Orvelte

Korte beschrijving

Laatst bijgewerkt op 01-06-2014

Onze vakantie op camping Tikvah bracht ons naar het dorpje Orvelte in Drenthe. Een leuk dorpje waar je zonder problemen de dag kunt doorbrengen. Er is zoveel te zien en te beleven. We waren eigenlijk te laat op pad gegaan zodat we een gedeelte van het dorp 9helaas) niet hebben kunnen bekijken.

Orvelte is een brinkdorp in de provincie Drenthe, behorend tot de gemeente Midden-Drenthe. Het dorp is vermoedelijk ontstaan tussen de 11e en 13e eeuw.

Orvelte presenteert zichzelf als museumdorp (of monumentendorp), vanwege de vele historische bezienswaardigheden in en rond het dorp. Naast de "normale" dagelijkse bedrijvigheid en woonfunctie van het dorp is een groot aantal boerderijen en andere gebouwen ingericht voor het publiek. Auto's zijn niet toegestaan in Orvelte.

In het dorp is, soms tegen betaling, te zien hoe men in vroeger tijden leefde en werkte. In 1967 verkreeg een deel van Orvelte de status beschermd dorpsgezicht. De omgeving wordt gebruikt voor geologisch en biologisch veldwerk.

Orvelte is een Openbaar en vrij toegankelijk dorp. Het bijzondere aard van deze plek is dat het de laatste honderdvijfenzeventig jaar nauwelijks is veranderd. Hier lijkt de tijd geen vat te hebben gekregen op het oude landschap. Er is geen asfalt, geen moderne straatlantaarns en in de zomermaanden nauwelijks autoverkeer. Het Drentse Landschap probeert dit authentieke karakter van het dorp zoveel mogelijk te koesteren. Ze wordt daarbij gesteund door de ruim honderd inwoners van het dorp.


Kenmerken
Startpunt: Orvelte parkeerplaats 1 of 2
Startlocatie: Drenthe , Nederland
Coördinaten N52.842369 E6.653613
Afstanden: 4, 2 km
Type: Cultuur, Dorp
Begaanbaar: Doorgaans goed begaanbaar
Rolstoel: Niet bekend
Honden: Aangelijnd
Horeca: Onderweg
Gelopen op: 01-06-2014

Route informatie

Een zeer korte GPS wandeling door het dorpje Orvelte in Drenthe.
Er worden in het dorp ook een aantal wandelroutes aangegeven.
U kunt gerust een dag uittrekken om dit dorp te verkennen.
Horeca gelegenheden komt u op verschillende plaatsen tegen.



Langere beschrijving

GPSwalking.nlOnze voorjaarsvakantie brengen we door op camping Tikvah in Hooghalen in het verre Drenthe. Een prima uitvalsbasis om de mooie natuur van Drenthe te verkennen. De camping ligt op een paar honderd meter van het voormalige kamp Westerbork. Een wandeling over het terrein van het kamp en de naastgelegen radiotelescopen is de moeite meer dan waard. Deze wandeling kunt u hier vinden.

Om een mooie zonnig donderdag gaan we naar het nabijgelegen dorpje Orvelte. Het is lekker rustig als we tegen de middag arriveren. We hebben het idee dat we het dorpje in een uurtje of 2 wel kunnen bekijken. Dat valt tegen, om 5 uur hebben we nog niet de helft gezien, maar helaas gaan de meeste zaken aan het einde van de middag dicht.

GPSwalking.nlwe hadden de auto geparkeerd op parkeerplaats 2. Maar het is handiger om te parkeren bij parkeerplaats 1. Dan is de route door het dorp veel handiger.

Orvelte
Orvelte is een brinkdorp in de provincie Drenthe, behorend tot de gemeente Midden-Drenthe. Het dorp is vermoedelijk ontstaan tussen de 11e en 13e eeuw.

