1. Parkeergarage Mercurius
We starten de wandeling vanuit de Parkeergarage Mercurius, maar ook de garage in de Triade is zeer geschikt. Parkeren in Assen is geen enkel probleem.

Buiten de garage zien we het moderne beeld van de Triade en de glazen gevels van het Mercuriuscentrum rond het Mercuriusplein.

We gaan door deze winkelpromenade naar het Koopmansplein. De drukte van de moderne tijd. Na het plein steken we de Gedempte Singel over.

2. Koopmansplein
Op het punt waar de Gedempte Singel uitkomt op het Koopmansplein staat u op de plaats waar in de middeleeuwen de Peelerpoort de bezoekers toegang verschafte tot het kloosterbolwerk. Vandaar de twee torens links en rechts van het plein.

3. Vanderveen Warenhuis
Aan de zuidzijde kijken we tegen de glazen wand van het Vanderveen Warenhuis, dat een aantal winkels in verschillende panden huisvest. Het is naar ontwerp van Hertzberger uitgebreid. De panden kregen een zes meter brede nieuwbouw aan het Koopmansplein.

Daarnaast kraagt het restaurant op de bovenste verdieping uit boven een bestaand pand. Dit gedeelte hangt aan de vijf stalen liggers die boven het dak uitsteken. Oud en nieuw worden gescheiden door een 1,5 meter brede vide.

Bijzonder element in dit project is de volledig glazen gevel op de begane grond. De glasplaten van de gevels worden gesteund door gelamineerd glazen stijlen.

3. Gedempte Singel
Het centrum van de oude stad ligt binnen de singel. De gracht die in de Middeleeuwen om het klooster lag. De singel is gedempt en - later - zien we nog de zuider-, ooster-, en noordersingel.

Door de Kruisstraat, ook nog een winkelstraat, komen we uit op de Marktstraat. Naar links ligt de Brink. Daar komen we straks uit, maar nu gaan we rechts naar de Markt.

4. Kruisstraat
In de Kruisstraat bevindt u zich in de oudste straat van Assen. Hier vestigden zich in de zeventiende eeuw de eerste handwerklieden.

5. Marktstraat
Links zien we de oude pomp en we passeren naar rechts de VVV . In de Marktstraat zien we enkele laat 19e-eeuwse winkels met bovenwoningen. Nrs 13-15-17-19; 21;* 23-25; 27-29.

De bovengevels in neorenaissance stijl zijn rijkelijk voorzien van decoratieve details.We stuiten verderop op een bronzen beeld.

5. Le Miroir
Ze is Francaise en ze houdt zo veel van haar spiegel, dat ze de aanwezigheid van anderen niet opmerkt. Het beeldje is gemaakt door Tineke Bot. Mogelijk staat dit in relatie met Aubusson (F), geruime tijd een Franse partnerstad met Assen?

We komen op de markt. Een plein, dat nu ingenomen wordt door terrasstoelen. De wekelijkse markt wordt tegenwoordig gehouden op de Brink, maar tot de tweede wereldoorlog werd hier handel gedreven. Aan het einde van de haven. Hier kwam de diligence aan.

6. Markt
Er staan enkele interessante huizen, zoals nr 7 het Pelinckhuis, of voormalig zusterhuis uit 1840. Hier woonde de welgestelde familie Pelinck. Zustershuis komt van de witte zusters die er na 1936 woonden.

Het klokkentorentje met kruis op het pand herinnert nog aan de religieuze geschiedenis. Bij het huis hoorde een Engelse tuin die doorliep tot het pand van Mulder aan de andere kant van de Weiersstraat. De muur en de fraaie beuk ernaast herinneren nog aan die tuin.

Markt 11 en 13 woonhuis van de familie Hofstede. Het huis is gebouwd in 1783-1784 door A. M. Sorg.

Het Hofstedehuis is genoemd naar een van de bewoners uit het begin van de 19e eeuw: Mr. Coenraad Wolter Ellents Hofstede. Lange tijd is het pand bekend geweest als HCR Royal van de familie Bies. Helaas bederft de pui van het Chinese restaurant dit mooie herenhuis.

Op de Markt 17, 17a en 18 was in de 17e eeuw al een herberg gevestigd die De Koppelpaarden werd genoemd. Het stond buiten de singel die om het klooster ging en bood overnachting aan de reizigers en de paarden. De paarden van de diligence naar Groningen werden hier ververst. Bekijk het mozaiek op de gevel.

Markt 4-6 zijn twee woonhuizen 'De Compagnie' van het Asser type zonder fronton uit 1860. De basis is waarschijnlijk ouder.

