START/PARKEREN/FINISH N50 26.315 E6 22.697
In maart 2012 waren we te gast bij Vakantieparadijs Heidehof. De Nederlandse eigenaren Ron en Gerdine Snijder hadden ons uitgenodigd om een aantal mooie wandelingen in de omgeving van heidehof op GPS te zetten. Zie ook ons sfeerverslag.

We vertrekken bij het vakantiehuis, steken de straat over en trekken richting zuid. Dan gaan we het bos in. Het gaat gemakkelijk. We dalen.

Maar moeilijk zal de wandeling niet worden. Deze is uitermate geschikt voor kinderen. Mooi om met de GPS van het park te wandelen. Een uitdaging, om het GPS-wandelen eens uit te proberen.

In stapjes gaan we 60 m omhoog. Telkens iets hoger tot we op het hoogste gebied van Noordrijn-Westfalen komen.

Voederplaats voor everzwijnen N50 26.129 E6 23.282
In het mooie bos slaan we rechtsaf. Opvallend is dat we hier maïs in een gaatje zien liggen en ook onder de typisch geplaatste stenen ligt voer. Het is bestemd voor de everzwijnen, die al wroetend hun voer naar boven halen. Wildschwein noemt met het hier. Het is het Sus scrofa, de voorouder van het varken.

Midden overdag is de kans niet groot, dat men de dieren tegenkomt. Wees voorzichtig als de dieren jongen hebben, omdat ze die wel agressief willen verdedigen. En let op, ze zijn zeer snel.

Uitzicht - Normal Null N50 25.779 E6 23.289
Op deze wandeling zien we vele zichtpunten met prachtig uitzicht. We zitten dan ook zeer hoog.
In de wandeling langs de Drie Beken Tocht heb ik verteld over het onstaan van het Normal Null vlak voor de Duitse hoogtemeting.

Kijken we naar de Belgische topografische kaarten, dan zien we dat de hoogtelijnen niet aanluiten op die van Duitsland. Na de Slag bij Waterloo werd het Verenigd Koninkrijk de Nederlanden samengevoegd. Ook werd het militaire voordeel gezien van hoogtelijnen op landkaarten. Daarom werd een 0-vlak gecreëerd dat werd afgeleid van het laagste laagwater nabij Oostende; schepen moesten immers nog de havens kunnen bereiken.

Maar na de Belgische Revolutie ontstond het Koninkrijk België in 1830. Nederland was daarmee hun 0-vlak kwijt en hebben er 50 jaar over gedaan om het Amsterdams Peil – het hoogste hoogwater – vast te stellen.

België heeft echter het oorspronkelijke peil kunnen handhaven, waardoor er nu precies 2,426 m verschil is ontstaan.

De route langs de voederplaats is een minder goed begaanbaar pad, maar leidt ons wel naar een mooi uitzichtpunt net voordat we naar Miescheid gaan.
Langs de kapel verlaten we al snel het kleine dorpje.

Voorbij het dorpje kunnen we rechtsaf voor een korte route van 5km. Een beetje spannend is het wel, als we daarna bij een Goë N50 25.302 E6 22.605, een doorwaadbare plaats door een rivier komen. (Mocht het te nat zijn, dan hebben we een alternatieve track voorgesteld). Na de goë volgt een gestage klim, de moeilijkste van de dag.

Boven aangekomen - we hebben ook vanaf hier een verkorte route van 10 km aangemaakt - lopen we even om langs de bijzonder mooie hagen, die als afrastering voor de weilanden gelden. We hebben dan ook een fantastisch uitzicht op Miescheid. Na de oversteek van de ‘grote’ weg gaan we naar het weerstation voor een PAUZE, met koffie en een interessante tentoonstelling.

Miescheid N50 25.711 E6 23.064
Dit kleine plaatsje met slechts 60 inwoners kent wel een heel mooie kapel. Hier kunnen wel diensten worden gehouden, maar kent niet de status van een kerk. In de Tweede Wereldoorlog is hier zwaar gevochten.

Rechts in het centrum heeft in een boederij, waar 58 soldaten waren ingekwartierd op 22 februari 1945 een zware explosie plaatsgevonden, waarbij 51 soldaten onder het instortende dak zijn omgekomen.

Weerstation met Tentoonstelling N50 24.584 E6 22.440
Op bijna 700 meter hoogte, het hoogste punt van Noordrijn-Westfalen staat een weerstation. Op een bijzonder mooi verzorgd terrein wordt in het bijbehorend gebouw een mooie tentoonstelling gepresenteerd over het weer, het klimaat en de mens.

Er zijn diverse thema’s en in 2012 is dat de Lucht. De dichtheid, het gewicht, opbouw van de atmosfeer, wat is fijnstof, koolzuur en zuurstof, heeft de lucht een kleur? Interssante thema’s, die zowel alleen, als met een gids bekeken kunnen worden. Per minuut hebben we als mens toch wel anderhalve liter zuurstof nodig…..

