GPSwalking.nl - GPS wandelingen | Mooie GPS wandelingen in binnen- en buitenland
De Moerputten / Gement
Korte beschrijving
Laatst bijgewerkt op 12-05-2015
Moerputtenbrug
Kenmerken
Startpunt: | Deuteren: parkeerplaats Deuterseweg |
Startlocatie: | Noord-Brabant , Nederland |
Coördinaten | N51.684558 E5.262859 |
Afstanden: | 13, 5 km |
Type: | Bos, Kanaal, Open, Polder, Vergezicht |
Begaanbaar: | Doorgaans goed begaanbaar |
Rolstoel: | Niet bekend |
Honden: | Aangelijnd |
Horeca: | Niet aanwezig |
Gelopen op: | 12-05-2015 |
Route informatie
Langere beschrijving
Begin mei liepen we de wandeling van 5 km tijdens het IVN uitje van IVN-Geldrop. Wat een leuk gebied en wat een schitterende brug.
Een week later is het prachtig weer. En we besluiten om nu een rondje van 13 km in het zelfde gebied te lopen. En weer nemen we een kijkje bij de brug. Prachtig gewoon. Maar dat is eigenlijk de hele wandeling. Een echte aanrader kunnen we u toezeggen. We gaan eerst richting De Gement. Het is zonovergoten en daarvan gaan genieten.
De Gement, weidse ruimte en moerassen
De Gement is één van de groene gebieden rond 's-Hertogenbosch. Het is een open agrarisch landschap met daarin het natuurgebied de Moerputten.
De Gement bestaat uit agrarische gronden, bloemrijke graslanden en moerasbos. Ook zijn er eendenkooien in het gebied Aanwezig. Veel zeldzame plant- en diersoorten die voorkomen in de Gement zijn afhankelijk van het natte karakter van het gebied.
De Gement is een belangrijk gebied voor weidevogels. Soorten zoals de grutto, kievit en tureluur broeden hier. In de winter is de zeldzame kleine zwaan in groten getale aanwezig. Ongeveer 5% van de wereldpopulatie van deze soort overwintert De Gement.
De stad is dichtbij. Aan de ene kant de soms wat lege natuur van de Gement, aan de andere kant het Jeroen Bosch ziekenhuis en oprukkende hoge bebouwing van o.a. Ricoh. Het is een boeiende afwisseling.
Rijskampen
U staat hier voor een nieuw natuurgebied. Het is aangelegd om het verlies aan natuur door de Randweg te compenseren. Het is onderdeel van een ecologische verbinding tussen Het Bossche Broek en De Vughtse Gement. De verbinding gaat onder de nieuwe Randweg en de spoorlijn door. Het is een parkachtige groenzone met poelen en twee faunatunnels.
Het nieuwe natuurgebied sluit aan op de Vughtse Gement en de Moerputten. Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer zijn eigenaar. Zij beheren samen het uitgestrekte natuurgebied met bloemrijke graslanden, moerasjes en open water.
In het natuurgebied is de voedselrijke bodem verwijderd. Dat maakt het gebied schraler en natter. Dat is gunstig voof planten zoals grote pimpernel en drijvende waterweegbree. Er zijn ook poelen en slootjes met flauwe taluds. Kikkers, libellen en waterplanten profiteren er van.
Een zandweg uit het verleden is weer zichtbaar gemaakt. Het ligt als een dijkje dwars door het gebied. Een deel van het gebied is opgehoogd. Het is een soort terp. Hopelijk vestigt zich ooit de das.
In het open weidelandschap van De Gement liggen twee eendenkooien. Een eendenkooi is een oud jachtmiddel om in het wild levende eenden te vangen. De kooiker probeerde de wilde eenden met behulp van een kooikerhondje in één van de vangpijpen te drijven. Aan het eind van de vangpijp werden de eenden aan in een stoort fuik gevangen.
Momenteel fungeren de eendenkooien als rustgebied voor eenden en andere vogels. Ook worden er eenden gevangen die worden geringd voor wetenschappelijk onderzoek. De eendenkooien zijn niet vrij toegankelijk.
Agrarisch gebruik
De agrarische gronden in De Gement worden gebruikt voor veeteelt en akkerbouw. Het van oorsprong gemeenschappelijke weidegebied van De Gement is in 1959 opnieuw verkaveld en ingericht.
Door de combinatie van agrarische gronden en natte graslanden komen hier ganzen en kleine zwanen voor.
We steken het afwateringskanaal 's Hertogenbosch over nadat we er eerst een heel stuk langsgelopen hebben. Heerlijk door het hoge gras. Aan de andere kant van het kanaal gaan we weer verder over het pad. het is hier prima wandeling.
Daarna gaan we het bos in richting de Fusilladeplaats waarvan we een aantal bordjes tegenkomen. Hier zijn ook meer wandelaars. Maar dat is logisch. We lopen dicht in de buurt van Vught.
Lunet
Het woord lunet is afgeleid van het Latijnse 'luna' en het Franse 'tune', wat maan betekent. Lunetten zijn verdedigingswerken in de vorm van een halve maan, omringd door een gracht.
De lunetten in Vught maakten deel uit van een legerplaats, die in opdracht van koning Willem II in 1844-1846 werd gebouwd. Deze verdedigingswerken vormden samen met het fort Isabella de zuidelijke, vooruitgeschoven en boogvormige linie rond de stellingen van 's-Hertogenbosch. Tot de bouw van de lunetten werd besloten met het oog op een eventuele inval vanuit België, dat in 1839 van Nederland was afgescheiden.
De lunetten waren niet ingericht voor een langdurig verblijf. Binnen de omwalling was maar weinig ruimte en er waren geen beschermde onderkomens en bewaarplaatsen voor munitie. Wel konden zij direct worden bemand vanuit de nabijgelegen legerplaats. De lunetten waren bovendien geschikt als tijdelijk onderkomen voor terugtrekkende troepen en als uitvalsbasis. Zij waren uitgerust met 45 stukken geschut.
In totaal werden acht aarden verdedigingswerken aangelegd, die van noordwest naar oost waren genummerd als Lunet I tot en met VIII. De linkervleugel van deze verdedigingsgordel grensde aan het poldergebied De Gement (dat in geval van oorlog onder water kon worden gezet), de rechtervleugel aan de Dommei en noorden van Halder.
Op Lunet II was tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers een fusilladeplaats ingericht.
Op Lunet V is in 1924 de H. Hart kerk gebouwd. Lunet VI is nog gedeeltelijk terug te vinden in de wijk Zonneheuvel als de Wilhelminasingel.
Lunet VII bevond zich bij de huidige Glorieuxlaan en het Reeburgpark; er is nog maar weinig van te zien. Lunet VIII langs de weg van Vught naar St. Michielsgestel is nog wel gaaf.
De Lunetten I tot en met IV en Lunet VIII zijn tot Rijksmonument verklaard.
Door de introductie van nieuwe wapens verminderde de strategische waarde van de vesting Den Bosch en de omringence verdedigingswerken.
De Vestingwet van 1874 legde de stad definitief 'open' Het terrein bij de Vughtse Heide werd beptant en nieuwe spoorbanen doorsneden het gebied. Toch zijn de Vughtse lunetten pas in 1920 als verdedigingswerken opgeheven.
Als we bij de fusilladeplaats aankomen blijft dat we met hond niet naar binnen mogen. Ik loop zelf even op en neer. Het is een indrukkende plaats. Zeker als je blik over al die namen op de muur gaat.
Fusilladeplaats
Dit gedenkteken zal een symbool zijn voor ons en allen die na ons komen. Hun levens werden afgesneden, opdat wij zouden leven. Deze woorden sprak H.K.H. prinses Juliana bij de onthulling van het monument op de fusilladeplaats in 1947.
In de Tweede Wereldoorlog legde de Duitse bezetter op Lunet II een executieplaats aan. De locatie was vóór de oorlog in gebruik als schietbaan bij het Nederlandse leger.
In juni 1944 wordt de eerste gevangene in Vught gefusilleerd. Op 16 september vallen de laatste slachtoffers, vlak na de ontruiming van het nabijgelegen concentratiekamp Vught en de komst van de geallieerden.
Van 329 mensen is met zekerheid bekend dat zij op deze plek het leven lieten. Hun lichamen werden naar het concentratiekamp gebracht en daar gecremeerd.
Vlak na de oorlog richtten de Vughtenaren Henk van der Pas en Piet van Laarhoven een groot houten kruis op bij de fusilladeplaats.
Kort daarna werd er een gedenkwand van Frans natuursteen voor de kogelvanger geplaatst, ontworpen door de Bussumse architect Joh. F. van Herwerden.
Op 20 december 1947 onthulde H.K.H. prinses Juliana het monument, dat de namen bevat van de gevangenen die hier zijn gefusilleerd. Het houten kruis kreeg een plaats op de heuvel achter de gedenkwand.
Vanaf de fusilladeplaats loopt u in ongeveer 20 minuten naar Nationaal Monument Kamp Vught. De route is aangegeven met gemarkeerde paaltjes. Het herinneringscentrum is dagelijks geopend, behalve op maandag. Telefoon: 073-656 67 64. Zie ook www.nmkampvught.nl.
Van hier uit is het kort lopen naar het nationaal monument Kamp Vught. We hebben het monument een aantal jaren geleden al eens bezocht. We beperken ons nu tot een blik van buiten de omheining.
Nationaal monument Kamp Vught
Vanaf deze plek ziet u een klein deel-van het voormalige SS-concentratiekamp Vught. In de Tweede Wereldoorlog werden hier ruim 31.000 mannen, vrouwen en kinderen gevangen gehouden. In kamp Vught vonden tenminste 750 gevangenen de dood.
In het museum is een vaste expositie over kamp Vught te zien. U kunt het crematorium, een herbouwde gevangenenbarak en het kindergedenkteken bezoeken.
We gaan de natuur weer in. Een wijdse natuur. We kunnen kilometers wegkijken. De paden worden rechte paden. Tussen 1 december en 1 juni is een gedeelte van de route door het grasland afgesloten. Dit is gedaan door een brug weg te halen. In het andere gedeelte van het jaar kunt u een stukje verharde weg afsnijden.
We zien veel vogels waaronder de kiviet met zijn specifieke geluid.
En dan komen we bij de Moerputten. Het stukje van 5 km is de moeite meer dan waard. Mooie knuppelbruggetjes, veel natuur, veel moeras, een paar trappen en dan die brug. Zo mooi.
De Moerputten
De Moerputten is een natuurgebied in de Nederlandse provincie Noord-Brabant, gelegen nabij 's-Hertogenbosch. Het 118 hectare grote terrein behoort tot de Natura 2000-gebieden en is in beheer bij Staatsbosbeheer.
Het is een van de weinig overgebleven laagveenmoerassen ten zuiden van de grote rivieren. Het natuurgebied is omsloten door de polders Gement, Honderd Morgen en Rijskampen (Vught), de Bossche wijken Kruiskamp en Deuteren, en Vlijmen.
De naam geeft aan dat het een moerassig gebied is, ter plaatse loopt een verlande prehistorische rivierbedding waarin sterke veenvorming heeft plaatsgevonden. De veenlaag was dik genoeg om te worden ontgonnen. Zo ontstonden twee plassen, de Lange Putten, waarover nu de grote Moerputtenbrug ligt, en een kleinere, de Moerput.
Sporen van veenontginning zijn nog te zien in het landschap, zo zijn er talrijke legakkers. Het waterrijke gebied maakte eeuwenlang deel uit van de inundatiezone rond 's-Hertogenbosch. Dat betekende dat als het militair noodzakelijk werd geacht het waterpeil nog verhoogd moest kunnen worden. De aanleg van een spoorweg in het laatste kwart van de 19e eeuw was daarom alleen mogeljk als de spoordijk ter hoogte van de Moerputten werd onderbroken door lange brug op pijlers.
De Moerputten bestaat uit veel verschillende terreintypen. Er zijn hooilanden, rietvelden, moerassen, open wateren en wilgenstruwelen. Het gebied heeft een rijke maar kwetsbare flora en fauna. Men vindt er reeën, vossen en zeldzame vogels als waterral, blauwborst en zomertaling.
In het gebied is een geslaagde poging gedaan het pimpernelblauwtje, in in Nederland uitgestorven vlindersoort, te herintroduceren. Op de pijlers van de Moerputtenbrug zijn korstmossen, bladmossen en muurvarens te vinden, waaronder de in Nederland zeldzame en beschermde steenbreekvaren. Elders in het gebied liggen enkele van de weinige oorspronkelijke blauwgraslanden in Nederland.
Natuur en cultuurhistorie
In de Moerputten zijn bijzondere natuur en oude cultuurhistorie met elkaar verweven. Vanaf de spoordijk die de spoorbruggen met elkaar verbindt heeft u op diverse plaatsen een afwisselend uitzicht over de weidse Dolder, de dichte moerasbossen en grote knotwilgen. Hoog boven het laagveenmoeras hebt u als u op de Moerputtenbrug staat zicht op de toren van Vlijmen en beneden u de bladeren van de waterlelies en de gele plomp.
De Moerputten maakt onderdeel uit van de Groene Delta.
En dan inderdaad die brug. Immens in een landschap waar je hem helemaal niet verwacht.
Moerputtenbrug
Prominent aanwezig is de 600 meter lange spoorbrug, onderdeel van de Langstraatspoorlijn (in de volksmond ook wel het Halve Zolenlijntje omdat er voornamelijk leer en aanverwante artikelen over dit enkele -en dus 'halve'- spoor vervoerd werden).
Aan de Moerputtenspoorbrug is vanaf het najaar van 1881 tot 1887 gebouwd. Pas eind 1890 reden er over deze brug dagelijks treinen tussen ’s-Hertogenbosch en Geertruidenberg (- Lage Zwaluwe).
Bij de bouw had men rekening gehouden met een eventuele toekomstige spoorverdubbeling. De 35 bakstenen pijlers zijn breed genoeg uitgevoerd voor een tweede ijzeren brugdeel. De lijn is echter tot aan de sluiting in 1972 altijd enkelsporig gebleven.
Na aanvankelijke plannen tot sloop werd de brug in 1995 een rijksmonument en in 1997 heeft Staatsbosbeheer de brug aangekocht. De brug was na de sluiting van de lijn ernstig in verval geraakt en er bladderde giftige loodmenie af die in het onderliggende water en de kwetsbare natuur terecht kwam.
Om deze vervuiling te stoppen en de brug te conserveren is in opdracht van Staatsbosbeheer in april 2004 begonnen aan de restauratie nadat een jaar eerder in een uitvoerige proefrestauratie onderzocht was hoe men dat het beste kon aanpakken.
Bij de proefrestauratie waren drie van de 35 pijlers, drie brugdelen en het landhoofd aan de Bossche zijde gerestaureerd. Daarna zijn eerst de in totaal 36 brugdelen gerestaureerd. Hierbij is ruim 13 ton oude lagen verf en teer afgestraald. Daarna is er 9.000 liter verf op gespoten in de oorspronkelijke okergele kleur.
De scheuren in het metselwerk waren diep en daardoor ingewaterd en bij vorst uitgezet. Opvallend was dat het metselwerk onder water in goede staat was gebleven.
De bakstenen zijn speciaal voor de restauratie gebakken zodat het uiterlijk en kwaliteit aan zou sluiten bij het bestaande metselwerk.
Toen de rechterkant van de pijlers gerestaureerd was werden de brugdelen opgevijzeld en naar de andere kant verplaatst.
De brug werd na voltooiing van dit werk toegankelijk voor wandelaars als onderdeel van de door Staatsbosbeheer in de Moerputten uitgezette wandelroutes.
Na een pauze van enkele jaren werd de restauratie in 2009 voortgezet met het herstellen van het door de tand des tijds ernstig beschadigde metselwerk van de brugpijlers. In de voegen waren soms complete struiken gegroeid, maar ook vegetaties van bijzondere muurplanten die waar het kon behouden zijn gebleven. In mei 2011 kon de brug definitief heropend worden.
En na 18 mooie kilometers konden we voldaan weer naar huis. Dit is een hele mooie en afwisselende wandeling. De foto-serie geeft er een mooi beeld van.
Geraadpleegde websites:
POI's
- Afwateringskanaal s-Hertogenbosch - Drongelen N51.6670 E5.2646
- Bijenwei N51.6847 E5.2404
- De Maij N51.6802 E5.2849
- Eendekooi N51.6813 E5.2638
- Fusilladeplaats N51.6616 E5.2635
- Gemeentensweiden N51.6766 E5.2478
- Halvezolenlijntje N51.6863 E5.2561
- Honderd Morgen N51.6806 E5.2750
- Jeroen Bosch ziekenhuis N51.6851 E5.2744
- Moerputten N51.6884 E5.2497
- Moerputtenbrug N51.6877 E5.2464
- Nationaal Monument Kamp Vught N51.6655 E5.2588
- Rijskampen N51.6770 E5.2851
- Start/finish/Parkeerplaatsen N51.6845 E5.2628
- Uitkijkplatform N51.6867 E5.2517
Acties
Navigeer naar startlocatie Download (ZIP) Download (GPX) Bekijk kaart/tracks Bekijk de fotoserie Print wandeling tekstStartlocatie
Reacties
Wij zijn benieuwd naar uw reactie. Wel hebben we een aantal spelregels waar we u even op willen attenderen
- Alle velden moeten verplicht worden ingevuld.
- Uw reactie wordt pas na goedkeuring zichtbaar in de lijst ervaringen.
- Uw e-mail adres niet wordt getoond op de site.
- De webmaster behoudt zich het recht uw tekst aan te passen.
- Het is niet toegestaan email-adressen, enige weblinks of schuttingtaal in de tekst op te nemen. Bij veelvuldig misbruik kan u de mogelijkheid van opslaan worden ontzegd.
- Als u ons een link wilt doorsturen dan a.u.b. per email.
- English texts will not be accepted. All input needs to be approved by the webmaster on forehand before be visible on this website. So save yourself the trouble.