In 2005 schreven we: Als u op een trieste dag gaat wandelen krijgt u was sombere foto's. Zeker als de lente op het punt staat om aan te breken. Dan is er nog weinig kleur.

Toch was deze wandeling de moeite waard. Alleen de zon had wat meer te voorschijn mogen komen.

De combinatie van een natte winter en het onder water zetten van de Mariapeel vraagt om goede schoenen. Als u tenminste droge voeten wilt houden. Hier en daar stond het water redelijk hoog en was het pad meer dan drassig. Dat drassige heeft een goede reden.

Dit gebied ligt hoger dan het omringende landbouwgebied. Hierdoor stroomde het water snel weg. De verdroging sloeg daardoor toe. Berken schoten aan alle kanten uit de grond en zorgden ervoor dat het traditionele peeluiterlijk zo langzaam verdween. De bomen zorgden voor een extra verdroging door verdamping.

Sinds een aantal jaren staat drie-kwart van de Mariapeel onder water. Hierdoor zijn de meeste berken al afgestorven. Je ziet een woud van kale stammen. Het geeft een speciale sfeer.

In 2022 zijn we weer terug in dit gebied. Een wandelaar had gemeld dat hij midden in deze wandeling tegen een hek was gelopen en daarna 2 km over de weg had moeten lopen. Daarom was het tijd om deze wandeling opnieuw te lopen. En nog steeds een heerlijke wandeling. Ook hebben we onderweg weer een heleboel nieuwe informatie weten te verzamelen. Die delen we graag met u.

Mariapeel
De Mariapeel is een gebied wat samen met de Deurnese Peel gelegen is tussen
Griendtsveen, Helenaveen, Liessel en America. Samen met de Deurnese Peel heeft het een oppervlakte van ongeveer 2700 ha, de Mariapeel zelf is 1145 ha rijk aan natuurgebied. In 1980/1981 is de Mariapeel aangewezen als beschermd natuurmonument.

Bijzonderen kenmerken:
In het hoogveengebied heeft zich na het jarenlang turfsteken, een uniek gebied ontwikkeld, waarbij er veenputten en veenplassen zijn ontstaan. Het hoogveen werkt hierbij als een spons waardoor het water er bovenop blijft liggen, hierdoor ontwikkeld zich het veenmoeras.

Omdat het een uniek gebied is komen hier ook verschillende vogels/planten voor die zeer bijzonder zijn en vaak alleen in veenmoerasgebieden voorkomen.

In november 2006 is de Mariapeel en de Deurnese Peel ook bezocht door duizenden Kraanvogels die op trek waren. Zoiets is hiernog nooit voorgekomen en het was dus ook zeer bijzonder. Ongeveer 2 à 3 dagen is dit een rustplaats geweest voor de Kraanvogels die waarschijnlijk vanuit Duitsland richting Frankrijk zijn vertrokken om te overwinteren.

Die dode berken hebben een speciaal doel. Als ze uiteindelijk omvallen gaan ze rotten. Bij dit proces ontstaan gassen. Hierdoor komt het waterveenmos los van de grond en kan extra groeien. Het is de bedoeling dat er levend veenmos ontstaat. Over duizenden jaren onstaat er zo weer een pakket hoogveenmos.

Deze natte natuur trekt ook weer vogels. Tal van blauwe reigers en aalscholvers worden aangetrokken. Het mooie van dit gebied is dat u de vogels prima kunt horen. Het is er doodstil, geen verkeersgeluiden te horen.

Hoogveenontwikkeling LIFE+ Peelvenen
Het project LIFE+ Peelvenen dat tussen 2012 en 2016 in uitvoering is, is één van de projecten om de belangrijkste beheerdoelstelling in de Peel, herstel van het hoogveen, te realiseren. Naast natuurontwikkeling zijn perspectieven voor ontwikkeling van landbouw, aandacht voor de leefbaarheid van het gebied en behoud van cultuurhistorische waarden belangrijke aandachtspunten. LIFE+ is een Europese subsidie die toegekend wordt aan Natura 2000 gebieden. Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden.

