Waterleidingsduinen

Korte beschrijving

Laatst bijgewerkt op 20-07-2014

De Amsterdamse Waterleidingduinen is een duingebied tussen Zandvoort (Noord-Holland) en de Langevelderslag in de gemeente Noordwijk (Zuid-Holland).

Het duingebied is ingericht voor de winning van drinkwater voor de stad Amsterdam; er stroomt jaarlijks vijftig miljoen kubieke meter drinkwater door dit 400 hectare grote gebied. Er wordt sinds 1853 water gewonnen, waarmee het het oudste waterwingebied van Nederland is. Het wordt geëxploiteerd door Waternet.

Het duingebied is een beschermd natuurmonument en bij de Europese Commissie aangemeld als Habitatrichtlijngebied. Daarmee geniet het bescherming volgens de Europese regelgeving. Rust, ruimte en natuur zijn de voornaamste kernwaarden van dit gebied. Om dit te waarborgen is enkel wandelen toegestaan. Bovendien mag overal buiten de paden worden gewandeld. De Amsterdamse Waterleidingduinen is het grootste aaneengesloten wandelgebied van Nederland.[bron?]

Het gebied heeft vier hoofdingangen. Bij drie ingangen is een horecagelegenheid en bij ingang De Oase vind je ook bezoekerscentrum De Oranjekom.

In het noorden ligt een uitgestrekt complex van infiltratiekanalen. Oostelijk van het infiltratiegebied zijn grote oppervlakten grond bebost. In het zuiden is het duinreliëf minder door vergravingen veranderd. Het centrale gebied bestaat uit landschap dat tijdens de duinverstuivingen tussen 14e en 16e eeuw is ontstaan.

Eigenaar van het gebied is de gemeente Amsterdam, hoewel het voor het grootste deel in de gemeenten Zandvoort en Noordwijk ligt. Ook ligt een gedeelte in de gemeente Bloemendaal, waar nabij Vogelenzang ook het bezoekerscentrum De Oranjekom is gelegen. In 2009 ontving deze 800.000 bezoekers.

De Amsterdamse Waterleidingduinen bezit de grootste damhertenpopulatie van Nederland per hectare. Er wordt geschat dat er ongeveer 2.000 damherten rondlopen (2011), dus circa 0,6 per hectare. Sinds een aantal jaren wordt er niet meer gejaagd op de damherten en zijn de aantallen flink toegenomen. De grote aantallen damherten zijn een flinke publiekstrekker.


Kenmerken
Startpunt: Zandvoort, parkeerplaats Meester Troelstrastraat
Startlocatie: Noord-Holland , Nederland
Coördinaten N52.365752 E4.523688
Afstanden: 17 km
Type: Duin, Kanaal, Open, Strand, Vergezicht, Water, Zee
Begaanbaar: Doorgaans goed begaanbaar
Rolstoel: Niet bekend
Honden: Niet overal toegestaan
Horeca: Onderweg
Gelopen op: 19-07-2014

Route informatie

Een GPS wandeling van 17 km door de Waterleidingsduinen bij Zandvoort.
Er zijn geen verkortingen beschikbaar.
Wel is er naast een track ook een route beschikbaar.
De route is goed begaanbaar.
Aan het strand komt u horecagelegenheden tegen.
Uw moet een toegangskaartje hebben om de duinen in te mogen. De entreekaarten zijn te koop bij de ingang aan de Zandvoortselaan of bij VVV Zandvoort. Ook moet u betalen voor de parkeerplaats.
Honden zijn niet toegestaan op deze wandeling.



Langere beschrijving

GPSwalking.nlEen speciaal stukje natuur kun je vinden in de Waterleidingsduinen bij Zandvoort. Maar je moet je dan wel voorbereiden. Je moet een kaartje hebben om dit gebied in te trekken. En dat kaartje kun je kopen bij de ingangen of bij VVV Zandvoort. Ook de parkeerplaatsen zijn niet gratis en eigenlijk redelijk prijzig. Zo ben je tegen de 10 euro kwijt, maar krijg je een schitterend stukje natuur daarvoor terug.

Honden zijn niet toegestaan op deze wandeling.

Ik start met een stukje wandelen over het strand. De zon breekt een beetje door waardoor het heerlijk wandelen wordt.

