GPSwalking.nl - GPS wandelingen | Mooie GPS wandelingen in binnen- en buitenland
Warande Helmond
Korte beschrijving
Laatst bijgewerkt op 26-02-2012
Kenmerken
Startpunt: | Helmond |
Startlocatie: | Noord-Brabant , Nederland |
Coördinaten | N51.484594 E5.638411 |
Afstanden: | 12, 12, 3 km |
Type: | Beek, Cultuur, Open, Park |
Begaanbaar: | Erg drassig |
Rolstoel: | Niet bekend |
Honden: | Aangelijnd |
Horeca: | In park |
Gelopen op: | 13-09-2010 |
Route informatie
Langere beschrijving
Het is eind december 2009. We hebben net de kerstdagen achter de rug. Te veel eten en te weinig beweging. Daarom is dag een prima gelegenheid om even de benen te strekken. Het weer werkt mee, een lekkere temperatuur en een flauw zonnetje.
We hebben gekozen voor een middelange route bij de Warande in Helmond. Een leuk park, tenminste op een gewone doordeweekse dag. Op zondag kan het hier erg druk zijn. Veel Helmonders weten de Warande te vinden.
In het begin komen we onderweg de nodige informatieborden tegen. Daar maken we met genoegen gebruik van. De informatieborden worden afgewisseld met kunst.
Warande De Warande in Helmond maakte vroeger deel uit van de 'Heerlijckheit Helmont'. Het werd als onderdeel van een landgoed in 1757 in haar huidige vorm aangelegd. Het was door een eikenlaan (de "Eikendreef") verbonden met het kasteel in Helmond. Het bos diende voor de jacht, paardrijden, wandelen en voor houtproductie. Eikenhout was belangrijk voor de bouw. De productie van eikenhout was een "heerlijk recht" van de kasteelheer. De gemeente kocht het bos in 1929 van de laatste kasteelheer. Graven van de familie Wesselman liggen op het eilandje in het midden van de Warande. De "Bostuin" is aangelegd rond 1980. Vroeger lag hier de gemeentekwekerij, en later een manege. In de aanleg zijn diverse bijzondere bomen van de kwekerij terug te vinden. Het oudste deel van het bos dateert uit 1834. De meeste oudere bomen zijn vóór 1860 geplant. Het zijn monumentale zomereiken en op markante plekken beuken, zoals op de "Beukenberg", een uitkijkpunt aan de rand van het beekdal van de Goorloop richting Croy. In de jaren '30 zijn bij herbebossing ook essen geplant, uit begin jaren '80 stammen jonge beuken. Delen van de Warande zijn van oorsprong erg drassig. De bomen zijn daar op "rabatten" geplant. Dat zijn smalle stroken die zijn opgehoogd met grond uit ontwateringsgreppels. Door de hoge bomen en het leenstelsel is de Warande een statig parkbos. Flora en fauna Holbewonende vogels zoals spechten, de boomklever, de boomkruiper en de kauw, zijn kenmerkend voor dit bosgebied. Ook zijn er veel zangvogels zoals koolmees, pimpelmees, roodborst, winterkoninkje en merel. Er zijn diverse kolonies van blauwe reiger en roek. 's Nachts laat de bosuil zich horen. Dan zijn ook verschillende soorten vleermuizen actief. DEUVEVILLA Bert Kuijpers, september 2008
Warande is een naam die in de lage landen gebruikt werd voor een besloten jachtterrein, doorgaans eigendom van voorname families. De naam komt al in de Middeleeuwen voor, maar ook daarna werden nog vele warandes aangelegd.
De onderbegroeiing van het bos bestaat uit adelaarsvaren en Rhododendron, taxus, hulst, hazelaar, vlier, inheemse vogelkers en lijsterbes. Op diverse plaatsen bloeit in het voorjaar bosanemoon. De Rhododendrons en de beplanting van het grafeiland maken deel uit van een ontwerp dat landschapsarchitect Springer maakte voor de familie Wesselman.
Deuvevilla - doivetil
Er is toch wat niveau-verschil.
En dat verschil -vul me geleuve- zit 'm niet in doif of deuve.