Orvelte presenteert zichzelf als museumdorp (of monumentendorp), vanwege de vele historische bezienswaardigheden in en rond het dorp. Naast de "normale" dagelijkse bedrijvigheid en woonfunctie van het dorp is een groot aantal boerderijen en andere gebouwen ingericht voor het publiek. Auto's zijn niet toegestaan in Orvelte.

GPSwalking.nlIn het dorp is, soms tegen betaling, te zien hoe men in vroeger tijden leefde en werkte. In 1967 verkreeg een deel van Orvelte de status beschermd dorpsgezicht. De omgeving wordt gebruikt voor geologisch en biologisch veldwerk.

In september 2009 werden bij het Oranjekanaal resten van een mammoet gevonden. Het betrof een slagtand van een meter, een paar kiezen en botten. In de directe omgeving werden ook in 1991 al resten aangetroffen. Waarschijnlijk horen deze vondsten bij elkaar. De kaak die in 1991 werd gevonden miste namelijk twee kiezen en de twee gevonden kiezen lijken daar precies in te passen.

GPSwalking.nlOrvelte is een Openbaar en vrij toegankelijk dorp. Het bijzondere aard van deze plek is dat het de laatste honderdvijfenzeventig jaar nauwelijks is veranderd. Hier lijkt de tijd geen vat te hebben gekregen op het oude landschap.

Er is geen asfalt, geen moderne straatlantaarns en in de zomermaanden nauwelijks autoverkeer. Het Drentse Landschap probeert dit authentieke karakter van het dorp zoveel mogelijk te koesteren. Ze wordt daarbij gesteund door de ruim honderd inwoners van het dorp.

GPSwalking.nlInformatiepunt
In het informatiecentrum Orvelte van Het Drentse Landschap aan de Dorpstraat ia in Orvelte zijn vele wandelen fietsroutes te verkrijgen. Hier kunt u ook nog meer informatie vinden over bezienswaardigheden en leuke uitstapjes in de buurt.

Natuurgebieden in de buurt
Niet alleen Orvelte is mooi maar ook de omringende natuurgebieden zijn een bezoekje meer dan waard. Prachtige wandelingen zijn uitgezet in het nabij gelegen Oosterveld.

GPSwalking.nlMaar ook de heide en stuifduinen van het verderop gelegen Orvelterzand zijn zeer boeiend. Door de sterke temperatuurswisselingen kunnen in dit gebied alleen planten en dieren leven die hier goed mee om kunnen gaan.

In het informatiepunt kunt u een kaartje van Orvelte krijgen. Erg handig.

Het hele dorp beschrijven is een hele klus. We geven aan waar we het meeste van genoten hebben. Het dorp is gastvrij en gemoedelijk en lekker rustig door het ontbreken van autoverkeer. 

GPSwalking.nlWat betreft winkeltje kun je op veel plaatsen terecht. Scrooge antiek en boeken is een erg leuk winkeltje. Oude platen, een groot assortiment boeken. Met gemak kun je hier een half uurtje rondsnuffelen.

Ook grappig is dat het ene winkeltje tegen het andere aan ligt. Je blijft zodoende rondkijken.

We beperken ons tot een aantal vakantieboeken. Want alles wat je koopt moet je de rest van de dag ook weer meezeulen.

Om een beetje je voor te bereiden op een bezoek aan Orvelte kun je ook gebruik maken van de interactieve plattegrond die op de website www.orvelte.net staat. Zodoende kun je uitstippelen waar je langs wilt lopen. Op deze website is eigenlijk alle informatie te vinden die je nodig hebt om je bezoek te plannen.

We lopen verder richting het Ottenshoes. Hier krijgen we een (prive) rondleiding. Ondanks dat we maar met z'n tweeën zijn neemt de gids alle tijd om ons rond te leiden. Hij heeft vroeger in net zo'n boerderij gewoond en weet er veel over te vertellen. 