Bloed van de Peel Water is het bloed van de Peel: voor het herstel van het hoogveen is een uitgekiend waterbeheer essentieel. Veel maatregelen in het kader van het LIFE+ project hebben dan ook te maken met het waterbeheer. Er komt alleen water in de Peel als het regent. Dit water stroomt na uitvoering van de werkzaamheden Ininder snel uit de Peel omdat waterlopen worden gedempt, verlegd of van stuwen voorzien. Hierdoor wordt de Peel plaatselijk veel natter.

Bos dat op die plaatsen groeit, gaat dood en verdwijnt. Ook wordt bos gekapt. Hierdoor verandert het landschapsbeeld plaatselijk sterk. Op veel plaatsen wordt ook de trosbosbes verwijderd. Dit is een exoot die de hoogveenontwikkeling belemmert.

Andere projecten
Gelijktijdig met de uitvoering van het LIFE+ project wordt de recreatieve ontsluiting van het gebied verbeterd. Bij Griendtsveen is een aantal jaren geleden een nieuwe parkeerplaats met wandelroutes aangelegd. De komende jaren worden deze routes uitgebreid. Ook de wandelmogelijkheden in het zuiden van de Deurnsche Peel bij Helenaveen worden verruimd.

Water, weids en rust
Ooit lag er op de grens van Limburg en Brabant een uitgestrekt hoogveengebied. Hoogveen bestaat uit een bovenlaag van vooral veenmos en daaronder een laag met afgestorven plantenresten van soms wel zes meter dik. Dat bleek prima brandstof: de turf. In honderd jaar tijd werd de meeste turf uit de grond gehaald. Rond 1950 was de grootschalige turfwinning voorbij. Denk je nu aan de Peel, dan denk je aan water, weidsheid en rust.

Hoogveen
De belangrijkste beheerdoelstelling van het gebied is herstel van het hoogveen, maar het is ook een belangrijk gebied voor vogels. Er broeden ongeveer negentig soorten, zoals de geoorde fuut, de blauwborst en de sprinkhaanzanger. In najaar en voorjaar bezoeken kraan vogels de Peel en in de winter verblijven er duizenden ganzen. Bijzondere vlinders en libellen leven er ook de zeldzame gladde slang vindt er zijn onderkomen.

In najaar en voorjaar bezoeken kraanvogels de peel en in de winter verblijven er duizenden ganzen. Bijzondere vlinders en libellen leven er en ook de zeldzame gladde slang vindt er zijn onderkomen.

Beleven
Ontdek de Peel via de wandelroutes vanaf de voormalige werkschuur van Staatsbosbeheer aan de Koolweg in Helenaveen (kaart punt 1). Vanaf dit punt kunt u ook fietsen door de Peel richting Griendtsveen.

Meer wandelroutes beginnen bij De Halte in Griendtsveen , de Natuurpoort De Peel , de IJsboerderij Hoeve Willem III en De Gouden Helm in Helenaveen.

Bij het Buitencentrum van Staatsbosbeheer in Ospel starten wandelroutes in de Groote Peel.

Het verleden zichtbaar
In 1853 richtte Jan van de Griendt de 'Maatschappij tot ontginning en vervening van de Peel' op en stichtte het dorp Helenaveen.Daarmee begon de grootschalige turfwinning. Een eeuw later was de meeste turf uit de grond. Toch zijn de sporen van de turfwinning nog op veel plaatsen te zien.

De Helenavaart en het Kanaal van Deurne bijvoorbeeld, ooit gegraven om de Peel te ontwateren en de turf af te voeren. En haaks daarop de zogeheten 'wijken', gegraven met hetzelfde doel. Ook het dorp Griendtsveen dankt zijn ontstaan aan de turfwinning. Hier staan nog veel woningen en bedrijfsgebouwen uit die tijd.

Koningshoeven
Tussen 1908 en 1920 werden langs de Helenavaart negen grote boerderijen gebouwd, de zogenaamde Koningshoeven. Daarvan zijn er nog zes over. Vanaf de weg tussen Helenaveen en Griendtsveen zijn ze allemaal te zien. Ze kwamen tot stand met steun van het in 1889 opgerichte Koning Willem III-fonds, vandaar de naam Koningshoeven.