Verschil in Helmond is gin skaand: Warande is gewoon de Vraant.
Ein doif worre zeuve deuve Mar ein droif gin zeuve dreuve Ein bui: dan kommen er meer buie Mar 'n reu die kan ok ruie.
Mi 'ne kruiwage ken-de nie kreue.
Ik heb ein trui, mar gin tien treue.
Het is u dus helemaal klaar: Alles is inwisselbaar.
Helmond, wor-de nou 's wakker:
ledere doif. da is 'ne kakker
't Verschil is wel subtiel,
ja Mar dorrum wordt deez til 'n villa.
Pea-park/bospark
Van 1914 tot 1928 stond hier villa Peapark. Gebouwd door architect van Spaendonck voor de Helmondse textielfabrikant Piet de Wit en zijn vrouw Anna (PeA), zijn voormalige huishoudster. Het pand bevatte 45 kamers en was gebouwd op een fundering van gewapend stampbeton die 8 meter diep de grond in ging. De imposante villa in de stijl van de "Petit Trianon" (eerpaviljoen in de Franse tuin van het Kasteel van Versailles) met een toren van bijna 27 meter hoog, statige trappen, bordessen, garage, koetshuis, pergola's, vijvers en fonteinen.
Na het faillissement van De Wit in 1925 werd de villa verkocht aan A. van Thiel die het drie jaar later liet afbreken. Het leger moest er aan te pas komen om de betonconstructie op de blazen. Enkele betonblokken in het dierenpark herinneren nog aan de plek waar het Peapark gestaan heeft. Na zijn vertrek uit het Peapark bouwde Piet de Wit een villa aan de Warandelaan. De bouw van deze enorme villa werd voltooid in 1927. De familie woonde hier tot 1934, waarna ze naar Brussel vertrok.
De villa werd cynisch genoeg wéér gekocht door de familie Van Thiel. Frans-Joseph van Thiel (voorzitter van de Tweede Kamer van 1963 - 1972) kwam er te wonen; hij liet het huis niet afbreken, maar woonde er 50 jaar met zijn vrouw. De villa bestaat nog steeds.
Maquette
In het Erfgoedhuis in Helmond is een maquette van het "Pea-park" tentoongesteld. De maquette is een reconstructie van de villa. De maquette is vervaardigd door de heer P.C. Vullings die daar van zijn 75ste tot 81ste levensjaar ruim 7000 arbeidsuren aan heeft besteed.
De Kluis
In 1691 gaf de Heer van Helmond aan een kluizenaar, ene Joost Willem, toestemming om in zijn Warande een kluis te bouwen. Later is deze woning nog door andere mensen bewoond.
Vanaf 1934 tot 1951 is deze woning verhuurd en in het contract stond nadrukkelijk vermeld dat de kluis als café-restaurant en theetuin gebruikt moest worden. Bij deze trekpleister is in 1937 in de Warande het eerste hertenkampje ontstaan. De populariteit van deze theeschenkerij nam in die tijd steeds meer af en in 1961 werd het gebouw afgebroken. Hiervoor kwam restaurant "De Hoefslag" in de plaats. Tegenwoordig heet dit restaurant "De Warande".
Tip cultuurbeleving: Bekijk de maquette van het Pea-park in Het Erfgoedhuis van de Stichting Industrieel Erfgoed Helmond gevestigd aan Kanaaldijk NW 29c in Helmond (geopend van april t/m oktober, iedere 3e zondag van de maand 13.00 - 17.00 uur).
Aanleg
Dit jongste deel van de Warande is in twee fasen (1980 en 1995) aangelegd op de gronden van de voormalige manege en van de voormalige stadskwekerij. In de bostuin rond de vijver is het een oase van rust, waar het op een zonnige dag goed toeven is aan de waterkant. In de grote cirkel aan de noordzijde is in 1995 ter gelegenheid van het 33-jarig jubileum van de carnavalsvereniging 'De Keiebijters' een groot aantal verschillende soorten eiken geplant.