GPSwalking.nlOok leuk zijn de spreuken die hij weet te vertellen. "Het ondergeschoven kindje" komt bv van de slaapplaats van de allerjongste in huis. Die werd in zijn ledikant onder de bedstee geschoven als er te weinig plaats was.

"Een blauwtje lopen" komt van een vrijer die bij zijn aanstaande schoonfamilie op bezoek kwam. Als er dan blauw servies op tafel stond dan wist hij genoeg. Hij was niet welkom.

En zo kwamen nog veel meer leuke spreuken langs. maar probeer die allemaal maar eens te onthouden....

Na de rondleiding kregen we ook de film van het Orvelter dagboek te zien.

GPSwalking.nlOrvelter dagboek
‘Ik ging naar de ontginning en kwam voor het eerst in een plaggenhut. Laag, donker en bedompt was het er. De menschen woonen hier met hun achten en met hun kleinvee in een ruimte.’ Dit is een fragment uit het dagboek van een onderwijzeres die rond 1900 in Orvelte werkte en woonde.

Later is ze geëmigreerd naar Amerika. Maar waarom? Een gebroken liefde? Wat is er precies in dit Drentse esdorp gebeurd? In een spectaculaire film op drie filmdoeken van een kwartier komt u achter de gebeurtenissen begin vorige eeuw.

GPSwalking.nlWe lopen langs een pannenkoekenwinkel waar we een flensje eten en een pakje pannenkoeken mix kopen. Misschien moeten we ook een echte pannenkoeppan kopen. Maar daar zien we toch van af, want we moeten die pan dan ook de hele middag meenemen.

Hoe ze het klaarkrijgen is de vraag, maar het flensje smaakt heerlijk.

Aan een picknichtafel eten we onze boterhammen. Eigenlijk is dat niet nodig, er zijn verschillende goede eetgelegenheden in Orvelte.

GPSwalking.nlHet hoogtepunt van de dag is de demonstratie glasblazen van Mark Locock. Ook hier ijn we eerst met z'n tweeën. Nee, dan gaat de demonstratie niet door. Gelukkig sluiten er nog 2 mensen aan en dan zijn we van harte welkom.

In het zaaltje begrijpen we dat Mark normaal voor meer mensen zijn demonstratie geeft.

Mark is een engelsman die al langere tijd in Nederland woont en goed Nederlands spreekt. Wel met een accent waar hij stevig gebruik van maakt. Een humoristische demonstratie volgde. Want naast glasblazen weet Mark zijn publiek prima te vermaken. Geen seconde verveelde deze wervelende show.

GPSwalking.nlDat je van glasblazen dikke wangen krijgt ontzenuwde Mark direct. Dat krijgen alleen glasblazers die glas met kracht in mallen moeten blazen.

Koud hadden we het zeker niet want een drietal ovens zorgen voor de nodige verwarming. Ruim 3500 euro aan stookkosten per maand. Daar moet Mark inderdaad een grote hoeveelheden demonstraties voor geven.

Op zijn website (www.hotmarksglass.com) staat het volgende te lezen:

Hotmarks glasblazerij
Hot Marks Glasblazerij is een jonge en boeiende onderneming gevestigd in het monumentendorp Orvelte, Drenthe. Naast humoristische en leerzame demonstraties kunt u bij ons ook terecht voor workshops, exclusieve glaskunst, sieraden van glas, relatiegeschenken en gedenkobjecten. Ook werken wij in opdracht.

GPSwalking.nlBij de demonstratie kregen we ook een bon voor een lekker kopje koffie. En even later zaten we op het terras. We namen er een lekker stukje streeklekkers bij.

In de verte zagen we schapen heen en weer lopen. Dus na de koffie weer op pad richting schaapskooi. Twee A4-tjes gaven ons wat achtergrond.