GPSwalking.nlHet laatste stukje over het strand gaat over een nudistenstrand. Vandaag was het fris en stond er veel wind. Niemand waagde zich in hun blootje. Bij warm weer kan dat dus anders zijn. Het kan dan een fraai uitzicht opleveren. 

Amsterdamse Waterleidingduinen
De Amsterdamse Waterleidingduinen is een duingebied tussen Zandvoort (Noord-Holland) en de Langevelderslag in de gemeente Noordwijk (Zuid-Holland).

Het duingebied is ingericht voor de winning van drinkwater voor de stad Amsterdam; er stroomt jaarlijks vijftig miljoen kubieke meter drinkwater door dit 3400 hectare grote gebied.[bron?] Er wordt sinds 1853 water gewonnen, waarmee het het oudste waterwingebied van Nederland is. Het wordt geëxploiteerd door Waternet.

GPSwalking.nlHet duingebied is een beschermd natuurmonument en bij de Europese Commissie aangemeld als Habitatrichtlijngebied. Daarmee geniet het bescherming volgens de Europese regelgeving. Rust, ruimte en natuur zijn de voornaamste kernwaarden van dit gebied. Om dit te waarborgen is enkel wandelen toegestaan. Bovendien mag overal buiten de paden worden gewandeld. De Amsterdamse Waterleidingduinen is het grootste aaneengesloten wandelgebied van Nederland.

Het gebied heeft vier hoofdingangen. Bij drie ingangen is een horecagelegenheid en bij ingang De Oase vind je ook bezoekerscentrum De Oranjekom.


GPSwalking.nlIn het noorden ligt een uitgestrekt complex van infiltratiekanalen. Oostelijk van het infiltratiegebied zijn grote oppervlakten grond bebost. In het zuiden is het duinreliëf minder door vergravingen veranderd. Het centrale gebied bestaat uit landschap dat tijdens de duinverstuivingen tussen 14e en 16e eeuw is ontstaan.

Eigenaar van het gebied is de gemeente Amsterdam, hoewel het voor het grootste deel in de gemeenten Zandvoort en Noordwijk ligt. Ook ligt een gedeelte in de gemeente Bloemendaal, waar nabij Vogelenzang ook het bezoekerscentrum De Oranjekom is gelegen. In 2009 ontving deze 800.000 bezoekers.

GPSwalking.nlDirect na het strand loop ik tegen een damhert aan die rustig staat te graven. Voorzichting maak ik een foto. Altijd bijzonder want een ree of een damhart kom je maar sporadisch tegen op een wandeling. En meestal staan ze zover weg dat het nauwelijks mogelijk is om een goede foto te maken.

Dus direct van de mogelijkheid gebruik gemaakt. Maar ik had niet zo voorzichtig hoeven te zijn. Ik kwam op deze wandeling nog vééééél meer damherten tegen. Zoveel dat het op een gegeven moment begon te vervelen. 

GPSwalking.nlAmsterdamse Waterleiding Duinen (AWD)
Eén van de grootste natuurlijke industriegebieden van ons land - 3400 ha groot - produceert jaarlijks 94 miljoen kubieke meter water voor huishoudens en bedrijven. In 2004 nog gekozen als het 'lekkerste' water van Nederland. Grondstof voor deze productie is rivier- en duinwater.

De waterwinning dateert van 1851. De familie van Lennep stelde toen een gedeelte van hun landgoed Mariënweide ter beschikking aan de Duinwater Maatschappij. Door middel van een paar kanalen en een kom (de door Willem II gegraven Oranjekom) kon men water, eerst via vaten en schepen naar Amsterdam brengen. Dit water werd voor 1 cent per emmer aan de Willemspoort verkocht. Men mocht slechts twee emmers per keer kopen.

GPSwalking.nlNatuurgebied
De AWD is een uniek gebied waar veel aan natuurbeheer gedaan wordt. Wie vanaf de zuidpunt via de oude duinen naar de kust loopt, passeert o.a. een natuurontwikkelingsproject (gestart in 1994-1995), waar de duinverstuivingen van vroeger weer toegelaten worden. De hoeveelheid planten en dieren die in de AWD voorkomen is enorm.

Tot de verbeelding sprekende namen als Bischopsmuts en Gaffeltandmos, Kronkelsteeltje en Schapezuring, Mannetjesereprijs en Parnassia; planten die allemaal groeien in het gebied. Reeën hebben er hun domein. Vossen, vleermuizen, watersalamanders en zandhagedissen leiden er hun leven. Uilen, tapuiten, boompiepers... Teveel om op te noemen.