We steken de Markt over en gaan langs de Noordzijde van de Vaart richting brug en keren terug over de Zuidzijde tot aan de Emmastraat. Maar kijk, zeker in het begin ook naar de Zuidzijde (en de daarbij behorende beschrijving (onder ad.11).

De Vaart wordt heringericht, waardoor tijdelijk de noordzijde geblokkeerd is. We hebben een omleiding ingevoegd - de tijdelijke Track in rood.

7. De Kolk
Aan het einde van de Vaart was een verbreding aangebracht, zodat de schepen hier konden keren. De Hoofdvaart is aangelegd tot in het hart van de stad en in 1861 verbonden met het Noord-Willems Kanaal.

Dat was een bloeiende tijd. Men kreeg in 1825 een Latijnse school, in 1830 de diligencedienst op Groningen, in 1840 de rechtbank, in 1852 een garnizoen en een spoorwegstation in 1870.

Assen werd in 1807 een zelfstandige gemeente en kreeg in 1809 - met toen 600 inwoners - stadsrechten van Lodewijk Napoleon. En werd toen het bestuurlijk centrum van de Provincie Drenthe. Uit die tijd stammen de herenhuizen die we gaan zien.

8. De Vaart Noordzijde
Zowel aan de noordzijde als aan de zuidzijde van de Vaart staan vele mooie herenhuizen in de typische Asser stijl - symmetrisch links/rechts met in het midden een fronton doorlopend tot in het dak, of met een dakkapel midden boven.

Wilt u meer over de panden weten, raadpleeg dan de website.

Vaart NZ 2 woonhuis distilleerderij; gebouwd in 1883 als woonhuis met likeurstokerij voor de firma Gebr. Mennega. 
Vaart NZ 8-10 woonhuis (ca 1875) vrij sobere eclectische stijl. Het herenhuis is verbouwd in 1951 en toen opgesplitst in twee woningen. Bij deze verbouwing is tevens de voordeur verhuist van de linker naar de rechter travee.
Vaart NZ 20-22-24 woonhuis van omstreeks 1875 
Vaart NZ 38 woonhuis 19e eeuws van het type herenhuis 
Vaart NZ 54 woonhuis in de huidige vorm omstreeks 1870 gebouwd.
Vaart NZ 60-62 woonhuis met stoep en stoeppalen in de huidige vorm laat-19e eeuws.
Vaart NZ 64 woonhuis van 1880 Het in een voor de bouwtijd karakteristieke stijl gebouwde pand behoort evenals het buurpand (nr.66) voor de Stichting voor Kindertehuizen in Drenthe. 
Vaart NZ 66 woonhuis 1830? gebouwd in 1860? van verdieping voorzien. Boven de voordeur liet zijn opvolger Huges een perkamentrol in glas en lood aanbrengen. 
Vaart NZ 70 woonhuis (omstreeks 1900) van oorsprong waarschijnlijk ouder. 
Vaart NZ 72 woonhuis (1906 H. Smallenbroek); gebouwd in opdracht van J. Timmer in een voor de architectuur van omstreeks de eeuwwisseling karakteristieke overgangsstijl.

9. We passeren de overgang over het Kanaal, dat is de aansluiting op het Noord-Willems Kanaal. Vroeger liep hier een tramlijn over. Nu is men bezig met het herstel en de aansluiting.

Vaart NZ 82-84 dubbel woonhuis (circa 1865) dubbel woonhuis is van het zogenaamde Asser type. 
Vaart NZ 118 woonhuis oorspronkelijk dubbel woonhuis gebouwd in 1930 in opdracht van het R.K. Kerkbestuur van Onze Lieve Vrouw Hemelvaart, naar een ontwerp van de architect J.F.A. Göbel.
Vaart NZ 172 woonhuis van 1935 daterend woonhuis is van het type landhuis en is gebouwd in opdracht van J. van Kleef naar een ontwerp van architect M. de Vries en Zn.. Het huis is gebouwd in een karakteristieke interbellum stijl, waarbij het accent ligt op de kap.

10. Voordat we oversteken zien we rechts de Watertoren uit 1960. De toren is nog steeds in gebruik. Bij de ophaalbrug steken we de vaart over naar de zuidzijde. We gaan terug tot de Emmastraat.

