Snuiven aan prehistorie

Korte beschrijving

Laatst bijgewerkt op 05-08-2021

Een mooie wandeling door bos, open terrein en vooral heel veel langs prehistorische cultuur.

De wandeling was wel prima uitgezet op kaart (PC), maar nog niet helemaal geverifieerd. En dus hebben de tracks nagelopen. Niet in één keer, maar in de zomer en in de winter. Elk seizoen heeft een eigen karakter. Knegsel, een dorpje van de Acht Zaligheden, het E-3 strand, zonder de E-3, de kaarsrechte Moormanlaan, Zand-Oerle, de oeroude nederzetting, maar jong in vergelijking met de 3000 jaar oude grafheuvels. Wat een contrasten, en dan heb ik het echt niet alleen over de temperatuur.


Kenmerken
Startpunt: Knegsel kerk
Startlocatie: Noord-Brabant , Nederland
Coördinaten N51.399279 E5.347402
Afstanden: 18, 10, 7 km
Type: Bos, Cultuur, Ven
Begaanbaar: Gedeeltelijk drassig
Rolstoel: Niet bekend
Honden: Aangelijnd
Horeca: Bij start en halverwege
Gelopen op: 08-01-2010

Route informatie

Een GPS wandeling van 18 kilometer Tussen Veldhoven, Zittard en Zand-Oerle langs heel veel langs prehistorische cultuur.
De wandeling gaat over goede wegen en is in beide richtingen te lopen.
Tussen de Zittard en Knegselse Bossen kan de route opgedeeld worden in twee lussen van 10 km en 7 km.
Ook is er een RTE-WPT route beschikbaar. 
Starten in Zand-Oerle kan ook.



Langere beschrijving

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDe wandeling start op het pleintje in het centrum van Knegsel. We verlaten al snel het dorp richting zuidwest en passeren een monument, op de plaats waar vroeger de kerk heeft gestaan.

Monument op het Ouw kerkhof N51 23.716 E5 20.561
Het oude kerkhof is een uit 1925 daterend grafmonument. Knegsel was al in de Middeleeuwen een zelfstandige parochie met als patroonheiligen Monulphus en Gondulphus.

Het dorp is in 1688 door de Franse legers verwoest en in 1702 geplunderd; nadien is het op een andere plek herbouwd. De oude parochiekerk was sinds 1648 buiten gebruik.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSHet gebouw is omstreeks 1800 ingestort en aan het begin van de 19e eeuw verder afgebroken. De plek staat bekend als 'het oude kerkhof'. Er staat een H. Hartmonument en de fundamenten van het oude kerkje zijn opgemetseld.

De populieren, die om dit monument staan, zijn door een inwoonster van Knegsel opgekocht om te voorkomen dat ze gerooid worden. Of ze het monument blijven beschermen???

We gaan naar links en na de Poelenloop rechts. Door - in de zomer heerlijk geurende bossen - gaan we tot aan het E3-strand, dat we in de verte azuurblauw zien liggen. Alleen vandaag niet, maar het strand is net zo wit…..

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSHet E3-Strand N51 23.102 E5 20.469
Ontstaan uit de zandwinning voor de aanleg van Rijksweg A67, E34, de autosnelweg die Lissabon met Stockholm verbindt, is de perfecte combinatie tussen land en water. Een mooi zandstrand met een afgeschermde, bosrijke omgeving als decor.

De plas biedt 36 hectare helder water; een natuurlijk reinigingsproces, geen dieren of waterbegroeiing en regelmatige controles zorgen ervoor dat het water in topconditie blijft. Het strandpaviljoen met het gezellige terras maakt deze locatie compleet.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSEr zijn vele activiteiten naast het zomerse strandleven, zoals jetskiën, jetboten, speedbootvaren, banaanvaren, funtuben, quadrijden, 4x4 quad rijden, powerturnracen, high ropes, boogschieten, buksschieten, beachvolleybal enz.

Daarna lopen we de hele Moormanlaan af.

Boswachter Moorman N51 23.306 E5 21.255
De Moormanlaan is vernoemd naar de voormalige Boswachter, die dit gebied heeft ingericht.

In 1913 verdiende een arbeider op de ontginning 12 guldencent per uur. Boswachter Moorman schreef in zijn jaarverslag: "Om in de toekomst over flinke arbeiders te kunnen beschikken, zal het noodig zijn het loon wat te verhoogen en van f 0,12 te brengen op f 0,13 of 0,14 per uur." – Ik mag die man wel, het blijkt familie van Leonoor te zijn.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSLariks
Links van het fietspad staan veel lariksen. De lariks of lork (Larix) is de enige conifeer die in de winter zijn naalden laat vallen.

De lariks komt voor in de koelere gematigde streken op het noordelijk halfrond. De boom wordt zo'n 15 tot 30 meter hoog, heeft een open kroon en knobbelige takken. De kleine naalden zijn in de lente heldergroen, worden dan zachtgroen, en in de herfst fel oranje-geel.

