Het is eind maart, de klok is net vooruit gezet. Dat zorgt ervoor dat ik in de avonduren aan de wandel kan. na werktijd snel de laptop wegbrengen en dan in de auto voor een wandeling. 

Omdat het tegen 8 uur donker is kies ik voor een relatief korte wandeling die ook dicht bij Amstelveen ligt zodat de reistijd binnen de perken bleef. Dat viel helaas tegen, er was net een brand in de Schipholtunnel geweest en iedereen was bezig thuis te komen via alternatieve routes.

De zon ging net onder toen ik weer bij de auto aan kwam. En onderweg scheen ie ook veelvuldig. 

Alvast een waarschuwing: honden zijn niet toegestaan op deze wandeling, ook niet aangelijnd. 

Nadat de auto geparkeerd was op een parkeerplaats langs de smalle Vuurlijn kan de wandeling van start. Je kan direct op de dijk door het gras gaan lopen of het pad aan de andere kant van de weg lopen. Met die laatste optie gestart.  

Hoog boven kwam er bijna elke minuut wel een vliegtuig over. Schiphol ligt niet ver weg. 

De wandeling gaat grotendeel over verharde paden en voor een gedeelte langs wegen of fietspaden. Hierdoor is er relatief veel lawaai van verkeer te horen. Maar in dit gebied heb je weinig keuze. Er is nauwelijks natuur waar je doorheen mag, vaak loop je langs de rand. Maar ondanks het verkeer om me heen toch genoten van deze zonnige avond.  

Het Fortenpad
De landschappelijke en historische trekkers van deze route zijn de hergebruikte forten aan de Drecht en bij De Kwakel. Beide maken deel uit van de Stelling van Amsterdam. Dit is een 123 km lange verdedigingslinie rond de hoofdstad aangelegd rond 1900. Beide forten staan op de Werelderfgoedlijst van de Unesco en de monumentenlijst van de provincie Noord-Holland. Het eerste fort is gebouwd tussen 1885 en 1911. 

Hij moest in tijden van nood de rivieren Amstel, Amstel-Drecht, Kromme Mijdrecht en hun dijkwegen afgrendelen om te voorkomen dat de naderende vijand de inmiddels verdwenen damsluis in de Drecht zou bezetten en het peil van de onderwaterzettingen zou verlagen. 

Vanaf de achterzijde bij de brug kon met zwaar geschut de zij flanken van de aangrenzende forten bij Uithoorn en De Kwakel beschermd worden. Dat laatste dateert uit dezelfde periode en diende ter afsluiting van de Kleine Drecht, (een oude loop van de rivier), de ringvaart van de Zuider Legmeerpolder en hun dijkwegen.

De Vuurlijn is een aaneenschakeling van oude polderdijken en bestaat uit een grasdijk met aarden batterijen en een 'gedekte gemeenschapsweg', gelegen achter de forten en hun schootsveld. Deze groene liniewal eindigt bij een natuurlijke barrière, het schitterende Zijdelmeer, een brede zijtak van de Amstel langs de aloude Boterdijk. 

Vanaf het fort aan de Drecht loopt u er binnendoor naar toe, over door riet omzoomde kronkelkades van natuurlijke waterzuiveraars, zgn. helofytenfilters. Op de Amsteldijk-Zuid, een 17e eeuws jaagpad, kijkt u uit over de Uithoornsepolder: de niet-uitgeveende bovenlanden van de Amstel-Drecht die in de middeleeuwen ontgonnen werden vanaf de Kleine Drecht en het Zijdelmeer. Dat verklaart het ontbreken van boerderijen en de lengterichting van de kavels.

Net langs een woonwijk zitten een paar heuvels in het gras. Je zou er gewoon langslopen. Maar hier was vroeger een vuurlinie. Je kunt het je nu bijna niet meer voorstellen. Een vuurlinie betekent een ver en vrij schootveld. Nu ligt er een complete woonwijk.

Vuurlinie
De Vuurlinie is onderdeel van de Stelling van Amsterdam die tussen 1880 en 1914 werd aangelegd als verdedigingslinie rond de hoofdstad. De Stelling van Amsterdam was een waterlinie.

Water was het belangrijkste middel waarmee de vijand op afstand kon worden gehouden. De laaggelegen polders waren hiervoor geknipt. Het dagelijks beheer van het stelsel van polders, boezems, waterlopen, sluizen en gemalen lag bij de waterschappen, in tijden van oorlog nam defensie het beheer over.

Het Fort bij de Kwakel is dicht in de avonduren. Overdag kunt u genieten van een leuk terrasje.

Fort bij De Kwakel
Het fort bij de Kwakel kwam in 1897 gereed als verdedigbaar aardwerk. Het bomvrije gebouw is van 1906. In de rechterfrontwal bevindt zich een betonnen opstelling voor geschut (batterij) gericht op de weg naar Vrouwenakker.

De ontijzerings-inrichting, waarmee het grondwater drinkbaar werd gemaakt, is bewaard gebleven. Deze bevindt zich aan de buitenzijde in de hoek tussen het hoofdgebouw en de linker keel-kazemat.

Bij het fort staan de fort-wachterswoning en de genieloods. Deze laatste werd verbouwd tot woonruimte.

Oorspronkelijke functie
Verdediging van de oostelijke ringdijk van de Zuiderlegmeerpolder en de Kleine Drecht met daarlangs lopende weg. De huidige functie is horeca en onderkomen van verenigingen.

Fort bij de Kwakel is onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Deze verdedigingslinie rond de Nederlandse hoofdstad was in oorlogstijd het laatste toevluchtsoord voor het leger en de regering. De stelling is aangelegd tussen 1880 en 1914.

Ze bestaat uit 46 forten en batterijen, talloze dijken, dammen en sluizen. De vijand werd op afstand gehouden door het polderland buiten de stelling onder water te zetten. Begaanbare plekken werden door een fort verdedigd.

Welkom
'Groen en water' omschrijven het best de kwaliteiten van de gemeente Uithoorn, waar Fort aan de Drecht deel van uitmaakt. Ontdek zelf wat de omgeving te bieden heeft, te voet, te fiets of over het water. Laat u - al wandelend over het Fortenpad -verrassen door het Uithoornse veenweidegebied, of huur een sloep bij de passantenhaven om even lekker uit te waaien op de Amstel. U kunt de dag heerlijk afsluiten bij een van de vele restaurants of terrassen langs de Waterlijn.

Na het fort gaan we wat meer de natuur in. Over een fietspad lopen we langs een uitgestrekt natuurgebied. Links de natuur, recht het verkeer. Een verrekijker is hier welkom want er zitten veel vogels, maar allemaal op enige afstand. 

Amstelland
U bent in Amstelland, het veenlandschap waarin zich merkwaardigerwijs - want het is kletsnat en laaggelegen - grote hoeveelheden mensen hebben gevestigd. De reden daarvoor is dat vroeger transport, dus ook handel, over water ging en dat was hier overal voorhanden.

Bovendien was er veen, dat, gedroogd als turf, brandstof voor warmte en bedrijvigheid leverde. Tot slot is er veel wind, die met hulp van molens ook voor energievoorziening kan zorgen. Zo Is in dit landschap langs de Amstel Amsterdam ontstaan.

Nationaal Landschap Het Groene Hart
Amstelland maakt deel uit van het Nationale Landschap Het Groene Hart Kenmerkend is de openheid van het gebied waardoor je eindeloos ver kunt kijken, een prettig contrast met de stad.

Karakteristiek voor Amstelland zijn de veen-riviertjes waarlangs bijna alle boerderijen en bomen liggen, de zogenaamde verdichte linten. Die vormen een contrast met het weidse open polderland dat erachter ligt.

Dat polderland met de daarin gegraven sloten is al duizend jaar oud, ouder dan de oudste historische gebouwen in Amsterdam.

Mooie vergezichten komen langs. En over het fietspad kun je lekker doorstappen. 

TOP's in Amstelland
Bij elk Toeristisch Overstappunt (TOP) kunt u de auto gratis parkeren om te gaan fietsen, wandelen of varen.

Vanaf elke TOP vindt u bewegwijzerde of beschreven routes, die langs mooie plekjes in Amstelland leiden. Onderweg is eten of drinken verkrijgbaar, maar er zijn ook mooie (picknick)plekken.

Ook vindt u hier informatie over leuke bezienswaardigheden in de omgeving en de prachtige flora en fauna.

Ook fort aan de Drecht is gesloten. Een groot hek maakt het moeilijk om mooie foto's te maken. De laaghangende zon maakt het niet eenvoudiger.  

Fort aan de Drecht
Historie en landschap Uithoorn en de Kwakel zijn in de 12e en 13e eeuw ontstaan als nederzettingen langs de oevers van de rivieren de Drecht, Kromme Mijdrecht en de Amstel. Het landschap bestond hoofdzakelijk uit rietvelden en drasse graslanden.

Voor de landbouw was dit natte gebied in toenemende mate ongeschikt, omdat de bodem door inklinking steeds verder daalde. 

Veeteelt was een redelijk alternatief. Beide plaatsen worden nu nog steeds omringd door prachtige veenweidegebieden.

Vanaf de 16e eeuw verdiende echter het merendeel van de bevolking zijn brood met turfsteken. Hierdoor ontstonden de vele sloten, plassen en meren, waarop het vandaag de dag goed varen is.

Centraal in de kern Uithoorn ligt het Zijdelmeer, een natuurlijk ontstane laagveenplas die al sinds 1570 op de kaarten staat aangegeven. Rondom het meer - dat nooit werd uitgeveend - vindt u een broekbos met elzen, wilgen en enkele hooilandjes.

Waterlinieforten
Uithoorn is onderdeel van de Stelling van Amsterdam - sinds 1996 UNESCO Werelderfgoed. De waterlinie werd tussen 1880 en 1914 aangelegd om de hoofdstad te verdedigen. In de gemeente liggen twee forten: het Fort bij De Kwakel en het Fort aan de Drecht, waar u zich nu bevindt. 

Het fort is gebouwd als onderdeel van de Vuurlinie tussen het Fort bij Kudelstaart en het dichtbij gelegen Fort bij Uithoorn, beter bekend als Fort Amstelhoek. Tussen de forten konden de manschappen zich ongezien verplaatsen over een zogeheten 'gedekte weg', die verborgen lag achter de dijk.

Het Fort aan de Drecht had de beschikking over vier kanonnen om de linie en de inundatiewerken te verdedigen. Vandaag de dag fungeert het gerestaureerde fort als multifunctioneel bedrijvencentrum. Er is ook een kleine expositie over het fort te zien.

Het Fort aan de Drecht is van 1911. Vanwege bezuinigingen en het feit dat dit deel van de Stelling door inundatie goed verdedigbaar was, heeft dit fort geen voorgebouw en evenmin hef-koepelgeschut. In plaats daarvan beschikt het over een pantserkazemat met twee mitrailleursopstellingen.

De nog aanwezige gebogen pantserplaat van nikkelgietstaal is twintig centimeter dik en weegt 23.000 kilo. Door een knik in het tracé van de hoofdverdedigingslijn was één kazemat aan de achterzijde (keel) voldoende om ondersteuningsvuur aan de beide buurtforten te kunnen geven. In 2000 werd het fort geheel gerestaureerd, waarna het een multifunctionele bestemming kreeg.

Oorspronkelijke functie
Verdediging van de accessen gevormd door de Drecht en de Kromme Mijdrecht met daarlangs lopende dijken. Ook diende het fort ter bescherming van een damsluis in de Drecht en een inundatiesluis in de dijk. Beide zijn verdwenen.

Tegenwoordig is het fort in gebruik als restaurant. wijnproeverij, galerie, atelier, expositie- en bedrijfsruimte. De Stelling heeft nooit een vuurproef hoeven ondergaan en is ongeschonden gebleven. 

Fort aan de Drecht is onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Deze verdedigingslinie rond de Nederlandse hoofdstad was in oorlogstijd het laatste toevluchtsoord voor het leger en de regering. De stelling is aangelegd tussen 1880 en 1914.

Ze bestaat uit 46 forten en batterijen, talloze dijken, dammen en sluizen. De vijand werd op afstand gehouden door het polderland buiten de stelling onder water te zetten. Begaanbare plekken werden door een fort verdedigd.

Dan volgt er weer een stukje door de natuur. De route door het riet is kort maar er ook eentje met hindernissen. Daarom is er een tweede track met een stukje wijk zodat u niet door het riet hoeft de klauteren. Voor wie het wel wilt wagen, het is maar een stukje van 200 meter.

Ps. de foto links laat het pad zien als dat weer begaanbaar is. 

Welkom in Natuurgebied Uithoorn-Zijdelmeer
Omstreeks het jaar 1100 begon in deze streek de 'Grote Ontginning van de Wildernisse', oftewel het droogleggen van de uitgestrekte veenmoerassen. Voor de ontwatering van het gebied werden sloten gegraven, waardoor er rechthoekige landbouwpercelen ontstonden.

De drooglegging had een zodanige bodemdaling tot gevolg, dat sommige delen door opdringend zeewater werden overstroomd. Door afkalvende veen-oevers breidden die plassen zich steeds verder uit, waardoor Q.a. het Zijdelmeer ontstond. De woonwijk Thamerdal herinnert in naam aan het verdronken dorp Thamen (of Thamel).

Vanaf de 17e eeuw werd het Verdronken veen' opgebaggerd en verspreid over zogenaamde legakkers. Na droging werd de baggerturf als brandstof afgevoerd naar steden als Amsterdam. De meeste plassen zijn in de 19e eeuw drooggelegd, alleen een deel van het Zijdelmeer bleef gespaard. Waar het meer uitmondde in de Amstel lag 'Uyt Hoorn', de bakermat van het huidige Uithoorn.
Flora en fauna

De oeverlanden van het Zijdelmeer bestaan uit gras-en hooiland, rietland en moerasbos. Oude turfgaten zijn dichtgegroeid met een drijvend plantendek, ook wel kragge of zudde genoemd.

Er bloeien soorten ais rietorchis, grote ratelaar, echte koekoeksbloem, kale jonker, ronde zonnedauw, poelruit en blauw glidkruid. Ook groeit er de grote veenbes (cranberry), die in de jaren '60 door een rietsnijder is meegenomen uit Terschelling.

Voor watervogels als meerkoet, waterhoen, kuifeend, slobeend, tafeleend en aalscholver fungeert het meer als rustgebied. Rond het meer nestelen o.a. bosrietzangër, blauwe reiger en ransuil.

In het Veenweidegebied broeden veel weidevogels, waaronder grutto en kievit. Rond het Fort aan de Drecht broeden kleine karekiet en grote bonte specht. Hermelijn, bunzing en buizerd zijn hier de 'jagers'.

Natuurgebied Uithoorn wordt op initiatief van de gemeente Uithoorn sinds 1994 beheerd door Landschap Noord-Holland. Landschap Noord-Holland werkt hier samen met Knotgroep Uithoorn en het IVN en heeft zelf ook een aantal vrijwilligersgroepen georganiseerd.

Het ca. 60 ha grote gebied omvat het Zijdelmeer en omgeving, het veenweidegebied (deel van de Uithoornse Polder), het Fort aan de Drecht en de Verbindingszone tussen deze gebieden.

Veenweidegebied 
Het Veenweidegebied draagt nog duidelijk het stempel van de middeleeuwse turfontginning: rechthoekige percelen omringd door afwaterings-sloten. Het afgegraven land werd opgehoogd en bemest met "toemaeck" huishoudelijk afval, dat door de turfschepen als retourlading uit de stad werd meegenomen.

Verbindingsstrook De Verbindingsstrook, die Meerwijk van noord naar zuid doorsnijdt, vormt de schakel tussen het Zijdelmeer en het Veenweidegebied. Het is een groene buffer te midden van de bebouwing.

Het laatste gedeelte van de wandeling gaat weer over een dijk. Lekker door het gras, met aan de ene kant water en aan de andere kant een nieuwe woonwijk. Elk gaatje wordt hier benut voor nieuwe woningen. 

De ondergaande zon zorgt voor mooie plaatjes. Heerlijk om na een dagje werken zo te kunnen uitwaaien en zo een stukje plaatselijk natuur en cultuur te kunnen meepikken. 

POI's

• Amstel-Drechtkanaal N52.2270 E4.8131
• Fort Aan de Drecht N52.2289 E4.8144
• Fort Bij de Kwakel N52.2371 E4.7898
• Moeilijk begaanbaar N52.2319 E4.8131
• Natuurgebied Uithoorn N52.2321 E4.7990
• Ringvaart N52.2435 E4.8032
• Start/finish/parkeerplaats N52.2439 E4.8027
• Uithoorn-Zijdelmeer N52.2373 E4.8146
• Vuurlinie N52.2420 E4.7933
• Zijdelmeer N52.2364 E4.8183