11.De Vaart - Zuidzijde
Vaart ZZ 1 'Het Wapen van Drenthe' 1781-1782 gebouwd als logement voor Jan Hendrik Stoker verbouwd in 1885 bekroning met wapen uit 1905 van J. Smallenbroekan. Het hotel is dikwijls verbouwd.
Vaart ZZ 7 winkel/woonhuis waarschijnlijk omstreeks 1875 als herenhuis gebouwd woonhuis had aan het eind van de 19e eeuw een winkel/woonhuis-functie en was toen voorzien van een neo-renaissance winkelpui. Deze is in 1914 door aannemer A. de Vries Hzn. vervangen door de huidige glaspui, in opdracht van D.H. Derksema IJzerwaren. 
Vaart ZZ 21-21a-21b veerhuis waarschijnlijk omstreeks 1875 gebouwd pand heeft lange tijd een functie gehad als 'Veerhuis', waar onder meer de scheepsbevrachters zitting hadden. 
Vaart ZZ 57 woonhuis omstreeks 1875 gebouwd klein herenhuis dat oorspronkelijk waarschijnlijk slechts één bouwlaag telde en mogelijk van het Asser type was. 
Vaart ZZ 61-63 woonhuis met houten serre oorspronkelijk waarschijnlijk van omstreeks 1870 daterend, aan het eind van de 19e eeuw door H. Gratama bewoond woonhuis is samengesteld uit delen die in verschillende perioden zijn gebouwd. De voordeur is jugendstil. 
Vaart ZZ 65 woonhuis (1913 D. Neissingh) rationalisme; in opdracht van weduwe W. Somer Het huis met de zogenoemde tierelantijnen. Er is alle moeite gedaan om het pand zoveel mogelijk 'fraais' mee te geven. Ooit woonhuis van graanhandelaar De Waard.
Vaart ZZ 67 hotel/woonhuis 1881 eclectisch. Gekenmerkt door spiegellijsten en terracotta ornamenten. Doet tegenwoordig dienst als hotel/woonhuis.
Vaart ZZ 79-81-81a De Pelikaan (1935 . Van Houten) voor F.G. Thurkow zakelijk expressionisme ;'De Pelikaan' is gebouwd op de plaats waar zich voorheen de in een pand van het Asser type gevestigde bierhandel de Pelikaan bevond. Café-woonhuis de Pelikaan heeft een bar, vergaderlokaal en twee bovenwoningen. De gevelsteen boven de deur is het wapen van de familie Thürkow, die op deze plek is begonnen met een turfhandel. Later ging de familie over op bier. De familie Thürkow is een oude Asser familie: de eerste kwam in 1743.
Vaart ZZ 83 Aubussonhal (1878) sober neoclassicisme. Gebouwd in opdracht van de Vereeniging voor Christelijke Belangen als lokaal voor godsdienstoefeningen. Het in de volksmond als 'De Unie' bekend staande kerkelijke gebouw verloor in 1919 zijn oorspronkelijke functie en ging dienst doen als gymnastieklokaal. In 1960 is het lokaal uitgebreid met een aanbouw. Genoemd naar de gelijknamige plaats in Frankrijk, die geruime tijd partnerstad van Assen was. De gymzaal is veruit de oudste in Assen. 
Vaart ZZ 85 woonhuis met stoep voormalige pastorie bij de 'Aubussonhal' omstreeks 1880 gebouwd woonhuis is verwant aan het zogenaamde Asser type.

We gaan rechts de Emmastraat in. Staan er langs de Vaart enkele woningen uit het begin van vorige eeuw, in de Emmastraat zijn veel woningen tussen 1910 en 1930 gebouwd.

Het valt op dat de huizen precies oost-west gebouwd zijn, in de lengte van het perceel om te voorkomen, dat er nog huizen tussenin gebouwd zouden worden.

Doordat de weg een bocht maakt, staan de gevels dus niet evenwijdig aan de straat.

12. Emmastraat
Emmastraat 10 uit 1921 A. de Vries zakelijk expressionisme. Door de hoekvensters direct onder de daklijst lijkt het dak te zweven. Strak siermetselwerk in de gevel. 
Emmastraat 13 ca 1910 Architect: M. de Vries. Het huis met de scholekster in de gevel als herinnering aan de biologieleraar aan de HBS Jacob (Japie) Kroes. Het huis is gebouwd als boerenleenbank.
Emmastraat 19 ca 1930 zakelijk expressionisme. architect A. de Vries. De nieuwe Boerenleenbank 'Kloosterveen', die in 1936 in de tuin van de oude is gebouwd. In het pand begon ook de verzekeringenpoot van het Drents Landbouwgenootschap zijn activiteiten.
Emmastraat 22 expressionisme.
Emmastraat 23 voormalige Boerenleenbank.
Emmastraat 61 ca 1930 zakelijk expressionisme.

Aan het einde van de Emmastraat gaan we rechtsaf richting Begraafplaats. Door de gietijzeren poort kunnen we naar binnen om enkele graven te gaan bekijken.

13. Noorderbegraafplaats
Aangelegd in 1822 en daarmee een van de oudste nog in gebruik zijnde begraafplaatsen, nadat een Napoleontisch decreet uit 1810 het begraven in de kerken verbood.

