START/FINISH/PARKEREN N52 02.188 E5 44.114
U kunt parkeren op de Verlengde Arnhemseweg 95 te Ede.

De wandeling start op de parkeerplaats bij de Schaapskooi Klein Ginkel tegenover het restaurant.

Steek voorzichtig de drukke weg over en langs de camping en door het bos naar het Natuurcentrum Veluwe.

Ginkelse Heide N52 02.145 E5 44.079
Op 18 september 1944 vonden op de Ginkelse Heide geallieerde luchtlandingen plaats in het kader van Operatie Market Garden.

De luchtlandingen worden jaarlijks herdacht bij het Airborne monument nabij de Verlengde Arnhemseweg (N224).

In dit gebied ligt een vliegveldje, dat in gebruik is door twee modelvliegtuigclubs en waarvoor een vergunning is afgegeven.

Bij de schaapskooi bevindt zich een gedoogzone voor het oplaten van vliegers.

Slag om de Ginkelse Heide N52 02.204 E5 44.103
Diegenen die het meegemaakt hebben zien het nu nòg voor zich. De niet aflatende stroom vliegtuigen, in september 1944, waaruit honderden en nog eens honderden parachutisten springen om Nederland te bevrijden. Rondom de Ginkelse Heide ontstaan overal gevechten met Duitse troepen die zich hardnekkig verzetten.

Zuid Ginkel N52 02.231 E5 44.141
Zuid Ginkel ligt aan de weg naar Arnhem (Oude Rijksweg / N224); dit is een oude Hessenweg, die vermoedelijk ontstaan is in de tweede helft van de 17e eeuw. Ter plekke kruist deze weg een eeuwenoude Hessenweg en het is dus begrijpelijk dat op dit knooppunt een pleisterplaats ontstond. Wanneer dit was, is niet te achterhalen, daar er toen nog geen bouwvergunningen vereist waren.

Ten tijde van de bouw van de herberg was het landgoed Ginkel in het bezit van Gerard Duuring, koffiehandelaar te Rotterdam. Nadat het bezit een aantal malen van eigenaar gewisseld was, werd de boerderij/herberg in 1935 door Jacobus W. Schlimmer (groot grondbezitter op de Veluwe) verkocht aan Jan Kramer.

Hessenweg als handelsweg N52 02.228 E5 44.079
Een Hessenweg is een handelsweg door Noord-Duitsland en Oost-Nederland richting Utrecht. Er lopen verschillende Hessenwegen.

Volgens de overlevering hebben de Hessenwegen hun benaming te danken aan Duitse kooplieden uit de buurt van Kassel in Hessen. Deze wegen meden de dorpen en steden omdat de handelaren gebruik maakten van hessenwagens die een bredere spoorwijdte hadden dan in de Nederlanden was toegestaan en daardoor niet pasten in de karrensporen van hier gebruikte karren en wagens. Ze volgden daarom routes over de woeste gronden.

Pleisterplaats Zuid Ginkel N52 02.250 E5 44.119
Pannegies. Jan Kramer exploiteerde met veel succes de herberg als café-pension en zorgde voor een (grotendeels inwendige) verbouwing in 1954. De familie Kramer (Jan Kramer werd opgevolgd door zijn zoons) bleef eigenaar van Zuid Ginkel tot 1973. Toen werd de herberg overgenomen door Berend Hazeleger en ondergebracht in de exploitatiemaatschappij Rhenen. Er werd ingrijpend verbouwd aan de deel, die een aparte bestemming voor feesten/groepen kreeg. Het voorste deel van de herberg werd ingericht als ‘pannegies’ restaurant. Pannegies is een oud Veluwse benaming voor een stoofpot van vlees. Naast de herberg werd een grote schuur verbouwd tot bistro ‘De Bergerie’. Sinds 1992 vinden we op deze aloude pleisterplaats het restaurant Juffrouw Tok, partycentrum Zuid Ginkel en groepsrestaurant Pe-We’s.

Op de gevel van de herberg Zuid Ginkel is een gedenksteen aangebracht ter nagedachtenis aan drie Nederlandse militairen die hier op 10 mei 1940 zijn gesneuveld.