GPSwalking.nlDe AWD herbergt de grootste collectie paddestoelen van Nederland. De rijke flora en fauna van de duinen vormen een waar paradijs voor natuurliefhebbers. Een paradijs dat al bijna 150 jaar is toevertrouwd aan de zorg van de gemeente Amsterdam.

Atlantik-wal
Naast de zichtbare invloed van de waterwinning zijn in het duingebied ook de overblijfselen van de 2e WO duidelijk zichtbaar. Op natuurgebied is er in ieder geval één duidelijk voordeel: de restanten van de bunkers dienen als overwinteringsplaats voor vleermuizen.

GPSwalking.nlHet is wat wrang, je betaald voor een kaartje en de parkeerplaats, en dan mag je op veel plaatsen niet lopen. Regelmatig een bordje met verboden toegang. Je moet dan goed opletten om niet in rondjes te gaan draaien. Dus hier en daar moest ik een stukje terug om een andere weg te vinden.

Het eerste gedeelte gaat over een verharde weg langs een lang kanaal. Het geweldige uitzicht die je vanaf dit punt hebt is de moeite meer dan waard. Je kunt prima de damherten spotten en op de foto zetten. Omdat je zover weg kunt kijken zie je ook hoeveel damherten zich hier ophouden.

GPSwalking.nlDamherten
De Amsterdamse Waterleidingduinen bezit de grootste damhertenpopulatie van Nederland per hectare. Er wordt geschat dat er ongeveer 2.000 damherten rondlopen (2011), dus circa 0,6 per hectare. Sinds een aantal jaren wordt er niet meer gejaagd op de damherten en zijn de aantallen flink toegenomen. De grote aantallen damherten zijn een flinke publiekstrekker.

Er is echter in toenemende mate kritiek op dit beleid. Damherten komen de laatste jaren veelvuldig op de wegen rond de Waterleidingduinen terecht, wat voor onveilige verkeerssituaties zorgt. Regelmatig zijn er aanrijdingen met een damhert (gemeld: bijna 100 in 2011 en in 2012, van 1 jan. t/m 30 juni: 48).

GPSwalking.nlDoor het plaatsen van hoge rasters (2,4 mtr.) gaat de beheerder proberen de damherten binnen het gebied te houden. Niet overal worden hoge rasters geplaatst omdat de Amsterdamse Waterleidingduinen een kleinere oppervlakte hebben dan 5000 hectare en dan volgens de wet 'gehouden' dieren worden waarvoor de eigenaar dan vervolgens 'zorgplichtig' is.

Ecoduct
Sinds 2009 zijn er plannen voor een ecoduct dat de Amsterdamse Waterleidingduinen moet gaan verbinden met andere duingebieden in het noorden. Dit plan is een onderdeel van de ecologische hoofdstructuur, het streven van de overheid meer aaneengesloten natuur te realiseren. Het ecoduct brengt echter ook meer recreatie met zich mee, waaronder een fietspad langs de rand van de Amsterdamse Waterleidingduinen.

GPSwalking.nlDamherten, damherten en nogmaal damherten.

Damhert
Het damhert (Dama dama) is een soort hert. Tussen de ijstijden leefden de damherten onder andere tot in West-Europa, maar de laatste ijstijd heeft de dieren naar Klein-Azië verdreven. De Romeinen brachten de soort weer met zich mee en verspreidden het dier door het gehele Romeinse Rijk.

Tegenwoordig komt het op alle continenten behalve Antarctica voor. Het damhert is de soort die het vaakst gehouden wordt in hertenkampen. Een ondersoort, het Mesopotamisch damhert (Dama dama mesopotamica) uit Iran en Irak, wordt vaak als een aparte soort beschouwd

GPSwalking.nlHet damhert is groter dan een ree en kleiner dan een edelhert. De kop-romplengte is 130 tot 170 centimeter en de schofthoogte 85 tot 110 centimeter.

Het damhert kan 45 tot 100 kilogram zwaar worden, bij hoge uitzondering tot 130 kilogram. De staart is vrij lang: 16 tot 19 centimeter. Het mannetje (hertenbok of schoffelaar genaamd - aan schaufler, Duits jagersjargon, ontleend -, naar de vorm van het gewei van volwassen dieren) wordt over het algemeen zwaarder dan het vrouwtje (hinde genaamd).