Omdat dit decreet, in 1929 definitief, ook bepaalde dat ter aarde bestellingen voortaan alleen nog toe waren gestaan op al bestaande kerkhoven en speciaal ervoor aangelegde begraafplaatsen buiten de bebouwde kom werd ook de Noorderbegraafplaats buiten de toenmalige stadsgrenzen gesitueerd.

De hekken en twee grafmonumenten zijn rijksmonument. Op het voorste en het achterste noordelijke perk bevinden zich de oudste graftekens. Enkele uit de jaren '20 van de 19e eeuw. Diverse vaak door hekwerk omheinde familiegraven van vooraanstaande Asser families. Enkele grafstenen met bijzondere doodssymbolen.

We keren en gaan een stukje terug om langs de begraafplaats door het Asserbos naar de Dr. Nassaulaan te lopen.

14. Asserbos
Midden in Assen ligt het 109 hectare grote Asserbos. Heel oud. Een deel van het bos behoort zelfs tot één van de oudste bossen van Nederland.

Het klooster Maria in Campis (1260) is de eerst bekende eigenaar. Het is een zogeheten "sterrenbos", met zeer lange, rechte paden die elkaar hier en daar stervormig kruisen. Kinderboerderij De Hofstede is hier gevestigd.

Na het bos, waar u best wat meer dan door ons is aangegeven mag rondzwerven, ook aan de overzijde van de drukke Hoofdlaan waar het Orgelmuseum is - komen we bij het Hertenkamp.

15. Hertenkamp
Langs de straat Hertenkamp 2-3 zien we een dubbel woonhuis met smeedijzeren hekken aan voorzijde (1885 in een eclectische stijl). Maar binnen de hekken van het dierenparkje staat een bijzonder dierenonderkomen uit de 19e eeuw, en is daarom een beschermd monument.

We zien aan de overzijde van het hertenpark de prachtige huizen. We hebben ze al eerder gezien, langs de Vaart en in de Emmastraat. En we zullen er nog meer tegenkomen. Huizen van de gegoede burgerij en bestuurders van provincie en gemeente.

16. Asser Paleizen
De bijnaam van Assen is "Stad der Paleizen" en stamt uit de 19e eeuw toen reizigers na een lange reis over de Drentse heidevelden tot hun verbazing in een stadje aankwamen met mooie en nieuwe herenhuizen. De "Asser Paleizen" zijn met name te vinden langs de Vaart, de Markt, de Beilerstraat, de Dr. Nassaulaan, de Hertenkamp en het Van der Feltzpark.

Van der Feltzpark 5-5a dubbel woonhuis met ijzeren tuinhekjes aan voorzijde omstreeks 1885 gebouwd in een sobere bouwstijl. 
Van der Feltzpark 7 woonhuis (1905 waarschijnlijk door H.J. Niesingh) in overgangsstijl gebouwde woonhuis is van het type herenhuis. Kent in grote lijnen de zelfde opbouw als het buurpand (nr.9). 
Van der Feltzpark 9 woonhuis (1905 H. J. Neisingh) in opdracht van de architect in overgangsstijl gebouwd woonhuis met neo renaissance en art nouveau kenmerken is van het type herenhuis. Het huis heeft een opbouw die vergelijkbaar is met die van het buurpand (nr.7). 

Op de hoek met de Beilerstraat zien we de voormalige RijksHBS in 1867 ontworpen door stadsbouwmeester Harm Cornelis Winters. Het is gebouwd in de eclectische stijl met neoclassicistische elementen en was oorspronkelijk een driedelig gebouw. In de twintigste eeuw is het vanwege de groei van het aantal leerlingen enkele keren uitgebreid. Sinds 2004 is RTV Drenthe in het pand gevestigd.

Dr. Nassaulaan 4 woonhuis van het Asser type omstreeks 1865 gebouwde. omstreeks 1865 gebouwde. Hoog opgaande gevelpartij in de linker zijgevel waarschijnlijk na verbouwing vlak na 1900. Het vrijstaande hoekpand behoort tot de oudste in de "paleizenbuurt".

Dr. Nassaulaan 10 woonhuis met interieur (ca 1900 neorenaissance). Ook provinciaal monument. 
Woonhuis van onder meer de legendarische dokter Mook, die in de oorlog veel joden in bescherming nam.
Dr. Nassaulaan 18 woonhuis gebouwd in 1914 voor F.H.A. Stel, ook de architect van het pand. De bouw in een aan de art nouveau verwante stijl uitgevoerd door aannemer H.C. Lunshof.

16. Bij RTV Drenthe, op de hoek rechts, gaan we links door de Van der Feltzlaan naar de Dr.Nassaulaan. Hier, bij het oude Gymnasium gaan we rechts.