We houden even pauze en genieten van een vers bakske koffie.

Daarna gaan we verder en voorbij het voetbalveldje genieten we links even bij de skilift van het uitzicht over de Skipiste N50 24.402 E6 22.514. In de winter als er (een meter) sneeuw ligt is het hier een drukte van belang.

Daarna steken we de grens over. Nu gaat dat eenvoudig dank zij de Europese Unie, maar in vroeger tijden was dat wel anders. We nemen de teksten over van de Informatieborden.

De grens N50 24.472 E6 22.305
We wandelen langs de Duits-Belgische grens. Op 4 juni 1953, bijna 60 jaar geleden, kwamen hier in Udenbreth 4000 Belgen en Duitsers bijeen om over het herstel van de verhoudingen na de oorlog te praten. “Deze samenkomst van mensen van deze zijde en van de overkant is … niet meer dan een teken van vriendschap. Een korte tijd van samenzijn van mensen die als grensbewoners het noodlot van de grenzen en slagbomen kennen. … In de droom en verlangen om een Verenigd Europa als wens te kunnen koesteren” zo ongeveer schreef het Keulse Nieuwsblad. Wat nu vanzelfsprekend is was toen een heikel en impopulair onderwerp. Vooral voor de Belgen en over verzoening mocht toen niet worden gesproken.

Verzoening is taboe. Met de Eerste en Tweede Wereldoorlog was Duitsland begonnen en daardoor waren de verhoudingen tussen die landen flink verstoord. Na de grote catastrofe van WO II met 60 miljoen doden en een verwoest Europa leefden de mensen met een nieuwe angst van de Koude Oorlog tussen de USA en Sovjet Unie. Dat verenigde dan weer Duitsland en België.

Direct na de oorlog sloot Duitsland de grens helemaal af om vooral smokkelen te voorkomen; daarmee liep men vooral invoerrechten en belastingen mis. En aan de Belgische kant was het vooral van belang, dat de Oost-Belgen zich zouden aanpassen in de Belgische Staat.

Smokkel had nog een wederzijdse binding, maar persoonlijk contact was moeilijker.
Pas vanaf eind ‘70er jaren werden de grenscontroles versoepeld en groeide de Europese gedachte. Per 1 januari 1993 werden de grenzen en slagbomen, douaniers en controles afgeschaft en ontstond de Europese Unie. De volgende vier grondregels werden ingevoerd:

Vrij verkeer van personen, zonder controles, douanebarrieres of hindernissen.
Vrij verkeer van goederen, elke burger mag in elk land van de EU vrij zijn goederen verkopen.

Vrij verkeer van kapitaal, elke burger mag zijn legaal verdiend geld gelijk waar in de EU beleggen. Sinds 2002 zijn geldopnemingen van geldautomaten in het buitenland niet duurder dan in het eigen land.

Vrij verkeer van diensten, iedereen kan in elk land, zonder enige hinder werken. In de Duits-Belgische grensstreek is dit wel van groot belang. Eindelijk is er voor alle burgers een vrij en één Europa.

Weg met de Grenzen N50 24.838 E6 21.685
Stel dat je hier had gestaan in 1950. Overal staan grensborden. Douaniers patrouilleren. Je mag de grens niet over. Zelfs voor een kort bezoek over de grens heb je toestemming nodig.

Al het mogelijke is gedaan om de grens dicht te houden. En nochtans zijn de grenzen nog niet zo oud.

Na de Franse revolutie van 1789 ontstond het nationalisme zoals wij dat nu kennen. Voordien voelden de mensen zich meer onderdanen van een vorst, een koning of een keizer. Nadien bestond het nationaliteitsbewustzijn en het eergevoel tot een land te behoren.

Toen het Duitse Keizerrijk 1870-1919 de Eerste Wereldoorlog 1914-1918 verloor, wou België een schadevergoeding, omdat het zoveel onder deze oorlog geleden had. In de 17e, 18e, 19e eeuw palmden de grootmachten, die een oorlog wonnen, gewoon een stuk land van de verliezer in; de bewoners werd niets gevraagd.
En dàt deed België ook.

België annexeerde de kantons Eupen en Malmedy. Een volksraadpleging werd weliswaar gehouden, maar België was zowel scheidsrechter als bevoordeelde. Bovendien werden de tegenstanders onder druk gezet. Sommigen werden uitgewezen, anderen kregen geen levensmiddelenkaarten meer. De stemming was helemaal niet vrij en geheim.
DeVolkerenbond nam de annexatie aan.