Peel-Raamstelling
Ook de Tweede Wereldoorlog heeft zijn sporen getrokken in de Peel. In 1939 werd de Peel-Raamstelling aangelegd als verdedigingslinie tegen de Duitsers. Kazematten en het Defensiekanaal waren daar onderdeel van en zijn onder meer bij Griendtsveen nog te zien.

Wandelen
De rode (3,3 km) wandelroute gaat door de uitgestrekte heidevelden van het Mariaveen. Ook komt u langs de schaapskooi, tegenwoordig het onderkomen van een kudde Nederlandse Landgeiten. Ze vreten jonge bomen weg en helpen daarmee de landschappelijke weidsheid van de Peel in stand te houden.

De groene wandelroute (3 km) gaat langs een grote plas die ontstaan is door de turfwinning. Eerst was het een uitgebreid stelsel van kleine turfputjes gescheiden door smalle dijkjes. Door afslag zijn die dijkjes verdwenen en is de grote plas ontstaan. De plas is een belangrijk broedgebied voor watervogels.

De gele (4,2 km) en de blauwe (6 km) wandelroute brengen u in het Broemeerbos. Hier wandelt u langs oude vaarten en plassen die zijn aangelegd tijdens de turfwinning. In de Deurnsche Peel bij Griendtsveen start een blauwe (3,5 km) wandelroute met twee afkortingen. Deze tocht gaat door een plassengebied met mooie uitzichtpunten.

Natuur
Een deel van de Deurnsche en Mariapeel is een ondoordringbaar moerassig gebied. Het herstel van het hoogveen is de belangrijkste beheersdoelstelling. De Peel is ook een belangrijk leefgebied van allerlei zeldzame vogels. Rust is een belangrijke voorwaarde om dit in stand te houden. Daarom mogen honden alleen aangelijnd mee en is het gebied 's nachts niet toegankelijk.

Aan het einde van de wandeling komen we langs een indrukwekkend monument dat er in 2005 nog niet was.

Sevenum 30 oktober 2021
De achterliggende gedachte van het monument. Het Mariaveen is nu een prachtig landschap. Door dit Monument wil de werkgroep en de kunstenaar verwijzen naar de geschiedenis van dit landschap en vliegtuigcrashes. De cirkel waarin het vliegtuig staat is niet helemaal rond.

Er ontbreekt een laatste stukje. Het vliegtuig stijgt op uit het veen en wil als het ware ontsnappen door het ontbrekende stukje. De slachtoffers komen door de opening uit de anonimiteit. Zo ontsnappen ze toch uit de bodem van het Mariaveen met het vliegtuig.

Het staat symbool voor alle vliegtuigen die neergestort zijn in dit gebied. Op de staart van het vliegtuig zijn elementen van het gedeeltelijk opgegraven vliegtuig bevestigd. Zo heeft hét ook een fysieke waarde voor nabestaanden en bezoekers.

Op de achterzijde van het vliegtuig staat het woord "wanhoop" als verwijzing naar de onomkeerbaarheid van vernietiging wat de oorlog is, zowel vroeger als in het heden.

Gedicht op bankje
Deze jongens gaven hun leven voor onze vrijheid,
dit mag nooit vergeten worden.
Vrijheid lijkt zo vanzelfsprekend, maar is het zeker niet.
Laten we dankbaar deze vrijheid samen koesteren.
Geef deze boodschap door,
vooral aan onze jeugd die in weelde en vrijheid zijn opgegroeid.
Marloes en Bert Alards

De Peel-Raamstelling
In 1939 werd de Peel-Raamstelling aangelegd. Een verdedigingslinie met natuurlijke obstakels zoals het Peelmoeras en rivier de Raam, maar ook met kazematten en defensiekanalen. Helaas hield de linie niet lang stand, op de eerste oorlogsdag van de Tweede Wereldoorlog waren de Duitsers er al voorbij.