17. Latijnse school
Op het eind van de Gymnasiumstraat ziet u het witgepleisterde voormalige stedelijke gymnasium van 1820. Oorspronkelijk heette dit de Latijnse school. De eerste rector was Dr. Hendrik Jan van Nassau, afkomstig uit Middelburg.

18. Maria en Hemelopneming
Rechts staat ook de katholieke kerk met het rode dak, toegewijd aan Maria ten Hemelopneming. De kerk, in 1934 gebouwd heeft prachtig gebrandschilderde ramen met thema's uit het leven van Maria.

Verder gaand hebben we een fraai zicht op de Hervormde kerk. Tegenover de kerk oversteken.

19. De Jozefkerk
Op 30 april 1848 werd het nieuwe gebouw in gebruik genomen. Het forse gebouw vervult door zijn ligging een belangrijke rol in het straatbeeld.

Het is een neoclassicistische zaalkerk volgens een ontwerp van C. J. Spaan. De voorgevel heeft aan de voorzijde een gepleisterde uitbouw met Dorische zuilen en bekroond door een fronton. Hierop staat de houten toren, die uit twee vierkante geledingen en een koepeltje bestaat. Een en ander is gewijzigd na een brand in 1910.

Op de hoek rechts tussen de twee straten ingeklemd staat het voormalige Post- en Telegraaf Kantoor.

20. Post- en telegraafkantoor
Voormalig post- en telegraafkantoor in1895 gebouwd door C.H.Peters en tot 1972 in gebruik bij de posterijen. Sindsdien een medische functie.

Links zien we de Kerkstraat. Daarin staan enkele huizen uit 1890 naar neoclassicistisch ontwerp. Een fraai voorbeeld is de voormalige tabaksfabriek.

We gaan door de Torenstraat naar de Brink. Aan de rechterzijde zien we Gouverneurstuin. We kunnen een klein ommetje maken om terug te keren naar de Torenlaan. (U kunt ook doorgaan via het park naar het Drostenlaantje, en dan rechts naar het brugje vervolgen)

21. Gouverneurstuin
Na enkele tientallen meters gaat u aan de rechterkant van de Torenlaan door het tuinhek de Gouverneurstuin in; een fraai stadspark dat eind jaren 80 opnieuw werd ingericht met mooie borders, heesters en vaste planten.

De vijver aan het begin van het parkje is van het klooster, later was het de tuin van commissaris der koningin en hoorde het bij het Drostenhuis. Vlak voor u, nadat u de Gouverneurstuin in de lengte hebt doorlopen, aan de oostkant het parkje verlaat, ziet u links onder de bomen een gerestaureerde graankelder van het uit 1778 stammende Drostenhuis.

Vanuit de Torenlaan komen we aan bij de Brink. We gaan eerst nog een rondje maken en komen dan terug om de Brink te bespreken. Nu gaan we rechtsaanhoudend naar het Drostenlaantje.

We gaan naar rechts; ook al willen we door het mooie straatje rechtdoor. Het Drostenlaantje is de voormalige toegang tot het Drostenhuis, dat op de hoek met de Brink staat en nu museum is. We kijken even naar de museumbezoekers.

22. Drostenhuis
Op Kloosterstraat 1 staat het voormalig Drostenhuis uit 1774-1778. Door A. M. Sorg gebouwd in Lodewijk de veertiende-stijl en met een tuinmuur uit 1848 van hergebruikte kloostermoppen van de voormalige gevangenis. In 1895 is daarin een oude pomp geplaatst op de plek waar in de middeleeuwen al een waterput was. In het Drostenhuis woonde de Drost van Drenthe, de voorzitter van het college van Drost en Gedeputeerden. Op deze plek stond in de middeleeuwen het huis van de abdis van het klooster. Tot 1940 ambtswoning van de Gouverneur des Konings (later CdK), daarna kantoorruimte provinciehuis en vanaf 1973 onderdeel van het Drents Museum.

23. Museumbezoekers???
In het drostenlaantje stond een beeld van de Museumbezoekers. Het beeld 'Museumbezoekers' van Bert Kiewiet is in 1985 gemaakt. Dit beeld staat al geruime tijd niet meer hier, maar in de tuin van het nieuwe gedeelte van het museum (met dank aan een GPSwandelaar).

Aan het einde van het Drostenlaantje gaan we over het brugje links naar de Zuidsingel, overgaand in de Oostersingel.

24. Brugje en Singel
Dit is nog een klein deel van de Singel van het oude klooster, dat hier gestaan heeft binnen de muren met een omringende gracht.