Bomen
In het gebied staan n.og enkele andere bijzondere bomen. Aan de oostzijde van de vijver staat een vaantjesboom, ook wel zakdoekjesboom genoemd (Davidia involucrata). De bladeren rondom de bloem (schutbladeren) zijn wit en worden wel 16 cm groot. Als de boom in mei-juni bloeit, lijkt het alsof hij volhangt met zakdoekjes. Langs de sloot staat een rij oude schilderachtige knotwilgen.
Aan de noordzijde staan een groep jonge mammoet-bomen (Sequoiadendron). Deze bomen komen van nature voor in de Sierra Nevada in Californië en zijn daar ware reuzen. De grootste daar is 83 meter hoog en naar schatting 2000 tot 3000 jaar oud.
Begraafplaats
Midden in de Warande, op een eiland, is de begraafplaats van adellijke familie Wesselman te vinden. (In 1815 werd toestemming verleend tot het oprichten van een familiebegraafplaats).
Op dit tot gemeentelijk monument verklaarde eiland bevinden zich op het eiland en in de grafkelder een aantal graven. Niet alleen van de familie Wesselman, maar ook van de familie Carp. Dit momument is niet toegankelijk voor publiek.
Wesselman
De naam Wesselman is onlosmakelijk verbonden met de stad Helmond. Jonkheer Carel Frederik I Wesselman kocht in 1781 het Helmondse kasteel en de bijbehorende gronden ('Heerlijckheit Helmont').
Het kasteel was via de Eikendreef verbonden met de Warande, het oude jachtgebied van de Heren van Helmond. Toen de gemeente Helmond in 1929 voor 150.000 gulden het Warandepark van de erven Wesselman kocht, nam ze de plicht op zich de familiegraven van de Wesselmannen, gelegen op het eilandje, te onderhouden.
In 2003 is dit eiland opgeknapt en de graftombe gerestaureerd. Bij die gelegenheid is ook de gracht voor de poort doorgetrokken. Het eiland kan daardoor niet meer bezocht worden en is een echte rustplaats geworden.
Treurbeuk
Aan de linkerzijde van de poort staat een fraaie treurbeuk. Kenmerkend voor deze beuk is een geweldige kroon tot 20-25 m hoog en zeer afstaande gesteltakken met hieraan neerwaarts buigende zijtakken en loodrecht afdruipende, lange en vrij slappe twijgen.
Vogels
De gracht is het domein van eenden, meerkoeten, waterhoentjes, kikkers en padden. Hier, rondom het grafeiland, is de beste plek in de Warande om de boomklever te horen: een helder fluitend 'twiet-twiet-twiet' en een meesachtig 'tsit'. Af en toe komt een ijsvogel vissen in de gracht.
Licht
Planten die groeien onder bomen krijgen minder licht dan planten die in het open veld groeien. Sommige planten op de bosbodem hebben zich daaraan aangepast door hun groei- en bloeicydus te concentreren in de korte periode in het voorjaar wanneer de bomen nog kaal zijn.
Bosanemoon
De bosanemoon is een opvallend voorbeeld van een voorjaarsbloeier in het bos. Eind maart komt hij boven de grond en binnen enkele weken staat hij in bloei.
Tegen de tijd dat de bomen in blad komen, rijpt het zaad al en enkele weken later is de cyclus voltooid en sterft de plant af. De bosanemoon bedekt op sommige plekken in De Warande vele tientallen vierkante meters.
Speenkruid
Ook een vroege voorjaarsbloeier. Net als de bosanemoon heeft hij een korte groei- en bloeicydus. Het speenkruid heeft een vochtige bodem nodig. De kale, donkere slootkanten worden in het voorjaar opgefleurd met de honderden gele sterretjes van het bloeiende speenkruid. De plant is eetbaar en een leverancier van vitamine C.
In vroegere tijden was het de eerste verse groente van de lente. De plant dankt zijn naam aan de speenvormige knolletjes aan stengel en wortels.
Klein springzaad
De plant groeit overal in De Warande langs de paden en bloeit van juni tot oktober. Het springzaad ontleent zijn naam aan zijn effectieve manier waarmee de zaden verspreid worden. Als de vrucht rijp is, is een lichte aanraking of windvlaag voldoende om de zaden met kracht weg te schieten.