Natuurcentrum Veluwe N52 02.565 E5 43.848
Natuurcentrum Veluwe is een prachtig startpunt voor het ontdekken van de Veluwe. In het centrum is veel informatie in te winnen en wegwijs gemaakt worden in de veelzijdige omgeving met heidevelden, bossen en schaapskuddes kan hier ook uitstekend. Verder heeft het centrum een natuurtuin van 7500 vierkante meter. De tuin vertelt deels over de natuur en landbouw op de Veluwe. –

Vanaf de nieuwe wildkansel, gelegen op ongeveer 2 kilometer van het natuurcentrum, is het imponeer- en dreiggedrag van de bronstige mannetjesherten goed te zien. Soms zijn er felle gevechten om de hindes te zien.

Hindekamp N52 02.844 E5 43.831
De Hindekamp is de hele landbouwenclave te midden van bossen en heide aan de westelijke kant van de route. Dit gebied kan uniek genoemd worden, omdat een dergelijk nat gebied midden op de droge Veluwe bijna niet voorkomt. Vanaf de middeleeuwen wordt hier landbouw bedreven en het oude agrarische gebruik van dit gebied is nog duidelijk herkenbaar.
De Hindekamp, een gebied van circa 500 hectare, vormt het centrale deel van De Ginkel. De naam is oud: in 1647 wordt in een verpondings-kohier (grondbelasting) al de naam Hindecamp gebruikt. In het gebied is al eeuwenlang sprake geweest van bewoning, getuige de in het gebied gevonden voorwerpen uit het Steen-, Brons- en IJzertijdperk en uit Frankische en Karolingische tijden.

Nabij de schaapskooi – op de terugweg – zien we enkele mooie houtwallen.

Geschiedenis van het landschap N52 03.668 E5 42.723
De voorlaatste ijstijd, Saalien genoemd, eindigde 200.000 jaar geleden en is voor de vormgeving van het gebied rond Ede van groot belang geweest.

Tot het Saalien stroomden de Rijn en de Maas naar het Noorden waarbij de Maas het tracé van de Gelderse Vallei volgde.

Gedurende de laatste periode van het Saalien drong het landijs vanuit Scandinavië in een trage stroom over het noordoostelijk deel van ons land. Een uitloper van de landijs met een dikte van wellicht 250 m drong het dal van de Maas binnen waarbij de ondergrond werd weg geperst en opgestuwd.

Zo ontstonden langs de randen van deze uitloper langgerekte heuvels die we nu kennen als de Utrechtse Heuvelrug en de stuwwal tussen Wageningen en Lunteren. In perioden van dooi stroomde smeltwater vermengd met zand en grind over de stuwwallen heen waardoor aan de achterzijden afzettingen van dit zand en grind werden gevormd, de zogenaamde fluvioglaciale smeltwaterafzettingen.

Ons wandelpad ligt op zo’n afzetting. Na het Saalien volgde een warme periode van meer dan 100.000 jaar die wereldwijd Eemien is genoemd naar het valleiriviertje Eem. Daarna volgende de laatste ijstijd, van 70.000 tot 10.000 jaar geleden, waarin ondanks de grote koude het noordelijk landijs Nederland niet bereikte.

Monument N52 03.093 E5 41.496

Bor de Bondt-bank N52 03.008 E5 41.767
De Bor de Bondt-bank is geschonken door de familie de Bondt ter nagedachtenis aan hun vader Bor de Bondt.

Het ontwerp is in overleg met Rinus Boortman door hen zelf gemaakt zodat de stijl overeenkomt met de Graaf Bentinck-bank die vlak in de buurt staat.

Bor de Bondt was gedeputeerde van de provincie Gelderland.

Ede N52 02.459 E5 41.325
Ede is een middelgrote plaats in de Nederlandse provincie Gelderland, te vinden op de westflank van de Veluwe en in de zuidelijke Gelderse Vallei. Het is tevens de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente. De plaats Ede heeft 67.877 inwoners (2014).

In de zeventiende eeuw werd Ede geteisterd door de Spanjaarden onder aanvoering van Hendrik van den Bergh tijdens de Inval van de Veluwe in 1624. Vijf jaar later, tijdens een tweede inval onder leiding van Van den Bergh en Ernesto Montecuccoli, werd dit nog eens herhaald.

In 1783 kwamen bij een dysenterie-epidemie circa 108 mensen om. Een relatief hoog aantal, aangezien Ede in die tijd slechts ongeveer 600 inwoners had.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog bevond er zich op de Edese heide een groot vluchtelingenkamp voor Belgische vluchtelingen. Het bestond van 1915 tot en met 1918. Het werd in 1918 afgebroken en de bouwmaterialen werden hergebruikt voor de vele beschadigde gebouwen in België. Ter nagedachtenis staat er vandaag nog het Belgenmonument.