25. Overcingel
Aan de overzijde van de Oostersingel staat op nr 27 de buitenplaats Overcingel, een buitenhuis gebouwd in 1777-1778 door A.M. Sorg voor de ontvanger-generaal van Drenthe J. van Lier in de stijl Lodewijk de Veertiende met een tuin/parkaanleg uit 1823 van L.P.Roodbaard, schuur, smeedijzeren hekwerk met twee inrijhekken, chinese koepel, heksenbol op smeedijzeren voet, twee brugleuningen met kettingen, zonnewijzer op sokkel, hardstenen sokkel en tuinmanswoning Stationsstraat 28 uit 1909.

Het landgoed is nog steeds bezit van de familie Van Lier. De naam 'betekent 'aan de overkant van de cingel' . Het was een van de eerste gebouwen buiten de grachten (cingels) rond het oude stadscentrum van Assen. Park en tuin (5 hectare) zijn natuurmonument en zijn op verzoek te bezichtigen.

We volgen de Singel en gaan terug door dat mooie Kloosterstraatje.

26. Kloosterstraat 
Kloosterstraat 11 is een woonhuis uit de eerste helft van de negentiende eeuw met een sobere bouwstijl verwant aan de landelijke bouwkunst uit de negentiende eeuw. 
Kloosterstraat 9 is het enige woonhuis in de Kloosterstraat met een verdieping. Hoewel de oorsprong ouder is, is de voorgevel laat-19e eeuws. Het staat waarschijnlijk op de oude begraafplaats van het klooster Maria in Campis. Vanuit dit huis werd op 11 december 1944 de overval gepleegd. Nu is het een particulier Oorlogs- en Verzetsmuseum, dat open is als de vlag uithangt. In het huis is nog een onderduikruimte te vinden. 
Kloosterstraat 7 is een woonhuis met neoclassicistische uit 1880 en sterk verwant aan het Asser type.
Kloosterstraat 6-8 is een boerderij/woonhuis uit 1820 en gerestaureerd 1972. Hier stond al bebouwing in de periode dat Assen een kloosternederzetting was. In de 17e eeuw stond hier een van de drie kloosterboerderijen.
Kloosterstraat 3 is een woonhuis uit 1885.
Kloosterstraat 2 is het bouwhuis van het voormalige Drostenhuis (1774-1778 A. M. Sorg). Van oorsprong koetshuis en paardenstal en nu opslag Drents Museum.

27. Muur met pomp
Deze muur is gebouwd met kloostermoppen uit de gevangenis, die rond 1609 in een gedeelte van het voormalige klooster was ondergebracht op de plaats van heet trapjeshuis en in 1844 is afgebroken. De pomp werd in de muur aangebracht boven een waterput die waarschijnlijk nog uit de middeleeuwen stamt. 'Renovatum Anno Domini MDCCCXCV' betekent 'Gerenoveerd in 1895'.

28. Nu komen we terug op de Brink en kijken rond naar de monumentale gebouwen. We steken diagonaal over naar het midden. Bij het beeld De Kuiper van Onno de Ruyter kijken we richting Drents Museum.

Op de hoek met de Kloosterstraat staat het Drostenhuis - voormalige woning van de kloosterabdis, aansluitend daaraan staat het monumentale Gouvernementsgebouw - nu Drents Museum, en aan de linkerkant de voormalige Kloosterkerk. Hier stond dus het voormalige klooster.

Links van de kerk is een pleintje dat zo meteen wordt behandeld. Rechts, het hoge gebouw is het voormalige Postkantoor uit 1874, links daarvan het Bouwhuis behorend bij het Drostenhuis. Rechts van het Postkantoor Rond het plein staan verder nog enkele noemenswaardige huizen. En op het plein enkele beelden.

28. Gouvernementsgebouw 
Gouvernementsgebouw en interieur van het Drents Museum is gebouwd in 1882-1886 door rijksbouwmeester J. van Lokhorst in neogotiek. De Beeldhouwwerken zijn uit de ateliers van Stolzenberg uit Roermnond. Laat gotische baksteengotiek.

Het oude Provinciehuis op dezelfde plek is afgebroken in 1884 en maakte deel uit van het kloostercomplex Maria in Campis, dat in 1601 in handen kwam van het provinciaal bestuur van Drenthe. Gebouwd door de Asser aannemer Taeke Boonstra. Interieur met muurschilderingen naar ontwerp van Weense kunstenaar Georg Sturm uitgevoerd door de Duitse broers Florack.

Tot 1973 in gebruik als provinciehuis, daarna Drents Museum. In de statenzaal de namen en wapens van de toenmalige gemeenten in Drenthe en taferelen uit de Drentse historie. In de gevel reliefportretten van koning Willem 3 en koningin Emma, die het Nederlandse wapen flankeren. Bovenop een beeld van de 'oer-Drent' met speer. Boven het portaal het Wapen van de Provincie Drenthe.

