We hebben de auto bij Cultureel Centrum 't Heilaar in Beerse (België) geparkeerd. Daar hebben we ook de beschrijving van de wandeling gehaald. Veel interessante informatie die handig tijdens de wandeling is. De route is onderweg aangeven met rode pijlen.

Beerse
Het oudste document waar de naam Beerse in voorkomt dateert van 1187. Toen schonk de bisschop van Kamerijk de inkomsten van de parochie van Beerse aan de vrouwenabdij van Groot-Bijgaarden. In 1187 had Beerse dus al een kerk. Daardoor mag worden aangenomen dat deze gemeente al veel langer bestaat.

Het oorspronkelijke dorpsplein is driehoekig. Dat geeft aan dat het een Frankische nederzetting was. Waarschijnlijk is Beerse ontstaan in de tijd van de Oud-Belgen.

In de geschiedenis zijn de bewoners van Beerse in verschillende oorlogen betrokken. In de 16e eeuw (80-jarige oorlog) had het dorp veel last van rondtrekkende legers. In het noorden zaten de Nederlanders en in het zuiden de Spanjaarden. Beerse werd afgeperst door beide partijen.

De hele 17e eeuw had Beerse te maken met deze strijd. In het begin van de 18e eeuw kreeg Beerse te maken met de Spaanse- en Oostenrijkse Successieoorlog. Er was ook een Franse overheersing rond 1830 gevolgd door een Nederlandse inval in 1831. Daarna volgde een periode van rust voor de arme bevolking.

In 1865 wordt het kanaal Turnhout-Antwerpen (ook wel kanaal Dessel-Schoten genoemd) aangelegd. Tijdens de aanleg werd klei gevonden en al snel vonden verschillende steenbakkerijen een plaats langs het kanaal. Via het kanaal waren de bakstenen goedkoop te vervoeren. Deze steenbakkerijen zorgden voor een toename van de welvaart. Rond 1965 waren er 22 steenbakkerijen actief. Nu zijn dat er nog maar 3.

In 1977 is Beerse samengevoegd met Vlimmeren. Nu wonen er rond de 16.000 inwoners in de Beerse-Vlimmeren.

Gemeentebossen
De gemeentebossen zijn gedurende het hele jaar toegankelijk voor wandelaars en fietsers op de voorziene paden.

Omwille van natuurbehoudsredenen of bij brandgevaar, kunnen bepaalde delen van het gemeentebos of het gehele domein, tijdelijk of permanent voor het publiek worden gesloten op initiatief van de eigenaar en het Bosbeheer, of bij bepaalde activiteiten.

Het eerste gedeelte van de wandeling gaat langs het kanaal Turnhout-Antwerpen. Het is rustig. Langs het pad komen we een aantal fietsers tegen.

Kanaal Turnhout-Antwerpen
Dit kanaal wordt ook wel het kanaal Dessel-Schoten genomend. De Kempense kanalen werden niet alleen gegraven als transportweg tussen de Maas en de Schelde.

Een belangrijke functie was het aanvoeren van straatmest uit Antwerpen om dit hier te gebruiken om de zandgronden een beetje vruchtbaarder te maken.

Een andere functie was het bevloeien van de arme Kempense zandgrond met het kalkrijke Maaswater. Later werd het kanaal gebruikt voor het transporteren van "wit zand" uit Lommel en stenen en pannen uit Beerse.

Terwijl we langs het kanaal lopen zien we aan de rechterkant een sociale woonwijk die ook wel eens het Olympisch dorp word genoemd. Aan de overkant van het kanaal zien we industrie.

We steken de brug over om aan de andere kant verder te lopen. Daar staat nog een oude loods van de steenbakkerij Dakt die pas enkele jaren geleden gesloten is. Hier werd nog gewerkt volgens de oude methode: klei baggeren, malen, mengen, steen persen, gammen, inzetten, stoken en uitzetten. En alles met de hand.

Veel van de handelingen kan men zich wel voor de geest halen. Gammen zegt ons eigenlijk niets.

Gammen
Het stapelen van geperste natte stenen voor een droogperiode van ongeveer 6 weken in een speciale droogloods.

Bij Dakt werden de stenen nog gebakken in een ringoven. De laatste die nog in de Belgische Kempen werd gebruikt. Helaas is in 1994 alles afgebroken.

Ringoven
Een dergelijke oven was een langgerekte ringvorming koker die op verschillene plaatsen aangesloten op een liggend rookkanaal. De stokers konden er voor zorgen dat vuur aan de ene kant de stenen bakte terwijl aan de andere kant stenen konden worden in- of uitgeladen.

Wat verderop gaan we het bos in. En vangen we een glimp op van Steenbakkerij Nova. Achter dit bedrijf zien we grote stapels stenen. Maar de dichte begroeiing maakt het zeer moeilijk om een leuke foto te maken.