Zo loopt sinds 1920, na het Verdrag van Versailles de grens tussen Duitsland en België hier in deze streek. In 1940, na de inval van de Duitsers, werden Eupen-Malmedy opnieuw voor 4 jaar aan Duitsland toegevoegd.

Grenzen zijn een soort barrières die bescherming binnen een gebied regelen. Zo kennen we politieke grenzen, economische, taalgrenzen, gemeentegrenzen, enz. Dikwijls werd een rivier, ravijn of natuurlijke hindernis als scheiding aangeduid. Nu zijn ze tamelijk willekeurig vastgesteld.

Als je over grenzen wat verder nadenkt, overweeg dan ook eens het volgende:
Landsgrenzen: Hier, precies langs deze straat loopt de grens. Die is willekeurig vastgelegd. Mentaliteitsgrenzen: De mensen hebben uit hun geschiedkundige ervaringen en gewoontes uiteenlopende denkpatronen ontwikkeld. Verschil in mentaliteit kan er niet alleen zijn tussen verschillende landen, maar ook in het land zelf, tussen gewesten en streken. In de Duitstalige Gemeenschap is er zelfs een mentaliteitsverschil tussen de mensen van de Belgische Eifel en de inwoners van het Eupener land. In Duitland denkt een Beier ook anders dan een Rijnlander.

Taalgrenzen: In België zijn Nederlands, Frans, en ook Duits de officiële landstaal. Hier niet ver vandaan heb je de Duitse-Franse taalgrens, de Duits-Nederlandse taalgrens en de Duits-Luxemburgse taalgrens. Drie taalgrenzen. Daar heb je helemaal geen moeite mee, als je maar een tweede taal leert.

Waartoe dient de landsgrens dan nog? Veel is gelijk, en toch zijn er nog veel verschillen. Open staan voor andere culturen, andere mensen verrijkt ons zelf en ons leven. Bron: Informatieborden. Zie ook www.kulturrouten.be.

Eenmaal over de grens volgt het track naar de echte Witte Steen. Gelegen in een ven. Een bord vertelt de herkomst.

Na de steen is het verder door de mooie Belgische bossen. Af en toe wordt afgeraden om de mindere paden te volgen. Ze worden overgelaten aan het wild.

Op sommige plaatsen zien we natte partijen, drassig, met uiteindelijk het begon van een beekje. Waar het zo nat is, is niet te lopen. Maar de smalle beekjes kabbelen zich een weg.

Smokkelkraam N50 24.838 E6 21.685
Veronderstel eens dat je hier, midden in het bos, een winkel zou vinden. Een winkel waar je alles kopen kan, en dan nog tegen extra lage prijzen! Dat zou nogal wat zijn, niet? Ongelooflijk!

Onmogelijk? Nochtans, sedert de jaren 1980 worden de warenhuizen aan de rand van de stad gebouwd. Daar is nog veel plaats om te bouwen en om parkeerplaatsen te voorzien. Andere winkels volgden deze trend, zo ontstonden grote verkoopterreinen.

Er zijn wel enkele voorwaarden: Goede verbindingswegen voor een snelle bereikbaarheid;
In de omgeving van deze zones moeten veel mensen wonen; dan pas hebben deze winkels veel klanten. Veel producten moeten aangeboden worden en de prijzen moeten zeer gunstig zijn. Ook dan komen er veel klanten op af.

Deze drie voorwaarden vinden we hier in dit bos bij de Weisser Stein niet. De verbindingswegen zijn slecht. De gemeente Hellenthal telt 63 inwoners per km2, de gemeente Büllingen slechts 34. Er leven dus weinig mensen in deze omgeving. En bovendien zijn de prijzen in Duitsland en België bijna gelijk hoog.

Dat was niet altijd zo. Na de Eerste Wereldoorlog – in 1920 - werd Eupen-Malmedy bij België gevoegd. De grens werd verschoven. Een kleine 300m verder naar het oosten ligt de grens. De grens was niet open zoals nu. Douanier en rijkswachters verhinderden dat de mensen goederen over de grens brachten. Waarom was dat zo? Door het grote prijsverschil van bijvoorbeeld levensmiddelen! Vanaf 1922 hebben de mensen van Hünningen en Mürringen hier midden in het bos winkels geopend in barakken. Vooral levensmiddelen zoals boter, hesp, spek en koffie werden verkocht. Ook tabak en sigaretten.

In Duitsland was er een erge crisis en waren deze producten duur en schaars. Hier, een paar honderd meter van de grens, werden deze producten aan een gunstige prijs aangeboden; of ze konden worden geruild.

Normaal moest men tol betalen om deze goederen over de grens te brengen. Door deze tol, een soort staatsbelasting, werden de producten niet beter, maar alleen maar duurder. Dus, de mensen probeerden deze producten, zonder tol te betalen, over de grens te bregen. Dit noemt men smokkel.