Braam en brandnetel
Op voedselrijke plekken gedijen deze twee soorten goed en ze kunnen dan andere planten volledig overwoekeren. In de natuur zijn het belangrijke planten. De braam biedt met zijn wirwar van stekelige twijgen een goede schuilplaats aan allerlei dieren. Roodborst en winterkoninkje kunnen er veilig een nest bouwen. In het najaar zijn de vruchten voedsel voor vogels en kleine zoogdieren. De brandnetel is voor enkele vlindersoorten een belangrijke waardplant (plant waar de rupsen van leven). De pijn en jeuk die door het aanraken van de brandnetel optreedt, kan verzacht worden door het blad van hondsdraf op de pijnlijke plek kapot te wrijven.
Hondsdraf
Een kruipend plantje dat in korte tijd grote oppervlaktes kan bedekken met zijn uitlopers. Hij bloeit van maart tot juni met paarsblauwe bloemen. De plant wordt als geneeskrachtig kruid gebruikt bij jeuk en wonden. (Handig dat hij vrijwel altijd groeit in de buurt van brandnetels). Het is een plant met een typische geur die vóór het gebruik van hop werd toegepast bij het brouwen van bier.
Paddestoelen
In nazomer en herfst, vooral bij vochtig en warm weer, verschijnen talrijke soorten paddestoelen. Ze spelen een belangrijke rol bij de afbraak van dode planten. Sommige soorten groeien op levend hout.
Heksenkring
In een onverstoorde bodem groeien de schimmeldraden van een zwam (de zwamvlok) in alle richtingen. De paddestoelen verschijnen aan het uiteinde van de schimmeldraden, waardoor een heksenkring ontstaat.
beukenberg
Deze beukenberg ('buukenberg') was vroeger een geliefde plek voor verliefde paartjes. En ook (school-) kinderen speelden hier vaak. De oudste beuken dateren van halverwege de 19e eeuw. Helaas zijn de grootste beuken door ouderdom en storm, vooral in de jaren tachtig, verdwenen.
De beuk
Als de eik de koning van het bos is, dan is de beuk zonder enige twijfel de koningin. Deze boom heeft iets vrouwelijks, iets sierlijks, in tegenstelling tot de ruige kracht van de eik.
Als vrijstaande boom kan hij een majestueus formaat krijgen, tot 40 meter hoog; onder optimale omstandigheden is een leeftijd van 250 - 300 jaar bereikbaar. Meestal wordt de beuk echter niet zo oud. Kenmerkend is het dichte bladerdak waardoor andere planten geen kans krijgen onder een beuk te groeien.
Schors
De schors is dun en glad en daardoor is de beuk zeer gevoelig voor zonnestraling (schorsbrand). Daarom worden bij beuken, die eerst in een groep stonden en plotseling vrij komen te staan, de stammen nogal eens met jute omwikkeld.
Hout
Beukenhout wordt veel gebruikt voor het maken van meubilair en speelgoed. Het is hard, zeer goed te bewerken en splintert niet. En juist die laatste eigenschap maakt het hout zo geschikt voor speelgoed, gereedschapsstelen en gebruiksvoorwerpen.De beuk wordt veel toegepast als haag vanwege zijn fijne vertakking en het feit dat het dorre blad in de winter niet afvalt.
Beukennootjes
Beuken bloeien begin mei en in oktober zijn de beukennootjes rijp. Die zitten in een stekelig napje, dat met vier kleppen openspringt. Niet ieder jaar produceert de beuk rijkelijk beukennootjes, meestal slechts eens in de 8 a 12 jaar.
De beukennootjes worden onder andere verspreid door eekhoorns, die ze als wintervoorraad gebruiken. Ook de vink is een liefhebber van beukennootjes en wordt daarom ook wel boekvink genoemd. (Men heeft altijd aangenomen dat boek en beuk verwant zijn, waarbij men wees op het beukenhouten plankje, dat als schrijfmateriaal werd gebruikt. Boek betekende 'letter'; uit het meervoud is de huidige betekenis van boek ontstaan).