We zitten volgens de beschrijving precies 31 meter boven de zeespiegel. Maar volgens de GPS is dat maar 28 meter. Het hoogste punt van de wandeling (inderdaad 31 meter) bereiken we pas iets verder.

We komen bij de Heksenkuil. Dit is een oude kleiput.

Kleiput in de Velderheide (Heksenkuil)
Het bosgebied Velderheide of "Heksenkuil" is gelegen in het noorden van Beerse. Het gebied van 12 ha groot wordt gekenmerkt door enkele kleiputten, een kunstmatig vennetje en een gemengd bos.

Geschiedenis
Het domein maakte vroeger deel uit van de abtsheide, gelegen in het noorden van Beerse, ongeveer 900 ha groot.

In 1311 schonk Jan II van Brabant de abtsheide aan de Sint-Michielsabdij van Antwerpen. Het was een uitgestrekte vlakte met landduinen, vennen en moerassen.
In 1666 kocht de gemeente Beerse de abtsheide. De inwoners mochten er de schapen laten grazen, heide maaien en turf steken.

In 1772 vaardigde keizerin Maria Theresia een "ordonnantie" uit, welke de gemeente verplichtte de woeste gronden te ontginnen of te verkopen voor ontginning. In 1820/1823 werden door de gemeente Beerse gronden en heide verkocht voor ontginning.

In 1845 werd het kanaal Dessel-Schoten gegraven dat ook door Beerse loopt. Langs dit kanaal werden verschillende steenfabrieken opgericht en in de onmiddellijke omgeving van deze steenfabrieken werden (en worden nog steeds) kleiputten gegraven. In het domein zijn nog een aantal van die oude kleiputten te bezichtigen.

Bij de kleiput zijn veel insecten en libellen te vinden. We nemen even de tijd om een libel op de foto te zetten. Deze werkte gelukkig goed mee en bleef rustig zitten.

We lopen nu door een stukje oud bos. Dan lopen we tegen een oude bedding van een spoorlijntje aan. Inclusief een tunnel die nu afgesloten is. Vroeger werd de trein gebruikt om Klei uit de kleiputten te halen en naar de fabriek te brengen. Bovenop de tunnel zien we nog een overblijfsel van een electrische bovenleiding.

Stukjes geschiedenis die al vrij snel verleden tijd zullen zijn.

We gaan verder richting visput van de gemeente in het bosgebied de Huffelen. Een informatiebord geeft ons meer informatie.

De Huffelen
Het bosgebied "DE HUFFELEN" maakte deel uit van de vroegere "Abtsheide", gelegen in het noorden van Beerse, ongeveer 900ha groot. In 1311 schonk JAN II, Hertog van Brabant, de "Abtsheide" aan de Sint-Michielsabdij van Antwerpen.

Het was een uitgestrekte vlakte met landduinen, vennen én moerassen met hier en daar een vliegden, berk, eik en struikgewas. In 1532 kreeg de gemeente Beerse, mits een vergoeding, de gebruiksrechten van de gronden, van de Sint-Michielsabdij.

In 1666 heeft de gemeente Beerse de "Abtsheide" gekocht. De inwoners mochten de schapen laten grazen, heide maaien, turf steken, moer baggeren. Ook werden hier bijenkorven geplaatst en bezemrijzen gekapt.

In 1772 vaardigde Keizerin MARIA-THERESIA, een "ordonnantie" uit, welke de gemeente verplichte om de woeste gronden, te ontginnen of te verkopen voor ontginning.

In 1820/1823 werden door de gemeente Beerse, vage gronden en heide, verkocht voor ontginning. Eén van de voorwaarden was : "er mochten geen woningen worden opgericht".

In 1865 werd het kanaal Dessel - Schoten gegraven. Langs het kanaal werden verschillende steenfabrieken opgericht en in de onmiddellijke omgeving van deze fabrieken werden verschillende "kleiputten" gegraven.

In 1974 kocht de gemeente Beerse, deze "oude ' kleiputten". Het is een visrijk water waar enkel de inwoners van de gemeente Beerse, met een gemeentelijk visverlof mogen vissen.

FAUNA EN FLORA
DE HUFFELEN is een gemengd loof- en naaldhoutbos. Er is een sportane ontwikkeling van verschillende bomen en struiken. De struiklaag wordt gevormd door o.a. zwarte els, berk, lijsterbes, trilpopulier, e.a. Bramen, blauwe bosbes, varens, mossen, teft men aan in de bodemvegetatie.

Door de aanwezigheid van het viswater en door zijn ligging, komen hier verschillende watervogels, zangvogels en roofvogels voor. Er zijn verschillende soorten insecten, vlinders en amfibieën waar te nemen. Knaagdieren, zoals haas konijn, eekhoorn zijn regelmatige gasten in dit gebied.