Schaapskudde
In Orvelte bevindt zich een schaapskooi met een kudde Schoonebeker schapen. U vindt hier veel informatie over de rol die schapen hebben in het beheer van het cultuurlandschap. Het Drentse Landschap heeft een kudde lopen op het Hijkerveld. Hier is een kinderspeurtocht uitgezet. Deze is gratis af te halen in het informatiecentrum bij de schaapskooi. Adres: Hijkerweg 20- Hooghalen.

Mooi Drenthe
Stichting Het Drentse Landschap zet zich in voor het behoud van de natuur en ze maakt zich sterk voor het in stand houden van het culturele erfgoed van Drenthe. De stichting beheert zo'n 8200 hectare natuur, meer dan 250 vaak waardevolle gebouwen en vele archeologische monumenten. Zoals hunebedden, grafheuvels en celtic fields. Het zijn allemaal tastbare monumenten die herinneren aan de geschiedenis van de provincie Drenthe.

GPSwalking.nlHelp mee!
Wilt u een steentje bijdragen aan het in stand houden van ons mooie Drenthe? Word dan beschermer van Het Drentse Landschap en profiteer van leuke voordelen. Bijvoorbeeld aantrekkelijke kortingen op wandel- en fietsroutes en vakantiewoningen die de stichting beheert. Het Drentse Landschap is uw steun meer dan waard! Kijk op www.drentslandschap.nl of www.facebook.com/drentslandschap.

Het wel en wee van de Schaapskudde in Orvelte
Na aanleiding van veel vragen van toeristen, belangstellènden, collega schapenhouders e.d. over de kudde Schoonebeker schapen in Orvelte, is ondertand verhaal geschreven. Dit verhaal is niet uitputtend maar geeft in grote lijnen de historie en een beetje toekomst van de kudde weer.

GPSwalking.nlHet schaap nader bekeken
Een mooie kudde in een mooi landschap. Een kudde grazend dichtbij huis/ eerst in Westerbork en nu in Orvelte, op plekken die tot de mooiste van Drenthe behoren.

De meeste mensen beseffen vaak niet in welke prachtige omgeving ze wonen. Als daar ook nog eens een schaapskudde met de herder en haar honden deel van uitbraakt, dan is dit iets dat je moet koesteren en dat zeker niet mag verdwijnen.

Het Schoonebeker schaap is genoemd naar de plaats Schoonebeek in zuidoost Drenthe. Over het ontstaan bestaan twee lezingen:

  1. Het ras zou van oudsher ontstaan zijn uit het Bentheimer schaap in Duitsland, vlak over de grens.
  2. Het ras zou ontstaan zijn uit het oeroude Drentse heideschaap, welke veel kleiner is dan het Schoonebeker schaap. Het Drentse heideschaap heeft een ontstaansgeschiedenis die ontegenzeggelijk ver teruggaat in de geschiedenis.

De Schoonebeker is een sober dier en heeft weinig verzorging nodig. Later kwamen er ook andere rassen, met name toen de kunstmest zijn intrede deed. Daardoor daalde het aantal Schoonebekers tot ca. 1200 stuks. Dat is de stand van zaken nu nog steeds. Dit aantal moet ook niet verder zakken, dit met het oog op inteelt en een dreigende degeneratie van het ras.

GPSwalking.nlHet schaap op zich kun je al op afstand herkennen. De belangrijkste kenmerken zijn de karakteristieke ramskop, ze staan hoog op de poten, hebben een losse vacht, een lange staart en de kleur is zeer gevarieerd. De varianten zijn wit, zwart, zwart-wit, bont en een soms een vossekleur. Het karakter van het dier is goed te noemen, zeker als je het dan hebt over de moedereigenschappen. De Schoonebeker is een echte grazer en staat bekend als een intelligent dier.

Op dit moment bestaan de kuddes in Drenthe voornamelijk uit Drentse heideschapen. Slechts de kuddes in Hijken en Orvelte zijn van het Schoonebeker ras en het bijzondere is dat ze raszuiver zijn. Alle Schoonebeker schapen in Nederland stammen af van de kudde uit Orvelte.

