We waren dit voorjaar te gast op de boerderij-camping Klein Kullen in Epen (Limburg).

Op een paar honderd meter van de Belgische grens een ideale plaats om een schitterende wandeling te beginnen. Gewoon de camping aflopen en genieten van een fraai en glooiend landschap. En van deze kans hebben we dan ook gretig gebruik gemaakt.

Het glooiende Zuid-Limburgse landschap geeft veel schitterende vergezichten. Om elke bocht is er wel een nieuw uitzicht te bewonderen.

We hebben voor deze wandeling ook 2 alternatieve parkeerplaatsen gemarkeerd zodat u ook vanbuiten de camping kunt starten.

De wandeling begint met een leuke stijging. Daarmee waren we meteen opgewarmd. De pittigste stijging lag net voorbij Sippenaeken. Daar klommen we van 130 meter naar 280 meter over een lengte van 3 km.   

Klein Kullen
Klein Kullen is een rustieke carréboerderij in bedrijf. Men kan er kamperen op de SVR-minicamping en logeren in een van de twee appartementen. Zoekt men een vakantie midden in de natuur, dan is onze boerderij het juiste adres. Hier komt u weer tot leven! Eenvoudig maar goed. U ruikt er weer de buitenlucht, de dieren, de bloemen en het gras.

Epen - Bronnenland
U staat hier midden in een gebied met een grote rijkdom aan bronnen en bronbeken. Vanaf de Belgische grens (nabij buurtschap Cottessen) tot aan het dorp Mechelen stromen op een afstand van nog geen 5 kilometer maar liefst 26 bronbeken en is er een veelvoud aan bronnen die hier spontaan aan de oppervlakte komen. Plaatselijk liggen zelfs 6 tot 7 bronnen in een brongebiedje bij elkaar.

Hiermee kent deze regio de hoogste dichtheid aan bronnen in Nederland! De bronbeken monden allemaal uit in de Geul. Dat is het snelst stromende riviertje van Nederland. De bronbeken worden vaak ook nog gevoed door vele kleinere zijbeekjes. Soms zijn die duidelijk zichtbaar en hoorbaar, soms liggen ze zacht kabbelend verscholen in het groen. Maar het zijn allemaal pareltjes in het landschap die zeker de moeite waard zijn om van dichterbij te bekijken.

Water   
Door de eeuwen heen is Epen nauw verwant met die waterlopen. De naam Epen' stamt ook af van het Germaanse woord 'apa' Dat betekent 'water'!

Natuurlijk zuiver
Bronnen zijn plekken waar grondwater op een geconcentreerde, natuurlijke manier uit de bodem stroomt of uit de bodem opwelt. Dat kan ook een nat of moerassig gebiedje zijn. Die bronnen vormen samen de beginpunten van een rivierstelsel. Doordat bronwater een hele lange reis door de bodem heeft gemaakt, is dat bronwater op een heel natuurlijke manier gezuiverd. Afhankelijk van de aard van de aanwezige bodemlagen zijn in dat grondwater allerlei mineralen opgelost. Logisch dus dat dit in principe zuiver en schoon water is. Door bemesting kunnen er echter ook weer minder gewenste stoffen in terecht komen, zoals nitraat. Toch niet zo maar uit de beek drinken dus!

Lang onderweg
De meeste bronnen en bronbeken komen vrijwel nooit droog te staan. Dat komt omdat die bronnen vooral uit het grondwater gevoed worden en niet direct van regenwater afhankelijk zijn. Dat water is daarvoor veelal tientallen jaren in de diepere grondlagen onderweg geweest.

Ongeveer 30% van het bronwater is tussen de 20 en de 60 jaar in de grond onderweg geweest. Ongeveer 60% zelfs meer dan 60 tot 110 jaar!

Over de weg lopen het Bovenste Bos binnen. Direct lopen we tegen een Geologisch Monument aan.

Geologisch monument Bovenste Bosch
De groeve Bovenste Bosch is een van de weinige plaatsen waar de witte kalkstenen uit het oudste deel van de Formatie van Gulpen zijn ontsloten. In de ondergrond van het Bovenste Bosch bevindt zich onder een dikke laag verweringsleem met vuurstenen (vuursteeneluvium) overal kalksteen uit het Boven-Krijt.

Deze kalksteen is ongeveer tussen de 80 en 65 miljoen jaar geleden ontstaan in de zogenaamde Krijtzee die toen het gehele gebied overspoelde. Het kalksteenpakket is opgebouwd uit de opeenhoping van ontelbare skeletdeeltjes van zeer kleine planten en dieren.

In deze groeve is de Kalksteen van Beutenaken ontsloten die bestaat uit een zachte fijnkorrelige glaucon'ethoudende kalksteen waarin onduidelijke lichtgrijze vuurstenen voorkomen. Sporadisch worden in deze kalksteen fossielen aangetroffen.

Daarboven, maar momenteel in de groeve niet ontsloten, ligt de Kalksteen van Vylen. Deze is lichtgrijs van kleur, glauconiethoudend en plaatselijk zeer fossielrijk. De onderkant wordt gevormd door de Horizont van Bovenste Bosch die plaatselijk zeer rijk kan zijn aan staartstukken van inktvisachtigen of belemnieten. Deze horizont wordt daarom ook wel 'Belemnietenkerkhof genoemd.

Op het kalksteenpakket ligt een laag verweringsleem met veel hoekige vuurstenen, afkomstig van het hoger in de helling gelegen vuursteeneluvium.

Als we het Bovenste Bos uit lopen wacht ons een kleine teleurstelling. Het pad dat we willen lopen is afgesloten met een groot hek. Ons rest niet over door het plaatsje Remersdaal te lopen. Dat stukje is best fraai. Onderweg komen we een kasteel tegen. Het kasteel staat op de kaart als Kasteel van Remersdaal of Obsinnich.

Kasteel van Remersdaal of Obsinnich
Het Kasteel van Obsinnich is een kasteel gelegen bij het Belgisch dorp Remersdaal, in het uiterste zuidoosten van de Limburgse Voerstreek. Obsinnich (oorspronkelijk in het Nederlands gespeld als Opsinnich) is de een locatie van Remersdaal, die zelf naar het kasteel is vernoemd.

Ook zien we in het dorp een groot aantal wat vervallen huizen.

Als we het dorp uitlopen moeten we helaas een stukje langs een saaie drukke weg. En daarmee sluiten we het enige minder gedeelte van de wandeling af.

De rest is weer smullen. Zeker als we langs de Geul lopen. Wat is het schitterend hier.

Maar eerst gaat de route door een bos met fraaie vergezichten. En we komen een mooi uitziende boerderij tegen. Een Frans bordje geeft ons een korte uitleg.

Oude boerderij van Öneschtehindel
Oudste onversterkt gebouw van Hombourg uit de late zeventiende eeuw. Opvallend detail is de strakke serre aan de voorkant van het gebouw.  

Ook komen we volop bermkruisen en kleine kapelletjes tegen.

De Geul
De Geul (Duits: Göhl, Frans: Gueule, Oude benamingen: Gullo (922), Guel en Goel (15e eeuw) en Gule) is een rivier die ontspringt in de gemeente Raeren in België nabij de Cycloopstenen aan de Duitse grens nabij de plaats Lichtenbusch. Ze verlaat België bij Sippenaeken en komt bij Cottessen Nederland binnen. Bij het gehucht Voulwames boven Itteren mondt ze uit in de Maas.

De Geul is 58 kilometer lang en het totale verval bedraagt ongeveer 250 meter. Vroegere kanalisaties worden weer opgeheven, zodat de rivier weer in haar oude loop komt te liggen. De rivier meandert zo weer als vanouds door het Zuid-Limburgse landschap.

De bekendste zijrivieren in België en Nederland zijn beneden vermeld onder 'zijbeken'.

Langs het Belgische deel van de Geul liggen de dorpen Eynatten, Hauset, Hergenrath, Kelmis, Moresnet, Blieberg en Sippenaeken.

In Nederland stroomt de Geul langs Epen, Mechelen, Partij (bij Wittem), Wijlre, Schin op Geul, Valkenburg, Broekhem, Strabeek, Houthem, Geulhem, Meerssen, Rothem en Bunde.

Het Geuldal ten zuiden van Gulpen (bovenstrooms) heeft aan de oostzijde hellingen naar het Plateau van Vijlen en aan de westzijde naar het Plateau van Crapoel.

Het Geuldal benedenstrooms heeft aan de zuidzijde de hellingen naar het Plateau van Margraten, aan de noordzijde naar het Centraal Plateau en aan de oostzijde naar het Plateau van Ubachsberg.

Vanuit het Geuldal snijdt in het Plateau van Ubachsberg het Droogdal van Colmont en in het Plateau van Margraten het droogdal Gerendal.

Na het fraaie pad door het Geuldal met schitterende uitzichten komen we bij Sippenaeken. Hier komt u ook de horecagelegenheden op deze wandeling tegen.

Sippenaeken
Sippenaeken, in het Nederlands ook gespeld als Sippenaken, is een dorp in de Belgische provincie Luik en een deelgemeente van Blieberg (Plombières). De deelgemeente, waartoe tevens de gehuchtjes Beusdael en Terhaegen behoren, telt circa 200 inwoners.

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg hoorde Sippenaeken tot de Limburgse hoogbank Montzen. Net als de rest van het hertogdom werd Sippenaeken bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde departement Ourte.

Sippenaeken werd in 1842 een zelfstandige gemeente, na afsplitsing van de gemeente Teuven. In 1977 werd de gemeente samengevoegd met de buurgemeenten Gemmenich, Homburg, Montzen en Moresnet tot de huidige gemeente.

Vanuit Sippeneaken gaan we weer stevig omhoog om daarna weer af te dalen. Ook hier schitternde uitzichten. Het mooiste uitzicht komt als we tegen het kasteel van Beusdael lopen. We kijken vanaf de camping vanuit de andere kant tegen dit kasteel aan. 

Kasteel van Beusdael
Het Kasteel van Beusdael is een kasteel in het gehucht Beusdael in de deelgemeente Sippenaeken van de gemeente Blieberg in de Belgische provincie Luik tegen de grens met Nederland. Het kasteel ligt aan de Rue de Beusdael en wordt omgeven door een gracht gevuld met water.