In de omgeving zijn nog veel overblijfselen van de Peel-Raamstelling terug te vinden. Zo wordt het oosten van de Mariapeel nog altijd begrensd door een defensiekanaal en staan her en der nog kazematten. Midden in een Duitse verdedigingslinie Tijdens de Tweede Wereldoorlog legden de Duitsers een verdedigingslinie van 1000 km lang aan van Noord- naar Midden Europa: de Kammhuberlinie, vernoemd naar een Duitse generaal. Op deze linie werden zoeklichten, afluisterapparatuur en wehrmachtshuisjes geplaatst.

De zoeklichten werden bediend door Duitse soldaten die in kleine huisjes verbleven, de werhmachtshuisjes. Helenaveen lag midden in de linie.

Vlakbij, aan de rand van de Mariapeel heeft zo'n huisje gestaan. Wanneer een vliegtuig van de geallieerden over vloog, werd dit met zoeklichten opgespoord en gevangen in de lichtbundels.

Vanaf het nabijgelegen vliegveld Venlo werd een Duitse nachtjager op pad gestuurd om het vliegtuig van de vijand uit de lucht te halen. Meerdere vliegtuigen crashten in de Peel. Aan de overkant van het pad staat een monument ter nagedachtenis aan de overleden soldaten van het neergestorte vliegtuig.

De crash op 14 maart 1941
Op 14 maart 1941 stortte op deze plek de Britse bonnenwerper Vickers wellington 17858 van de Royal kir Porce neer. Het toestel was die avond om 19:40 uur in Engeland opgestegen, om samen met een honderdtal andere bommenwerpers raffinaderijen in het toenmalige razi—Duits1and te bombarderen. In Venlo loeide om 21:40 uur het luchtalarm bij de nadering van de Britse toestellen.

De Duitse nachtjagers (gevechtsvliegtuigen) stegen op. Zoeklichten spoorden het vliegtuig op. Rond Z2:30 uur kreeg een een nachtjager de Britse bommenwerper in het vizier. Na een kort luchtgevecht stortte de Wellington neer in de Mariapeel. On 22:34 uur maakte een oorverdovende explosie een tragisch einde aan de levens van de zeskoppige bemanning van de Vickers wellington 17858. De bemanning is begraven op Jonkerbos War Cemetery in Nijmegen.

De Mariapeel
De Mariapeel is een bijzonder natuurgebied met een rijke geschiedenis. Sporen uit het verleden zijn op veel plekken nog goed zichtbaar. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is op deze locatie een Brits vliegtuig neergestort. De krater van de crash is als een litteken in het landschap, een herinnering aan een tijd die niet vergeten mag worden.

Het moeras als bondgenoot
Het hoogveenmoeras in de Peel strekte zich vroeger uit van Nederweert tot aan Grave. Lange tijd was deze woeste natuur slecht toegankelijk en weinig bruikbaar voor de mens. Later ontdekte men dat het veen bruikbaar was om brandstof te winnen: turf. Langzaam maar zeker werd het hoogveen ontwaterd, verveend en ontgonnen. Eerst kleinschalig voor eigen gebruik, later op grootschalige wijze door de vervenings-maatschappijen.

Begin 20e eeuw realiseerde defensie dat het ontoegankelijke Peelmoeras een natuurlijke barrière vormde, voor paarden en voertuigen was het onmogelijk of te gevaarlijk om het gebied te doorkruisen. Defensie vroeg de Peelgemeenten te stoppen met het winnen van turf om het moeras in stand te houden.

Door de ontginning werd namelijk steeds meer Peelmoeras toegankelijk gemaakt. De gemeenten gaven destijds geen gehoor aan het verzoek, maar dit vormde uiteindelijk wel de basis voor de bescherming van het natuurgebied.

Al veel te snel waren we weer bij de auto. Een heerlijk gebied om doorheen te wandelen. En zeker niet vervelend om deze wandeling nogmaals uit te zetten.

Wandel ze.

POI's

• Broemeer N51.3985 E5.9239
• Deurense Peel / Mariapeel N51.4092 E5.9273
• Gat van Klerks N51.3983 E5.9286
• Helenavaart N51.4027 E5.9140
• Mariaveen N51.4048 E5.9212
• Schapenstal N51.4024 E5.9200
• Start/finish/parkeerplaats N51.4046 E5.9181
• Uitzichtpunt N51.4131 E5.9094
• Vliegtuig Monument N51.4060 E5.9175