E3, de voorloper van de E-34 N51 23.472 E5 22.178
De E-3 plas is ontstaan uit de zandafgraving, nodig voor de aanleg van de toenmalige E-3.Oorspronkelijk is deze snelweg aangelegd als Europese Snelweg E3 tussen Lissabon en Stockholm.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSIn 1975 kwam het tot een ingrijpende verandering in de nummering. Hierbij werd een rooster over de kaart van Europa gelegd. Europese verbindingen van oost naar west kregen een even nummer en wegen van noord naar zuid een oneven nummer. De naam E3 werd toen gegeven aan de verbinding Cherbourg-La Rochelle in Frankrijk. In Eersel herinnert het E3-strand nog aan de oude benaming.

De snelweg die er nu ligt is de Europese weg E34 met een lengte van 489km tussen Knokke-Heist in België en Bad Oeyenhausen bij Detmold in Duitsland, waar de weg overgaat in de E30 (Amsterdam – Berlijn). Door UNECE is de route vastgelegd als: Zeebrugge - Antwerpen - Eindhoven - Venlo - Oberhausen - Dortmund - Bad Oeynhausen. In België heet de snelweg A21, in Nederland A67, in Duitsland A40.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSAmerikaanse Eiken
Het laatste gedeelte van deze Moormanlaan is een echte laan. Links en rechts van het zandpad staan Amerikaanse eiken. De bomen zijn door schoolkinderen geplant op 16 december 1925 tijdens een boomplantdag. Het is goed te zien, dat de bomen naar het zuiden gericht staan. Daar komt immers het meeste licht vandaan.

De Amerikaanse eik komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika. Bij ons is de boom veelvuldig als sierboom aangeplant. Vooral in de herfst is de Amerikaanse eik heel decoratief.

Na nachtvorst kleuren de bladeren dieprood voordat zij afvallen. De eikels rijpen twee jaar aan de boom en vallen in oktober af. Het hout is niet duurzaam en wordt voornamelijk als brandhout gebruikt.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDoordat de eikels gemakkelijk ontkiemen dreigt de Amerikaanse eik plaatselijk een plaag te worden in onze bossen. Op veel plaatsen worden de bomen dan ook systematisch gerooid.

Schoot N51 23.865 E5 23.001
U bent hier in het gehucht Schoot. Het woord schoot betekent: beboste hoek zandgrond (hoger land) uitspringend in moerassig terrein. Van dit moeras is verderop nog een klein deel te zien.

We gaan verder tot aan Veldhoven – de bebouwing dringt zich op…. We zien ook duidelijk het dal van de loop.

Poelenloop N51 24.101 E5 22.269
Links kijkt u uit over het dal van de Poelenloop. We zijn die in het begin, na het monument, al gepasseerd.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSHet stroompje de Poelenloop of Rijt heeft zijn oorsprong in het gehucht Driehuis ten oosten van het E3-strand. Daar was een polderachtig en drassig gebied met veel sloten en natte weilanden dat "de Poelen" genoemd werd. Vandaar stroomde hij via de Sniedershoek en Hoekdries verder richting Veldhoven. Op Schoot mondt de Poelenloop uit in de Gender.

We gaan richting noord en buigen af naar de Zittard. We steken de voorrangsweg over.

Onderlandhuis N51 23.999 E5 22.606
Het huis links op de hoek van de Koppelenweg is bijzonder (zie foto onder). Het is een onderlandhuis: voor een deel ondergronds gelegen en zo gebouwd, dat de zuidzijde via grote ramen veel zonnewarmte krijgt.

De koude noordkant is nagenoeg afgesloten. Doordat het huis bedekt is met een dikke laag aarde is het zeer goed geïsoleerd.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSWe gaan verder naar Zand-Oerle. Halverwege kunnen we linksaf inkorten en terug naar Knegsel. Dat hebben we in dit mooie winterlandschap gedaan.

In de loop van de namiddag trad de dooi in en werden we – flatsjj – geregeld verrast door een smak sneeuw, die van de bomen gleed…

Een ‘week’ later zijn we verder gegaan, wat een verschil!

Zand Oerle N51 24.858 E5 21.529
Het plein van Zand-Oerle, beschermd dorpsgezicht, met een kanon uit de Tweede Wereldoorlog en een mooie O.L.Vrouw kapel. Zand-Oerle was in de Middeleeuwen al een handelscentrum en had een dingbank.

Een historisch marktveld met mooie langgevelboerderijen, kijk eens naar de site van de dorpsherberg (www.zandoerle.nl/tour/Tourviewer_Zandoerle.html), steek een kaarsje op in de kapel van Onze Lieve Vrouw van 't Zand en loop eens langs het kanon.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSPAK-40 kanon. N51 24.874 E5 21.521
Het Panzer Abwehr Kanone van het type 40, kaliber van 75 mm, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de bezetter gebruikt om vanuit Wintelre richting Oerle te schieten. Ze hadden zich in Wintelre gevestigd vanwege het vliegveld.

Tijdens de bevrijding hebben bij zware gevechten tussen Duitse en Geallieerde troepen aan beide zijden circa 60 militairen het leven gelaten en brandden er elf huizen af.

Na de terugtrekking in september 1944 bleven er in Wintelre een aantal kanonnen achter. Enkele bewoners hebben er toen een mee naar Oerle genomen, waar het in de bevrijdingsoptocht van 13 mei 1945 van Oerle naar Zandoerle werd gesleept en op 'het gemènt’ (de Oerse Brink) werd neergezet.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSHistorie N51 24.858 E5 21.529 In 800 n.C. stond te Zandoerle reeds een houten kerk en in de twaalfde eeuw was er een Romaanse stenen kerk. Reeds vroeg had Oerle, hier op de brink, het recht van zeven jaarmarkten.

Oerle was al geruime tijd een zogenaamde 'vrijheid', wat inhield dat het een gebied was dat onttrokken was aan het hertogelijk recht.

Van daaruit gaat het richting Toterfout met de prehistorische grafheuvels uit de Bronstijd van rond 1100 v.C. Bronzen plaquettes – niet uit die tijd - beschrijven de aard en inhoud.

Grafheuvel 1 N51 23.391 E5 21.801
Grafheuvel 2 N51 25.078 E5 19.973
Grafheuvel 3 N51 24.929 E5 19.584
Grafheuvel 4 N51 24.305 E5 21.148

Grafheuvels N51 25.047 E5 19.513
In de bossen van Halfmijl en Toterfout liggen 17 Prehistorische grafheuvels uit de midden bronstijd. (1600-1000 v. Chr. ) en 1 heuvel uit het Neolithicum (ca. 1700 v. Chr.)

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSDeze werden in de jaren ‘50 door archeologen onderzocht en een aantal is gerestaureerd.
In de grafheuvels zijn urnen, een boomkist en diverse bijzettingen gevonden. Rond de heuvels zijn soms paalkransen of een extra ringwal aangebracht.

Bij veel van deze heuvels staan bronzen instructieborden. Deze geven een uitvoerige toelichting over de opbouw van deze heuvels.

We steken de vlakte over en gaan door de Knegselse Bossen, passeren de grenskei en komen nog langs de fundamenten van de oude windmolen.

De grenskei
Liggende in de Molenvelden aan de Banstraat. Deze markeert vanaf 1462 een grenspunt tussen de dorpen Zandoerle (=Oerle) en Knegsel. Tegenwoordig vallen deze plaatsen respectievelijk onder Veldhoven en Eersel.

GPSwalking.nl: foto bij GPS wandeling / wandeling / wandeltocht / track / lezing / workshop/ GPSWindmolen? N51 24.594 E5 21.048
Vroeger was hier geen bos, maar één groot heideveld, waar de wind vrij spel had. Het ANWB-informatiebord vertelt de geschiedenis van de molen. Ter aanvulling het volgende.

Oorspronkelijk, tussen 1360 en 1462, heeft de molen ongeveer 600 meter oostelijker gestaan, precies op de grens van Zandoerle en Knegsel. Precies. De grote steen markeert nu de eerste standplaats.

In 1990 heeft er op deze plaats archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Na het onderzoek is het terrein in "oude luister" hersteld. De rond het perceel lopende greppel werd schoongemaakt en de plaats van de fundamenten werd met keien aangegeven. Tussen de keien liggen klinkers. Bovendien werden er twaalf eikenhouten kruipalen op 9 meter van het midden van de molen geplaatst en werd het terrein ingezaaid met gras.

We gaan terug naar het dorp en zien onderweg nog een grafheuvel, met een merkwaardige omschrijving.

Startpunten

  • Startpunt 1200 Knegsel N51 23.969 E5 20.844 18km
  • 1200 Zand-Oerle N51 24.831 E5 21.542
  • Startpunt 1201 Knegsel N51 23.969 E5 20.844 10km
  • Startpunt 1202 Zand-Oerle N51 24.831 E5 21.542 7km

Geraadpleegde websites:

POI’s

  • Monument op het Ouw kerkhof N51 23.716 E5 20.561
  • Het E3-Strand N51 23.102 E5 20.469
  • Boswachter Moorman N51 23.306 E5 21.255
  • E3, de voorloper van de E-34 N51 23.472 E5 22.178
  • Amerikaanse Eiken.‘t Schoot N51 23.865 E5 23.001
  • Poelenloop N51 24.101 E5 22.269
  • Onderlandhuis. N51 23.999 E5 22.606
  • Zand Oerle N51 24.858 E5 21.529
  • PAK-40 kanon. N51 24.874 E5 21.521
  • Historie N51 24.858 E5 21.529
  • Grafheuvels N51 25.047 E5 19.513
  • De grenskeiWindmolen? N51 24.594 E5 21.048

 

Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekst
Startlocatie

Reacties


Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen

  • Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
  • Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
  • Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
  • De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
  • Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
  • Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
  • English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.