28. Het Wapen en de Provincie
Het Stadswapen van Assen lijkt erg veel op het aloude zegel van het klooster. Het gemeentewapen van Assen was oorspronkelijk het midden-zegel van de Landschap, maar is in 1821 aan de gemeente als wapen toegekend. Men meende het namelijk voor de provincie (toen departement geheten) niet meer nodig te hebben.

Het geeft ook aan hoezeer de stadsgeschiedenis verweven is met die van het provinciaal bestuur. De provincie heeft nu een gelijkend wapen, maar in spiegelbeeld (niet naakte kind op de linker knie, Maria niet in een wit, maar azuur gewaad). Die verbintenis heeft te maken met het feit dat rond 1600 de abdijgoederen werden geseculariseerd. Maria in Campis bestond niet meer, maar de gebouwen nog wel.

Door de centrale ligging van Assen en het feit dat het bestuur van wat toen nog 'de Landschap Drenthe' heette een dak boven het hoofd zocht voor bestuur en ambtenaren is Assen zetel geworden van het provinciaal bestuur en daarmee feitelijk ook hoofdstad van de provincie.

28. Drents Haagje
Van een gemeente Assen was zelfs in kerkelijke zin nog geen sprake. Er was dan wel een Abdijkerk, maar Assen viel kerkelijk en bestuurlijk onder Rolde. In 1615 kreeg Assen pas een eigen predikant.

Eind 1700 en begin 1800 kwam Assen op eigen benen te staan en werd een zelfstandige Gemeente. Maar het Provinciebestuur bepaalde veelal wat er gebeurde, direct of indirect, vandaar de naam Drents Haagje.

In 1807 kreeg Assen een eigen gemeentebestuur. Dank zij Gouverneur Petrus Hofsted,die er ook voor zorgde dat Koning Lodewijk Napoleon bij diens toer door Drenthe Assen stadsrechten verleende, het sterrebos (nu uniek gelegen midden in de stad) over te dragen, geld voor 'Nieuwe Huizen' te leveren en een stadsuitbreidingsplan te laten maken. Aan die tijd dankt Assen ook de veelzeggende bijnaam 'het Herenbolwerk'. Neem ook in ogenschouw, dat Assen toen slechts 600 inwoners telde!.

28. Kloosterkerk
Assen was in het begin van de 16e eeuw nog maar een gehucht met enkele huisjes en een Klooster uit 1258 Maria a Cempis van de voormalige Cisterciënser nonnen. Na de overname van de protestanten in 1660 werden de nonnen verdreven. Van het klooster is nog slechts de oostvleugel van de kruisgang over, welk gedeelte in 1902 werd opgenomen in het gebouw voor het Rijksarchief en het Museum.

De sterk verbouwde laat 13e eeuwse kapel is van 1661 tot 1662 flink verbouwd. Het koor en de west- en noordmuur werden vernieuwd wegens bouwvalligheid. De zuidmuur deels uit 1258 werd opnieuw opgetrokken en verlengd. In de noordmuur resten nog een romaans portaal. De kapel werd van 1662 tot 1848 als kerk voor de Hervormden gebruikt. Van 1851 tot 1951 is de kerk gebruikt als gemeentehuis. De overige kloostergebouwen werden grotendeels gesloopt in 1884 bij de bouw van het nieuwe provinciehuis. De kerk is in de jaren na 1975 gerestaureerd en maakt nu deel uit van het Provinciaal Museum.

Links van de Kloosterkerk ligt een pleintje met enkele monumenten en met daaromheen enkele bijzondere panden. De stenen Bank is een Oorlogsmonument van Texelaars en het bronzen beeld met de Fakkel is het herdenkingsmonument '40-'45. Links in de Brinkstraat staat het Paleis van Justitie en daarvoor aan het plein het voormalige Huis van Bewaring. Over het plein links huize Tetrode en rechts daarvan het Ontvangershuis. We gaan verder naar rechts achter de kerk naar het ronde torentje.

29. Monument Gemetselde Bank
Brink Texelbank is onthuld op 22 april 1950 en gebouwd naar een ontwerp van J. van der Pijl (1901-1988).

Het is een geschenk aan de Assenaren van de mannelijke bevolking van Texel die in de Tweede Wereldoorlog van november 1944 tot en met april 1945 in Assen zijn opgevangen. Ze zijn door de Duitse bezetter naar Assen gedirigeerd om te voorkomen dat de mannelijke bevolking zich zou aansluiten bij een aanval van de geallieerden op het eiland.

Te voet gingen bijna 700 mannen via Witmarsum en Donkerbroek naar Assen. Na een kort verblijf in schoolgebouwen kregen de Texelaars onderdak in de inrichting Port Natal of bij particulieren. De mannen van Texel werden ingezet door de Organisation Todt bij het graven van tankgrachten en loopgraven als onderdeel van de verdedigingslinie Frieslandriegel.