Op 6 augustus 1925 ontplofte er in de ENKA-fabriek een zuurstofapparaat. Drie mensen stierven bij deze ontploffing. Er waren zeker 10 gewonden.

Tweede Wereldoorlog. In de Tweede Wereldoorlog zijn tijdens Operatie Market Garden geallieerde militairen op de Ginkelse Heide bij Ede geland. Vanaf daar zijn ze, vechtend tegen de Duitsers, naar Arnhem getrokken. Elk jaar in september wordt dit herdacht door parachutespringen boven de heide. De parachutisten worden onder andere uit nog operationele Tweede Wereldoorlog-vliegtuigen gedropt.

Dit evenement trekt vanuit de wijde omgeving een groot publiek. Er zijn zelfs veteranen uit Groot-Brittannië bij aanwezig. Tot en met 2006 sprongen er ook nog veteranen, vaak al op hoge leeftijd.

Voorafgaand aan de luchtlanding werd er op 17 september 1944 een bombardement op Ede geplaatst. Hierbij verloren 69 burgers het leven.

PAUZE Pannekoekenhuis De Langenberg
N52 02.473 E5 41.486

Luchtlandingen N52 02.320 E5 42.258
De 1e Britse Luchtlandingsdivisie had de opdracht om de Rijnbrug bij Arnhem te veroveren. Ze landden in september 1944 in drie dagen ten westen van Arnhem. Het droppingterrein voor de tweede dag, 18 september, was de Ginkelse Heide bij Ede.

Voor de verdediging van de heide wordt het 7e bataljon The King's Own Scottish Borderers ingezet. Dit bataljon was op 17 september met zweefvliegen ten noorden van Wolfheze geland. Hun stellingen rond de heide werden door verschillende Duitse eenheden, ondersteund door pantservoertuigen, aangevallen.

De heide blijkt te groot om afdoende te verdedigen, de Schotten verliezen terrein. Op maandagmiddag 18 september landde de 4e Parachutistenbrigade. Vlak voor de landing verdrijven de Schotten met een verwoede aanval de Duitsers van de heide... Ongeveer 2000 mannen springen, totaal verrast, in een inferno van kogels, rook en vuur. Ondanks de luchtafweer en problemen met het afspringen, landt 90% van de para's binnen de dropzone. Omstreeks 17.00 uur begint de opmars richting Arnhem.

Simon Stevinkazerne N52 02.374 E5 41.596
De Simon Stevinkazerne is een voormalige legerkazerne in de Gelderse plaats Ede. Hij maakte tot eind 2010 deel uit van het kazernecomplex Ede-Oost, waartoe ook de Elias Beeckmankazerne behoorde.

De kazerne is genoemd naar de bekende Nederlandse ingenieur Simon Stevin die rond 1590 als adviseur van Prins Maurits diverse vestingwerken en legerkampen ontwierp.

De kazerne werd gebouwd in het kader van een landelijk bouwprogramma uit 1938, waar onder andere ook de naastgelegen infanteriekazerne Elias Beeckman deel van uitmaakte. Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland was de kazerne nog niet gereed. In 1939 was hier wel reeds het 12e Regiment Motor Artillerie (RMA) neergestreken. Het 2e Regiment Verbindingstroepen werd op 1 november 1951 in de Simon Stevinkazerne opgericht.

Na het vertrek van de algemene opleiding van onderofficieren uit de Beeckmankazerne, werd ook deze kazerne door de verbindingsdienst in gebruik genomen. Nadat eerst alleen kortdurende opleidingen te volgen waren in Ede, volgde later ook de Kaderschool voor dienstplichtig onderofficieren en de School Reserve Officieren Verbindingsdienst.

In 1963 kwam de monteursopleiding vanuit Utrecht naar Ede. Dit betekende dat alle Nederlandse opleidingen voor de verbindingsdienst in Ede waren ondergebracht. Hierin is tot de afstoting van de kazernes in 2010 vrijwel niets veranderd. Op 1 januari 2011 heeft Defensie de kazernes overgedragen aan de gemeente Ede. Het terrein is opgenomen in het woningbouwproject "Veluwse Poort". De Simon Stevinkazerne is, anders dan de andere Edese kazernes, niet aangemerkt als rijksmonument.

Tankmonument N52 02.480 E5 41.529
Deze tank is als monument geplaatst ter herinnering aan de bevrijding van Ede op 17 april 1945.

De Canadese Tank op de Langenberg in Ede is een gerestaureerde Sherman tank met twee koperen platen. Naast de tank is een plaquette geplaatst. Het monument is 2 meter 50 hoog, 2 meter 50 breed en 5 meter diep.

Het is een complete Sherman tank met daarop 2 plaquettes en met een ANWB uitlegbordje ernaast. Het monument is 5 mei 1990 onthuld door burgemeester Blanken en de twee Canadese veteranen J.Davies en R.J. Maltby.

De tank staat langs de Arnhemse weg waar - na de be­slis­sen­de overwinning op de Duitsers in de Simon Stevin kazerne op de Langenberg- de eerste infanteristen de bebouwde kom van Ede binnen kwamen.

Grafheuvel N52 02.753 E5 42.248
Op de Langenheuvel hebben we een prachtig overzicht over de heide. Honden mogen hier vrij loslopen. Redelijk uniek. Iets ten zuiden van de heuvel ligt nog een heuvel, maar dan als grafheuvel.

De grafheuvels die u aan de rand van de heide kunt zien liggen zijn aangelegd tussen 2500 en 500 voor Christus en zijn dus soms al meer dan 4000 jaar oud. In de heuvels werden de lichamen of de urnen met as van stamhoofden of andere belangrijke mensen bijgezet. Archeologen hebben de meeste grafheuvels onderzocht. Daarbij hebben ze diverse voorwerpen gevonden die aan overledene werden meegegeven als grafgift, zoals potten van aardewerk en vuurstenen pijlpunten.

Schaapskooi De Kreel N52 02.705 E5 43.210
Beschrijving Schaapskooi onder met riet en Hollandse pannen gedekt schilddak. "De Kreel"

Ten dele vernieuwde schaapskooi onder met riet en Hollandse pannen gedekt schilddak, dat bij de schuine zijden van de driezijdig gesloten einden oploopt einden oploopt tot boven de dubbele deuren in de eindgevels; wanden van gepotdekselde houten delen op betonnen plint.

Aan het einde van de wandeling zien we ook nog de Schaapskooi Klein Ginkel.

Edese Schaapskudden. N52 02.656 E5 43.206
Al sinds 1900 lopen er schapen rond op de Ginkelse en Edese Heide bij Ede. Destijds waren het er duizenden, nu zijn het er zo'n vijfhonderd.

De schaapskooi de Kreel in 1925. Toen was de schaapskooi nog klein. De kuddes waren vaak van Edenaren uit het buurtschap Veldhuizen - nu een wijk in Ede.

In 1953 richtte men de stichting Edese Schaapskudde op om de schaapskooi te behouden. Wie de schapen wil bewonderen, kan de schaapskooien bezoeken. Vooral in het voorjaar is dit een feest, want dan wachten er honderden lammetjes op kraambezoek. Het traditionele schaapscheren is in juni.

Edese Schaapskudden in Ede leent zich ook goed voor een familiedag. Deze activiteit is geschikt voor het hele gezin, kinderen, volwassenen en ouderen. Zie ook: http://www.dagjeweg.nl

Belgenmonument. N52 02.705 E5 43.210
Het Belgenmonument op de Edese Heide bij de Gelderse plaats Ede is een gedenksteen ter nagedachtenis aan het voormalige Belgische vluchtelingenkamp Vluchtoord Ede (V.O.E.) dat hier van 1915 tot 1918 was gevestigd.

Ten tijde van de Eerste Wereldoorlog vluchtten meer dan een miljoen Belgen de grens over naar het neutrale Nederland. Ruim 5300 hiervan werden opgevangen in Ede. Het kamp, bestaande uit barakken, was een volledig dorp compleet met een school, hospitaal, winkel, werkplaatsen en een kerk. Na de oorlog, in 1918, werd het kamp afgebroken. Veel van het materiaal werd door de Belgen meegenomen voor de wederopbouw van hun land.

Het monument, geplaatst op restanten van de fundering, bestaat uit een zwerfsteen met het opschrift:

BELGISCH VLUCHTELINGENKAMP
V.O.E.
1914-1918
DEZE ZWERFSTEEN IN EDE DOET
ONS DENKEN AAN HET VERLEDEN

Airborne-monument N52 02.214 E5 44.059
Het Airborne-monument op de Ginkelse Heide in Ede is een herdenkingsteken in Nederland. Het is onthuld op 19 september 1960 door generaal-majoor Urquhart.