Ook hier komen we weer een onvervalst Helmonds gedicht tegen. Eigelijk best goed te lezen, dat Helmonds dialect.
Buukenberg
Is di naw gin prima plekske. Oit de zon en lekker stil.
Lekker oit te reuste. Iederein die dè mar wil?
Ginneraasies Hellemonders hebbe hier wel oit gezèète.
Stiekem kusjes weggegèvve of 'nen botteram gegèète.
Dus wie hier naw nog vurbai kumt, zuukt 'n plêtske en picknick!
Keumke koffie, krintenbol, unnen appel, un sneej mik.
Hier koomde opnieuw tot léve, as ge de netuur mar snapt.
En gaode daaluk dan wir verder, bènde hillemol opgeknapt.
Bert Kuijpers, Stadsdichter
We verlaten het park en gaan de natuur buiten Helmond in. Wat is het hier toch lekker ongerept. Je hebt al snel geen idee meer dat je vlak buiten een "grote" stad loopt.
We nemen de route langs de Goorloop. Een mooie, maar ook erg drassige route. Dat komt doordat er vorige week veel sneeuw gevallen is die maar moeizaam weg kom dooien in de bevroren grond. Hier zijn goede wandelschoenen een noodzaak, in ieder geval vandaag.
In de verte zien we een kasteel liggen. Zeker nu de bomen kaal zijn heb je van alle kanten een prachtig uitzicht op het Kasteel van Croy.
Kasteel van Croy De oudste delen van het kasteel van Croy stammen vermoedelijk uit het midden van de vijftiende eeuw. In 1472 bezat Rutger van Erp op Strijp een slotje met hoeve, ongeveer 20 bunder groot. In 1477 verkocht hij het slotje aan Jacob van Croy. Jacob stamde uit de familie De Croÿ, onderdeel van de Bourgondische hofadel. In 1436 werd hij op het kasteel van Chimay in België geboren als zoon van Jean II de Croy, prins van Chimay. Jacob was tevens onder meer Domheer van Keulen en bisschop van Kamerijk (Kamerijk in het tegenwoordige Frans-Vlaanderen). De Croy is echter slechts 17 jaar eigenaar geweest van het "slotje", want in 1494 verkocht De Croy het kasteel aan Cornelis I van Bergen. Waarschijnlijk is Cornelis degene geweest die het kasteel in zijn definitieve omvang heeft laten bouwen. Tevens liet Cornelis het poortgebouw bouwen aan de andere kant van de gracht, vlàkbij de huidige Franse boerderij (momenteel een restaurant, De Croyse Hoeve). Door de vele jaren heen hebben verschillende adellijke families het imposante kasteel bewoond. De laatste adellijke familie was de familie Van der Brugghen. De nieuwe eigenaar van Croy werd in 1772 Jan Anthonie van der Brugghen. Van der Brugghen werd op 5 januari 1747 in Indonesië te Rembang (Java) geboren als zoon van Dirk Willem van der Brugghen. Zijn vader was opperkoopman en gezaghebber te Soerabaja. In 1758 vertrok het gezin Van der Brugghen naar Nederland. In 1770 trouwde Jan Anthonie met met Maria Fortunee le Boulenger, stammend uit Franse adel. In 1778 verkocht Jan Anthonie het kasteel aan zijn halfbroer Johan Carel Gideon van der Brugghen (in verband met de dood van hun moeder), die in 1753 te Colombo, Ceylon, werd geboren. Carel Gideon was gehuwd met Margaretha Geertruide Falck, bij wie hij 4 kinderen kreeg, namelijk Johan Gideon, George Tammo, Johanna Carolina en Louis Carel Auguste. In 1809 kreeg hij Frans bezoek: Koning Lodewijk Napoleon bracht een bezoek aan Croy. Onderweg had hij het dorp Aarle-Rixtel bezocht, waar toen de pest heerste. Lodewijk Napoleon was vriendelijk voor de burgers van Aarle-Rixtel. Hij liet er onder meer 2000 dekens uitdelen en schonk een grote som geld aan de lijdende, zieke bevolking. Inmiddels was Johan Carel tevens eigenaar geworden van goederen in de gehuchten Binderen en Kruisschot. Op Binderen liet Carel Johan diverse vloeiweiden aanleggen waarbij hij gebruik maakte van het kalkrijke water van de Zuid-Willemsvaart. Johan Carel was daarnaast tevens een schapenfokker. Zodoende liet hij een groot aantal Spaanse rammen overkomen om die te kruisen met de Kempische heideschapen. Eén van de drie zonen van Jonker van der Brugghen was George Tammo van der Brugghen. Hij werd op 1 december 1784 in Utrecht geboren. Hij vocht onder andere als tweede luitenant bij het tweede regiment lansiers van de Franse keizerlijke garde. Zijn voorlopig laatste gevecht was de slag bij Waterloo (België), aan de Nederlandse kant. Tijdens deze grote slag raakte hij ernstig gewond. In 1840 werd hij gepensioneerd en was hij inmiddels teruggekeerd op Croy, waar 24 jaar later, hij op 14 augustus 1864, overleed. Freule Johanna Carolina van der Brugghen (Constance genoemd) was de enige dochter van jonker Johan Carel. Zij werd in Utrecht geboren en protestants gedoopt. Ze had echter een bijzonder oecomenische instelling. Als laatste telg van de familie Van der Brugghen bleef ze op het kasteel achter. Zij liet zich in 1871 katholiek dopen. Twee jaar later overleed ze. In Constance's testament liet ze vastleggen dat het kasteel onderdak zou moeten bieden aan 20 Stiphoutse en 10 Aarle-Rixtelse ouderen. Haar wens kwam uiteindelijk in vervulling, want in 1873 namen de "Zusters van Liefde", die inmiddels de Mariëngaarde in Aarle-Rixtel hadden betrokken, de zorg op zich voor de oudjes onder de mantel van het Stiphoutse. Het armenbestuur heet nu Stichting Geloof Hoop en Liefde. In 1990 werd het kasteel van binnen grondig gerestaureerd en kreeg het de bestemming van kantoor. Het wordt niet meer bewoond. Zie ook www.landgoedcroy.nl. We verlaten dit fotogenieke plekje en lopen via alweer een wat modderig paadje verder. De natuur is hier mooi, er zijn nieuwe bomen gepland. Wat later ontstaat hier een mooie laan waar je in de zomer heerlijk schaduw kunt vinden. Oude toren Na 1648 werd de kerk protestants. De katholieken hielden hun erediensten in een schuurkerk. Daarin bleven zij kerken, ook toen ze de oude kerk terugkregen, aangezien deze bouwvallig was. De kerk werd gesloopt in 1823 en de stenen werden gebruikt om de schuurkerk te verfraaien. De toren bleef staan aan de rand van het dorp. In 1884 sloeg opnieuw de bliksem in, waarop brand uitbrak en alleen de stenen ruïne staan bleef. In 1938 werd de Oude Toren een Rijksmonument, en in 1978 werd ze gerestaureerd, waarbij ook de spits werd herbouwd.
Het kasteel van Croy is een thans niet meer bewoond kasteel in Noord-Brabant, gelegen bij Aarle-Rixtel, dat onder de gemeente Laarbeek valt, grenzend aan de gemeente Helmond. Van 1642 tot 1968 behoorde Croy onder de toenmalige gemeente Stiphout (thans gemeente Helmond). Sinds 1795 wordt er bier gebrouwen. Ook wordt de oorspronkelijke kudde Rambouillet-merino-schapen in ere hersteld.
De eerste schriftelijke melding van de kerk stamt uit 1342, toen de kerk door de bliksem werd getroffen en afbrandde. Daarna werd de kerk herbouwd, doch tijdens de doortocht in 1587 van de graaf van Hohenloh, een van de legers die voor de prins van Oranje vochten tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de kerk opnieuw verwoest.
Links
Warande Helmond
Stiphout
www.landgoedcroy.nl
www.kasteelcroy.nl
Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekstStartlocatie
Reacties
Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen
- Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
- Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
- Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
- De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
- Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
- Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
- English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.