GPSwalking.nlEr zijn veel variaties in kleur, van wit via lichtbruin tot bijna zwart, maar meestal is de rugzijde roodachtig geel tot kastanjebruin van kleur en de buikzijde geelwit. De dominante kleur verschilt echter per gebied.

In de winter is de vachtkleur grijzer. Het damhert ruit twee keer per jaar, een keer in mei of juni en een tweede keer in september of oktober. De vacht is meestal bezaaid met witte vlekjes, deze zijn in de winter minder opvallend. Bepaalde kleurpatronen, bijvoorbeeld geheel witte dieren, hebben geen vlekken. Bij zwarte dieren zijn de vlekjes eerder bruinzwart van kleur, lichter dan de rest van de vacht. De romp heeft een patroon van zwart en wit en een zwarte streep, die doorloopt tot de bovenkant van de staart. Deze zwarte streep ontbreekt bij geheel witte en geheel zwarte dieren.

GPSwalking.nlEen opvallend kenmerk, waarmee het zich onderscheidt van andere echte herten, is het schoffelgewei. Hierbij zijn de einden van de takken met elkaar verbonden door platen. Enkel het mannetje draagt een gewei. Het wordt in april en mei afgeworpen, waarna het gelijk weer begint aan te groeien. De basthuid wordt in augustus en september afgeschuurd. Het gewei groeit naarmate het dier ouder wordt. Bejaarde mannetjes hebben weer kleinere geweien.

Het damhert voedt zich voornamelijk met grassen, biezen en kruiden, aangevuld met jonge bladeren, bessen (rozenbottel, braam, bosbes), eikels, granen, wortelen en 's winters schors, hulst en heide. Aan de rand van het Teutoburgerwoud kan men ze in de zomeravonden dagelijks in appelboomgaarden treffen om de (bijna) rijpe appels van de bomen te "stelen".

GPSwalking.nlHet zijn dagdieren. In verstoorde gebieden zijn ze echter meer schemeringsdieren. Oudere mannetjes hebben de neiging vooral 's nachts te leven. Het damhert is een goede zwemmer.

Damherten leven in gescheiden roedels. Na de paartijd leven de volwassen mannetjes in aparte vrijgezellengroepjes, terwijl de vrouwtjes (hinden) met hun nakomelingen van dit en voorgaande jaar in groepjes van vijf tot zeven dieren leven. Een hindenroedel wordt geleid door een dominant vrouwtje.

Jonge mannetjes blijven meestal bij zo'n groep tot ze twintig maanden oud zijn, waarna ze trekken naar de vrijgezellengroepjes. Op open voedselrijke gronden kunnen de roedels zich samenvoegen tot groepen van tot wel tachtig dieren.

GPSwalking.nlIn sommige (meestal meer open) gebieden komen het gehele jaar door gemengde roedels voor. Het damhert is buiten de bronsttijd niet territoriaal, en de woongebieden overlappen vaak. Het woongebied van de mannetjes is vaak groter dan dat van de hinden.

De bronsttijd valt in de tweede helft van oktober en duurt tot begin november. Tijdens de aanloop naar de bronsttijd gaan de mannetjes gevechten aan voor een territorium. Meestal bestaat dit uit schijngevechten, maar echte gevechten komen voor. Er vallen echter zelden doden. Het veroverde territorium dient als strijdperk, "lek" genaamd, en ligt in ongeveer hetzelfde gebied als de voorgaande jaren. Met de hoeven krabt hij een ondiepe kuil in de grond, die hij besproeit met urine.

GPSwalking.nlHet territorium wordt gemarkeerd door langs de bomen te schuren. Met luide brullen lokt de hertenbok hindes. Het vrouwtje kiest het mannetje waarmee ze wil paren. Een minderheid paart met meerdere mannetjes in hetzelfde jaar, waarop de kans hoger is als het eerste mannetje oud is of als het mannetje zelf tijdens dezelfde bronsttijd vaker paarde.

Vrouwtjes zijn na zestien maanden geslachtsrijp, mannetjes na zeven tot veertien maanden. Jonge mannetjes zullen echter weinig kans hebben om zich voort te planten, aangezien ze nog niet sterk genoeg zijn om een territorium te veroveren.

GPSwalking.nlIn juni en juli, na een draagtijd van 230 dagen, wordt één kalf (zelden twee) geboren. Het kalfje weegt ongeveer 4,5 kilogram en heeft eenzelfde kleurenpatroon als volwassen dieren. Damherten die op volwassen leeftijd wit zijn, worden echter met een zandkleurige vacht geboren.

Het kalf zal zich meestal de eerste weken verscholen houden in de vegetatie, maar het kan zijn moeder al volgen. De zoogtijd duurt gemiddeld zo'n twaalf weken.

Het damhert kan tot circa 25 jaar oud worden. De vrouwtjes zijn geslachtsrijp tot een leeftijd van circa 23 jaar.

GPSwalking.nlIn Nederland komt het damhert voor op de Veluwe, in de duinen en op kinderboerderijen en hertenkampen. Er ontsnappen wel eens een of meer damherten, zodat er verspreid over Nederland verscheidene groepjes voorkomen, in vrijwel elke provincie.

Het damhert werd in 2004 op de Nederlandse Rode Lijst voor zoogdieren gezet in de categorie "bedreigd". De actuele (anno 2010) status is "niet bedreigd". Er mag dus niet zomaar op gejaagd worden. Ook mogen ze niet worden verplaatst. Het beheer van het Kroondomein op de Veluwe voert desondanks het beleid om het damhert in dit natuurgebied uit te roeien en lijkt zich van deze wet weinig aan te trekken. Rentmeester dr.ir. J.H. Kuper van de Kroondomein liet aan TV Gelderland weten deze wet maar vreemd te vinden en dit beleid daarom niet te willen wijzigen.

GPSwalking.nlRond de Amsterdamse Waterleidingduinen en Zuid-Kennermerland mogen de damherten nu weer worden beheerd. Dat heeft het college van B&W Amsterdam besloten en de gemeenteraad heeft er mee ingestemd. Door afschot in de te grote populatie kan er weer een gezonde stand bereikt worden die in lijn staat met de draagkracht van het gebied.

Life in de Waterleidingduinen
De AWD maakt onderdeel uit van Natura 2000, een netwerk van beschermde Europese natuurgebieden. Dankzij een LIFE+ subsidie kan Waternet het duin de komende jaren nog mooier en gezonder maken.

GPSwalking.nlWat gebeurt hier?
Dit najaar nemen we de duingraslanden en 20 poelen op het Groot Zwarteveld en het Eiland van Rolvers onder handen. Veel graslanden zijn nu erg verruigd en vergrast. Wat we hier weer terug willen is een gevarieerde bloemenweelde van allerlei kruiden en vele soorten prachtige vlinders en sprinkhanen. Dat doen we door te plaggen: het weghalen van de bovenlaag.

Ook veel poelen zijn verruigd en verland en er heeft zich bagger opgehoopt. We verwijderen een deel van de oeverbegroeiing zodat de zon beter bij het water kan en halen bagger weg. Straks ziet u weer levendige poelen met zeldzame planten en dieren zoals kranswieren, de kleine watersalamander en de gevlekte witsnuitlibel.

GPSwalking.nlWe werken hier van 26 augustus t/m 1 november. Dit najaar gaan we ook aan de slag op de locaties 1, 2 en 6. Meer informatie: www.waternet.nl/life.

Een schitterende wandeling was dit. Door de afwisselende natuur, de prachtige vergezichten en de grote hoeveelheid damherten die ik onderweg ben tegengekomen. Ze zijn intussen gewend aan de wandelaar waardoor je ze soms van heel dichtbij kunt fotograferen, zeker in de avonduren. En vliegen de 17 km voorbij en ben je voordat je het in de gaten hebt weer bij de auto. Dat was vandaag maar goed ook want het begon al aardig donker te worden.

Geraadpleegde websites

POI's

  • FKK strand N52.3532 E4.5114
  • Kromme Schuster Kanaal N52.3235 E4.5185
  • Noordooster Kanaal N52.3625 E4.5518
  • Restaurant N52.3508 E4.5111
  • Schuilhut 1 N52.3480 E4.5198
  • Schuilhut 2 N52.3392 E4.5584
  • Start/finish/parkeerplaats N52.3657 E4.5236
  • Van Der Vlietkanaal N52.3619 E4.5531
  • Westerkanaal N52.3237 E4.5076
Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekst
Startlocatie

Reacties


Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen

  • Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
  • Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
  • Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
  • De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
  • Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
  • Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
  • English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.