GPSwalking.nlEen beetje historie
In de vorige eeuwen, zowel de 19e als begin 20e, werden de schapen gehouden voor de mest. Ze werden 's nachts opgesteld en de mest, vermengd met heideplaggen, werd over het land uitgestrooid. In deze was er bittere armoede op het Drentse platteland en de schapen werden gehouden voor het economisch belang.

Rond 1870 was het druk op de velden rond Westerbork en Beilen. Zo'n 23.000 schapen zorgend voor het bestaan van een groot deel van de bevolking. Na 50 jaar, ook door het gebruik van konstmest, was de kudde nog maar 100 dieren groot

In 1920 telde Westerbork nog maar twee kuddes. Na het samenvoegen van de beide kuddes werden de broers Evert en Hendrik Noordhuis uit Westerbork de nieuwe herders. Na het overlijden van Evert is Hendrik alleen verder gegaan. Je zou kunnen zeggen dat Hendrik een beetje eigenzinnig was met een heel groot hart voor zijn dieren. Maar er was geen droog brood met de kudde te verdienen. Uiteindelijke ging de kudde over naar de gemeente, maar Hendrik bleef roepen dat het zijn schapen waren en van niemand anders.

GPSwalking.nlIn 1977 gaf Hendrik er de brui aan. De kudde dreigde te verdwijnen en vele instanties riepen om het hardst dat de kudde moest blijven. En wat doe je dan? juist, er kwam een commissie, een commissie van beheer. De activiteiten van de commissie waren echter onduidelijk.

Niet onduidelijk was de financiële situatie. Die was belabberd. In 1982 werd de kudde overgedragen aan de Stichting Schaapskudde Westerbork. De gemeente trok zich terug. Na Hendrik is het lange tijd kommer en kwel geweest met het herderschap. In twaalf jaar heeft de stichting negen herders versleten. Dat was geen wonder wanneer je weet dat de herders in het algemeen zich nogal eigengereid opstelden, het communiceren weinig om het lijf had en het bestuur in die tijd over weinig inlevingsvermogen beschikte ten aanzien van het herdersbestaan. Na elke vertrekkende herder was ook de dreigende liquidatie van de kudde weer onderwerp van gesprek.

GPSwalking.nlDe toekomst zag er somber uit. Maar er diende zich een mooie kans aan voor het voortbestaan van de kudde.

In 1989 nam Staatsbosbeheer (SBB) het initiatief om de kudde te verplaatsen naar Orvelte. SBB beschikte in Orvelte over een historisch landbouwbedrijf waar de kudde heel goed bij paste. Het gebied rond Orvelte werd toen ook het graasgebied voor de kudde. De kans die de stichting kreeg van SBB werd met beide hadden, en de vele schapenpootjes, aangegrepen en in dank aanvaard. De financiële situatie werd daarmee beter voor de kudde. Naast SBB zijn er nog steeds subsidies beschikbaar van de overheid. Maar steeds keert ook hierover de discussie en dus ook de onzekerheid over de financiële positie van de kudde terug.

De kudde in Orvelte, het bewaren waard
De kudde is door de jaren heen altijd in goede conditie geweest Orvelte geldt als erkend fokcentrum voor het Schoonebeker schaap. De inspanning van de herder en de vele vrijwilligers heeft in 1991 geleid tot de toekenning van The Conservation Award die werd toegekend door de Britse Conservation Foundation en Ford Nederland BV. De prijs was bedoeld voor particulieren en kleine organisaties die zich inspannen voor renovatie en innovatie van hun leefomgeving.

GPSwalking.nlDe Schaapskudde ontving de prijs in de categorie natuurbescherming. De kudde won niet alleen de prijs in deze categorie, maar ook nog de prijs als nationaal winnaar. De kas werd gespekt met maar liefst Fl. 21.000. De financiële druk was even van de ketel. Maar niet voor lang.

In 2008 brandde een kooi geheel uit. Brandstichting zou de oorzaak zijn. Voor de kudde betekende het een paar jaar minder groei en dus ook minder inkomsten. In 2011 was de kooi weer klaar om in gebruik te worden genomen. Inmiddels draait alles weer op volle toeren. De herder van de kudde, Annelies, heeft alles weer op orde.

GPSwalking.nlDe kudde is in prima conditie en is niet meer weg te denken uit Orvelte en omgeving. Maar zonder de hulp van de vele vrijwilligers kan de kudde niet draaien. In de lammertijd en bij de organisatie van de diverse activiteiten, zoals de Lammetjesdag en het schaapscheerder- en wolfeest, zijn onze vrijwilligers hard nodig.

Ook de steun van de vele begunstigers en "adoptieouders" is onontbeerlijk voor het voortbestaan van de kudde. De financiële situatie blijft door de diverse politieke wendingen vooralsnog onzeker. Maar één ding is wel zeker: deze unieke kudde moet behouden blijven voor het voortbestaan van de soort en de altijd weer boeiende aanwezigheid in het landschap.

GPSwalking.nlRedactie: M. Mulder en P. Nagtegaal, schaapskudde Orvelte, juli-2013.

Het loopt tegen 5 uur in de middag. Alles sluit zo langzaam. We slenteren nog wat door het dorp en genieten van de vele mooie doorkijkjes. We komen nog langs een Apple museum en vragen ons af wat een dergelijk museum in Orvelte doet. Binnen zien we lange rijen kleurijke Apples staan. 

Ook het kleine dorpswinkeltje hadden we graag nog van binnen gezien. En de zuivelfabriek.

Nee, Orvelte bekijk je niet in een paar uur. Daar moet je eigenlijk een hele dag voor uittrekken. Er is zoveel te zien en te beleven. Een echte aanrader voor diegene die eens een authentiek Drents dorp willen bezoeken.

Geraadpleegde websites

POI's

  • Alternatieve parkeerplaats N52.8438 E6.6636
  • Apple museum N52.8428 E6.6609
  • Bakkershoes N52.8430 E6.6566
  • De Borckerhof N52.8437 E6.6575
  • De Flintenhof N52.8437 E6.6587
  • De Schapendrift N52.8444 E6.6593
  • De Sloaperij N52.8433 E6.6610
  • Dorpscafe warmolts/snoepwinkeltje N52.8437 E6.6601
  • glas en aardewerk N52.8436 E6.6602
  • Glasblazerij/winkel/museum N52.8439 E6.6582
  • Grafisch proeflokaal N52.8427 E6.6604
  • Het Orvelte dagboek N52.8430 E6.6579
  • Het Verhalentheather N52.8441 E6.6603
  • Info center N52.8431 E6.6586
  • Kaasmakerij N52.8427 E6.6602
  • Kadootjes winkel de duizendpoot N52.8428 E6.6592
  • Kinderboerderij N52.8435 E6.6568
  • Landelijke woonwinkel N52.8434 E6.6591
  • Porcelijn achter turf N52.8432 E6.6591
  • Puur pannekoek N52.8431 E6.6584
  • Schaapskooien N52.8447 E6.6584
  • Schenkerij en lunch museum N52.8431 E6.6605
  • Scrooge antiek en boeken N52.8429 E6.6592
  • Souvenierwinkel N52.8435 E6.6592
  • Speeltuin/klompemakerij N52.8434 E6.6536
  • Start/finish/parkeerplaats N52.8423 E6.6536
  • Verkoophallen/vuurplaats N52.8428 E6.6536
  • Zoo Bizar N52.8437 E6.6595
Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekst
Startlocatie

Reacties


Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen

  • Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
  • Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
  • Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
  • De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
  • Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
  • Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
  • English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.