Langs de plassen kwamen we veel bomen tegen die afgestorven waren. Vroeger stonden de putten droog en konden de bomen groeien. Nu staan ze met de wortels in het water en zijn ze afgestorven.

We lopen het bos uit en komen meer in de bebouwing terecht. We lopen langs een drietal kapellen. In onze foto-serie kunt u ze alle drie bekijken.

KAPEL MERKSPLASSEWEG
De Heilig Hart kapel werd in 1926 gebouwd in neo gotische stijl. Mevr.Verbeeck liet deze kapel bouwen na de genezing van een driejarig kind dat op deze plaats door haar werd aangereden.

In de kapel staat te lezen: Deze kapel, toegewijd aan het heilige hart van Jezus, werd uit dankbaarheid gebouwd in 1926. Dankzij de hulp en medewerking van velen werd ze hersteld in het heilige jaar 1974-1975, tijdens het pontificaat van Paus Paulus VI. Deze kapel weze een teken van geloof in de liefde van God, zichtbaar geworden in Jezus liefhebbende hart. Heilig hart van Jezus, ontferm u over ons.

KAPEL VOSSEBRUGSTRAAT
Deze kapel (ter ere van O.L.V. der Christenen) werd gebouwd in 1952 door de buurtbewoners op de grond geschonken door Jan Janssen.

KAPEL GINNEKENSHOEK
De familie Canters liet dit kapelleke bouwen in 1948 in de schaduw van een rode beuk.

Bij het laatste kapelletje is een picknicktafel. Op weg naar het kapelletje kwamen we langs een "blok" huizen. Nadat we het kapelletje weer verlaten hebben lopen we om het blok heen. Dit blok heeft een verhaal.

Ongeveer 100 jaar geleden kwam een rijke brouwer uit Bornem zich hier vestigen. Hij kocht grond en bouwde er een boerderij naar vierkant Brabants gebruik. Deze vorm zien we nu terug in het blok huizen.

En zo is er onderweg veel te zien, voor iedereen die het wil zien. We vervolgen de route en lopen langs Boer Jan. Daar kunt u van ambachtelijk bereid ijs genieten of gebruik maken van het terras.

We komen onderweg nog meer kleiputten tegen. Sommige liggen langs een huis als was het een vijver. Bij andere wordt gevist.

Bij de Ginnekensput gaan we even de trap af richting de oever. Daar kun je de klein nog overal zien liggen. Iemand dat een gat gegraven in de oever. Ook hier kun je de klei goed zien zitten. We maken een paar foto's bij de twee uitzichtspunten vanwaar we een mooi overzicht over de put hebben.

We komen een kunstwerk langs de kant van de weg tegen. Het blijft een kunstwerk van Jan Vaerten te zijn

Kunstwerk Jan Vaerten
Hinde, Gouache op papier -1959.
Jan Vaerten schilderde hier de geboorte van een hinde.

Voel je in het schilderij de geborgenheid? Vind je de kwetsbaarheid terug in die gesloten houding die het dier aanneemt? Jan Vaerten gebruikte zachte kleuren om de kwetsbaarheid van het dier nog meer te benadrukken.

Meer informatie over Jan Vaerten vinden we op Wikipedia. Leest u zelf verder. Er is een museum van Jan Vaerten in Beerse.

Net voorbij het kunstwerk is in de verte domein Luysterborg te zien.

Domein Luysterborg
Het domein Luysterborg is gelegen in het noorden van Beerse in de Vossenbrugstraat. Het gebied van 26 ha groot wordt gekenmerkt door een kunstmatig vennetje en een gemengd bos: eik, beuk, grove den met een struiklaag van berk, lijsterbes, vuilboom. Tot de bodemvegetatie behoren bramen varens, blauwe bosbes, smele en pijpenstrootje. Verschillende knaagdieren, amfibieën en insecten zijn er goed vertegenwoordigd. Het domein werd reeds vermeld in 1294 als "Lusterborck". In 1311 gaf Jan II van Brabant het noordelijk deel van Beerse aan de Sint-Michielsabdij. In 1782 werden de Gasthuiszusters van Turnhout eigenaar.

We lopen weer terug richting Cultureel Centrum 't Heilaar. We komen nog aarbeienautomaat tegen. Nog nooit gezien. Een blik in de automaat leert dat de aarbeien er dit jaar goed bij staan.

We komen weer bij de auto. We hebben een stukje van de geschiedenis van Beerse ontdekt. Jammer dat niet meer behouden is gebleven in de vorm van een kleine museum.

Links
http://www.beerse.be
http://www.toerismebeerse.be/