29. Monument Vrouw met Palmtak op de Kleine Brink
Het is gemaakt als provinciaal monument ter herdenking aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.

Provinciaal gedenkteken voor de slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Het is gemaakt door Willem Valk. De palmtak is sinds de klassieke oudheid het teken van de overwinning.

30. Paleis van Justitie
Het Paleis van Justitie in de Brinkstraat is uit 1838-1840 van L. de Beer/A. Krommers in neoclassicistische stijl met ionische pilasters en fronton. Op de voorgevel staat de tekst: "Sine Justitia Nulla Libertas". Dit betekent: Zonder gerechtigheid geen vrijheid.

30. Huis van Bewaring
Het Huis van Bewaring in Assen is gebouwd in 1840 ter vervanging van de zeer bouwvallige gevangenis uit 1609 aan de Kloosterstraat. Tot 1992 is het gebouw in gebruik geweest als gevangenis. Tegenwoordig is het een onderdeel van de rechtbank.

31. Huize Tetrode
Huize Tetrode op nr 8 met beschilderde wandbespanning uit 1822 in neoclassicistische stijl. Kwam in 1930 in handen van de gemeente Assen en diende lange tijd diende als representatieruimte en trouwzaal. In de trouwzaal zijn geschilderde behangsels die vermoedelijk dateren van 1822. Deze behangsels zijn op doek geschilderde landschappen. Het huis is nu onderdeel van het Drents Museum (kantoren), maar de trouwzaal is nog steeds beschikbaar.

31. Ontvangershuis
Het Ontvangershuis, 1698, is waarschijnlijk het oudste woonhuis van Assen. Het huis was eerst een priesterwoning als onderdeel van het klooster Maria in Campis. Daarna het woonhuis van de ontvanger generaal van Drenthe, ook in gebruik als Prinsenhof van Drenthe (logeeradres voor de stadhouders). Koning Lodewijk Napoleon verbleef er tijdens zijn bezoek aan Assen in 1809, waarin hij het dorp stadsrechten heeft verleend.

Het oorspronkelijke Ontvangershuis werd in de as gelegd door de grote binnenstadsbrand op 11 augustus 1676. Pas in 1698 werd het herbouwd. In 1813 werd het huis verkocht aan een particulier. Tussen 1822 en 1830 is er een nieuwe gevel voor het pand, oorspronkelijk gebouwd van kloostermoppen, gezet. De tegenwoordige eigenaar is de provincie Drenthe, die het pand rond 1955 helemaal opknapte. Nu zetelt er het bestuur van het Drents Museum.

We gaan door het Museumlaantje naar het bekendste beeldje van Assen, Bartje.

32. Rijksarchief en Museumlaantje
In het laantje tussen de Abdijkerk en het Ontvangershuis staat u voor het torentje dat de ingang vormt van het Rijksarchief. Het werd rond de eeuwwisseling opgetrokken uit afbraakmateriaal van het kloostergebouw. In het gangetje zien we meteen links een gevelsteen met het wapen van de Familie Tetrode.

Aan het einde van het Museumlaantje gaan we meteen links voor de ontmoeting met Bartje en de tuin van Tetrode.

33. Bartje
Het boek Bartje, geschreven door Anne de Vries, verscheen in 1953. Het boek geeft een beeld van het Drentse platteland tijdens de kindertijd van de schrijver. Het is een leven van hard werken in armoede.

In 1954 werd op de vijftigste verjaardag van Anne de Vries het beeldje van Bartje onthuld aan de Oostersingel. Het originele beeldje staat tegenwoordig in het Stadhuis aan de Noordersingel. Het beeldje dat er nu staat is gemaakt in 1982. In de jaren zeventig is het boek Bartje verfilmd.

33. Tuin Tetrode
De tuin van Huise Tetrode is aan de Oostersingelzijde ingericht in de Nederlandse stijl van de 18e eeuw. De beelden in de tuin zijn van elders afkomstig. Het hek komt van een afbraak in Meppel en havezathe Laarwoud in Zuidlaren (anno 1756).

34.We vervolgen nu langs de Oostersingel naar de Noordersingel en passeren het Stadhuis. Helaas kan ik daarover geen gegevens vinden. Linksom naar de Brinkstraat zien we het moderne beeld van de TT. Door de Mulderstraat en de Singelpassage komen we weer terug op het Koopmansplein, van waaruit we weer terug gaan naar de parkeergarage.

35. TT Monument
Het TT Monument is een standbeeld van een racemotor met coureur. Het monument is van aluminium en is 3 meter hoog en 5 meter lang. