses overleed in 2007. Een deel van de landerijen en boerderijen rondom Kasteel Heeswijk is via erfenis van Baron Willem in bezit gekomen van Prinses Marie-Louise. Eén van de pachtboerderijen die tot Kasteel Heeswijk behoorden, is de naar haar genoemde Looz-Corswarem-Hoeve.

Deze boerderij is ingrijpend verbouwd en geheel geschikt gemaakt voor groepsvakanties voor mensen met een handicap. De prinses heeft een kleindochter die in Zuid-Frankrijk woont.

Interart N51 39.402 E5 27.001
De tuin is een plaats van intimiteit. Dat is het thema. In de zomer is deze tuin geopend. Het geeft vooral een beeld van hoe kunst en beelden een eenheid kunnen vormen met de beplanting en hoe bepaalde planten de vorm en kleur kunnen versterken.

Heerlijk om rond te zwerven en te genieten van de schoonheid die kunst en natuur kunnen bieden. We passeren deze tuin alleen op de verkorte route richting Kasteel.

We komen in het bos en passeren daar het openluchttheater. Daarna volgen we de bospaden tot aan de Parkeerplaats.

Natuurtheater de Kersouwe N51 40.006 E5 26.974
Eind 1945 kwamen een aantal kunstminnende mensen in de abdij bijeen om de Kunstkring Heeswijk op te richten. Binnen het jaar kreeg dit gezelschap de naam Kersouwe, oud-Brabants voor ‘madeliefje’. De Kunstkring nam het besluit om in 1946 een openluchtspel te brengen.

Door te kiezen voor openluchttoneel in plaats van zaaltoneel werd het mogelijk om gemengd te spelen, hetgeen door het bisschoppelijk voorschrift niet mocht. De eerste opvoeringen waren bijbelspelen. De tribunes zijn gebouwd met grote holle betonnen bakken, afkomstig van vliegveld Gilze-Rijen.

Tussen 1950 en 1958 schreef Antoon Coolen als toneelschrijver zeven oorspronkelijke stukken voor de Kersouwe. In 1958 werd een vast stenen basisdecor gebouwd. In de jaren ’60 werd het moeilijker om publiek te trekken. Daarom werden de spelen bovenregionaal opgezet met meer maatschappelijk getinte werken, minder ‘katholiek’.

Het succes duurde echter niet lang, ondanks dat op zeer hoog niveau werd gespeeld, hetgeen leidde tot de beste openluchtproductie van Brabant. In de jaren ’90 heeft men verbouwd en is men zich gaan concentreren op Muziektheater producties. En dankzij Youp van ’t Hek zijn steeds meer bekende sterren het openluchttheater binnengestapt.

En dan we rond. Er viel veel te vertellen, en gaande de zoektocht heb ik steeds meer interessante items gevonden, moest ik de wandeling aanpassen en voorzien van meer kennis moeten we een keer terug om al dat moois achter de gevels en poorten te bezoeken, want…. Rondlopen zonder te kijken kun je overal.

Startpunt

• Startpunt A740 17km Heeswijk N51 40.158 E5 27.454 O 086° true
• Startpunt A741 11km Heeswijk N51 40.158 E5 27.454 O 086° true
• Startpunt A742 7km Heeswijk N51 40.158 E5 27.454 O 086° true
• Startpunt A743 9km Heeswijk Kasteel N51 36.087 E5 22.233 Z 159° true
• Startpunt A744 16km Scootroute Heeswijk N51 40.158 E5 27.454 O 086° true

Geraadpleegde websites:

• https://www.derooiehoeve.nl
• https://www.kasteelheeswijk.nl

POI’s

• Heeswijksche Bossen en Molenhuis N51 40.232 E5 27.441
• Dier en Tuin Weide N51 39.890 E5 28.444
• Meijerijsche Museumboerderij N51 39.945 E5 28.479
• Fazanterie N51 39.958 E5 29.668
• Leijgraaf of Leigraaf N51 39.611 E5 29.829
• Pater van den Elsen N51 39.538 E5 28.554
• Abdij van Berne N51 39.309 E5 28.378
• Huis met de Drie Dobbelstenen, Lariestraat 5 N51 39.320 E5 28.105
• Herberg Speelman N51 39.261 E5 28.138
• Heeswijk N51 39.036 E5 28.085
• Bevrijdingskapel Heeswijk N51 38.925 E5 27.993
• Aa N51 39.092 E5 26.769
• Kasteel Heeswijk N51 39.352 E5 26.481
• De Looz en Corswarem Hoeve N51 39.365 E5 26.153
• Interart N51 39.402 E5 27.001
• Natuurtheater de Kersouwe N51 40.006 E5 26.974