Hoe werd dat precies gedaan? Deze handelswijze was feitelijk niet onwettig. Zelfs de postbode bracht hier post. In deze winkels kopen was ook niet tegen de wet. Deze goederen over de grens brengen zonder tol te betalen, dat was onwettig! De Duitse klanten, dat waren dus de smokkelaars. De winkels werden daarom ook smokkelbarakken genoemd.

Deze smokkelbarakken, deze winkelketen, waren een geliefd trefpunt voor de mensen van beide zijden van de grens. Er werden zelfs feesten gevierd! Tot midden van de jaren 1930 zijn deze smokkelaarsbedrijven blijven bestaan.

Weisser Stein - Witte Steen N50 24.885 E6 21.582
Geheimzinnig en fascineerend. Hier recht voor jou, zo’n 20 m verder, ligt een steen die iedereen in de Belgische Eifel kent. Dat is de “Weisser Stein” (de Witte Steen). Nochtans is de steen grijs! En wat is er zo bijzonder aan deze steen?

Amateur-historici beweren dat de Germanen op deze steen offers brachten voor hun goden. Amateur-geologen zeggen ook dat deze steen uniek is in Europa.
Al deze vermoedens en veronderstellingen hebben iets geheimzinnigs en duisters. Daarom komen jaarlijks honderden toeristen deze steen bekijken. Sommigen zijn waarschijnlijk wel wat ontgoocheld. “Is het niet meer dan dit?” vragen ze zich af.

Toch zit in deze steen een spannende historie verborgen, namelijk de geschiedenis van de aarde! Wolfgang Römer, een geoloog van de universiteit Aachen, die het ontstaan en de geschiedenis van de aarde onderzoekt, heeft ons geholpen.

Hij heeft het geheim van de “Weisser Stein” ontsluierd. “De Weisser Stein hier voor je is zowat 1 tot 1m2 groot. De samenstelling van de steen is wit zand en wit kiezel, samengebonden door kiezelzuur. De korrels zijn 0,1-1 mm groot en zijn kwartskorrels. De witte kiezelsteentjes zijn tot enkele centimeters groot en ook kwartsgesteente. Door de verwering en de begroeiing van algen en korstmossen is de steen niet wit maar grijsgrauw geworden.”

Hij vertelde ons ook dat geologen meerdere Weisse Steine op de hoogvlakte van de Eifel hebben gevonden. In de Duitse Eifel bij Sistig, Hecken, Schmidtheim en Blankenheim bijvoorbeeld. Verder ook op de hoogvlakte van de Ardennen, ten zuidwesten van Malmedy.

Maar hoe en wanneer zijn deze stenen ontstaan? “Met onze teletijdmachine” gaat hij verder, “gaan we 30 miljoen jaar terug – 30 000 000 euromunten op elkaar vormen een hoogte van 60 km - in de geschiedenis. Toen was deze streek een zee. Met een zandstrand. Bij het terugtrekken van de zee werden het zand en de kiezels afgezet door de rivieren in ondieptes. Het klimaat werd zeer droog en heet. Kiezelzuren smolten het losse zand samen en zo ontstond een relatief vaste steen van kwartszand.

Nadien zou de Eifel meermaals omhoog gedrukt zijn. Rivieren spoelden de hellingen af en door het water, de wind en de bodembewegingen ontstonden vele Weisse Steine. Dat noemt men bodemerosie. In de laatste twee miljoen jaren drukten de binnenste aardlagen de Eifel omhoog. Op de aarde was er toen een IJstijd.

Dit bevorderde de afbraak van vele Weisse Steine. Op sommige plaatsen bleven de kwartszandstenen uit het terriair gevrijwaard van de afbraak. De meeste vinden we in het centrale gedeelte van de Eifelhoogvlakte, op een hoogte van 550 tot 700 m. Niet in de dalen met steile hellingen, of waar rivieren het landschap doorsneden hebben, maar daar waar wat vlakke venen zijn, daar vind je nog enkele Weisse Steine zoals hier in het Bocksvenn.”

Zo begrijpen we dat op een punt op 350m vanaf de Witte Steen met 693 m het tweede hoogste punt van België is. Botrange is met 694m één meter hoger.

En zo keren we terug naar de Ramscheider Höhe, door de mooie zwarte bossen. Op enkele plaatsen zullen we natte plekken zien, waar bronnen ontstaan van de vele kleine riviertjes, die door dit bos naar het westen, naar de Maas stromen, terwijl de riviertjes aan het begin van de wandeling naar het oosten stromen richting Rijn.

De Belgisch-Duitse grens en de grensweg vormen hier nog een andere grens. Maar in dit geval wordt het een scheiding genoemd, de waterscheiding van Rijn en Maas.

Grensoverschreidend, deze wandeling.