Het kasteel ligt in een laagte in het landschap, en in het vlakbijgelegen Bronnetjesbosch ontspringt de Terzieterbeek. In het zuiden en zuidwesten ligt het Beusdalbos.

Volgens verhalen zou de donjon van het kasteel stammen uit de tijd van Karel de Grote. Aannemelijker is de bouw van de donjon in de 13e eeuw.

In 1323 wordt er melding gemaakt van een zeker Johan genamt Schevart van Oy die het landgoed bezit. In 1334 wordt er melding gemaakt van Herman van Abousdayl, getrouwd met Catherine N., waarvan vermoed wordt dat die de zoon is van Johan Schevart von Oys.

In 1367 wordt Herman van den Beusdal genoemd, waarna diens dochter Elisabeth de Beusdael als laatste van het geslacht het landgoed erft. Zij trouwt met Jean van Eys die daarmee het kasteel in bezit krijgt.

Via erfopvolging komt het kasteel in 1875 in handen van graaf Florent Ferd. J.L. d'Oultremont. In 1882 laat hij belangrijke veranderingen aan het kasteel aanbrengen: er wordt een kapel gebouwd, op de binnenplaats komt er een kleine ronde toren, over de grachten een brug en poortgebouw, en diverse werken meer.

Via het terras van Hoeve Ter Eik zetten we het laatste gedeelte van de wandeling in. We komen langs een smalle beek die langs ons pad loopt. Het lukt niet om er een leuke foto van te maken. 

Terzieterbeek
De Terzieterbeek is in de omgeving van Epen de langste zijbeek van de Geul. De beek ontspringt op l62 meter hoogte boven NAP, net over de grens in Belgie naast kasteel Beusdael. De bron voedt in Berste instantie de vijvers rondom het kasteel en stroomt daarna via de overloop van die vijvers in noordelijke richting naar de Geul.

Bovengronds - ondergronds
De eerste honderden meters verdwijnt de beek onder de grond om daarna iets ten zuiden van de boerderij Klein Kullen weer bovengronds te verschijnen. Het beekje stoomt door het gehucht Terziet.

Bij Terziet stroomt ze een stuk onder de weg door: Daar komt ook de Sylerbeek in de Terzieterbeek uit. De Sylerbeek ontspringt ïn de bosjes iets ten zuiden van landgoed Alleleijn. Het beekje loopt dan een heel eind verder langs de Terzieterweg.

Krummelsbaag
Verder stroomafwaarts mondt ook de Helberg beek en de Bredebron in de Terzieterbeek uit. Het beekje begint nu al aardig te kronkelen (meanderen). Dat wordt stroomafwaarts steeds heftiger. Daarom noemt men het hier ook wel de Krummelsbaag (een beek met veel kronkels). In de volksmond deed hierover ook een leuk gezegde de ronde:

"krummelder, krummelder oe gees te op aa?, kaal geschoare dat geet dich nee aa!"

Vertaald: het weiland vroeg aan de beek: "kronkeltje, kronkeltje waar ga je toch naar toe? waarbij het beekje bits antwoordde: "kaal geknipte, dat gaat je niks aan!"

Fröschebron en Platergrub
Voorbij de splitsing met de Kuttingerweg voegt ook de Fröschebron zich nog bij de Terzieterbeek. En voordat de Terzieterbeek bij de Volmolen zelf in de Geul uitmondt, takt bij de Plaatweg ook de Platergrub nog aan!

Ook de schitterende vakwerkhuizen zijn een lust voor het oog.

Heerlijk moe komen we weer op de camping aan. Het is lekker weer en daarom kunnen we lekker in het zonnetje uitblazen. Een prachtige wandeling ligt achter ons.

Geraadpleegde websites:

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Geul_(rivier)
  
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Kasteel_van_Beusdael
  
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Sippenaeken
  
• http://www.kleinkullen.com
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Kasteel_van_Obsinnich

POI's

• Alternatieve parkeerplaats N50.7507 E5.9338
  
• Bovenste Bos N50.7557 E5.8955
  
• Chateau de Beusdael N50.7510 E5.9105
  
• Geuldal N50.7455 E5.9497
  
• Groeve Bovente Bos N50.7564 E5.8985
  
• Hoeve de Eik/Terras N50.7511 E5.9177
  
• Kapel N50.7489 E5.9364
  
• Kapel St. Roch N50.7355 E5.9301
  
• Kapelletje N50.7509 E5.9421
  
• Kasteel van Remersdaal N50.7415 E5.8906
  
• Klein alternatieve parkeerplaats N50.7569 E5.8990
  
• Kruis N50.7295 E5.9122
  
• Monument N50.7362 E5.8948
  
• Onderste Bosch N50.7430 E5.9137
  
• Oneschtehindel N50.7340 E5.9239
  
• Spoorbrug Remersdael N50.7381 E5.8965
  
• Start/finish/Camping Klein Kullen N50.7568 E5.9108
  
• Terzieterbeek N50.7587 E5.9116