Het monument is een betonnen zuil van drie meter hoog. Bovenop de zuil staat een koperen adelaar met gespreide vleugels. Op de zijkanten van het monument zijn emblemen aangebracht. Op het eerste embleem staat een gevleugelde en gekroonde parachute afgebeeld, op het tweede embleem het wapen van de King's Own Scottish Borderer en op het derde embleem een beeltenis van een paarse Pegasus. Op de voet van de heuvel waar het monument zich bevindt staat een natuurstenen plaquette. Een kleine 15 meter naast de zuil ligt een zwerfkei met het opschrift: LUCHTLANDING 17_18 SEPT.1944.

Het monument is geplaatst om de parachutisten te herdenken die bij de Slag om Arnhem gesneuveld zijn. Op 17 en 18 september 1944 kwamen op de Ginkelse Heide 121 Dakota transportvliegtuigen aan.

Vanuit deze vliegtuigen sprongen 2000 parachutisten om de troepen bij Arnhem te versterken. Er werden echter al vijf vliegtuigen neergeschoten voordat ze de heide bereikten. Voordat alle soldaten veilig op de grond aangekomen waren sneuvelden er al 50 man en er raakten er meer dan 150 vermist. Het monument staat op het noordelijkste punt van het toenmalige slagveld.

Schaapskooi Klein Ginkel N52 02.214 E5 44.059
In 1954 werd met groot onthaal de kudde ontvangen. De burgemeester, evenals militaire en andere burgerlijke overheden waren van heinde en verre gekomen om de herder met zijn schapen te verwelkomen. Een kooi was voorhanden omdat de familie Kramer, die de kooi tegenover de Herberg Zuid Ginkel gebruikte als kippenhok, bereid was deze af te staan.

Veluws heideschaap N52 02.182 E5 44.070
De broers Aart en Henk van den Brandhof zijn de herders in Ede.

Samen met hun honden zijn ze verantwoordelijk voor het wel en wee van de kudden. De kudde van Henk bestaat uit 160 schapen en de kudde van Aart sedert 2011 uit ruim 300 schapen.

In het voorjaar als de lammetjes geboren zijn worden beide kuddes tijdelijk verdubbeld! In Ede zijn we bijzonder trots op ‘ons’ Veluws heideschaap. Dit is een echt rasschaap. Mooi hoog op de poten met hun karakteristieke koppen. Het is een zachtaardig en zeer kindvriendelijk ras.

Zo keren we terug. Mooi om zo ruim over de heide te kunnen wandelen. Kan helaas niet overal. Interessant is ook dat de honden los mogen lopen.

We zullen zeker nog eens terugkeren om het zuidelijk deel van deze mooie heide te bewandelen.

Graag tot ziens.

Startpunt

• Start/finish/parkeerplaats - Verlengde Arnhemseweg 95 Ede
  N52 02.188 E5 44.114

Geraadpleegde websites:

• http://www.dagjeweg.nl/tip/3780/Edese-Schaapskudden#sthash.OMYt6GPB.dpu

POI’s

• Start/finish/parkeerplaats N52 02.188 E5 44.114
• Ginkelse Heide N52 02.145 E5 44.079
• Slag om de Ginkelse Heide N52 02.204 E5 44.103
• Zuid Ginkel N52 02.231 E5 44.141
• Hessenweg als handelsweg N52 02.228 E5 44.079
• Pleisterplaats Zuid Ginkel N52 02.250 E5 44.119
• Natuurcentrum Veluwe N52 02.565 E5 43.848
• Hindekamp N52 02.844 E5 43.831
• Geschiedenis van het landschap N52 03.668 E5 42.723
• Monument N52 03.093 E5 41.496
• Bor de Bondt-bank N52 03.008 E5 41.767
• Ede N52 02.459 E5 41.325
• PAUZE Pannekoekenhuis N52 02.473 E5 41.486
• Luchtlandingen N52 02.320 E5 42.258
• Simon Stevinkazerne N52 02.374 E5 41.596
• Tankmonument N52 02.480 E5 41.529
• Grafheuvel N52 02.753 E5 42.248
• Schaapskooi De Kreel N52 02.705 E5 43.210
• Edese Schaapskudden. N52 02.656 E5 43.206
• Belgenmonument. N52 02.705 E5 43.210
• Airborne-monument N52 02.214 E5 44.059
• Schaapskooi Klein Ginkel N52 02.214 E5 44.059
• Veluws heideschaap N52 02.182 E5 44.070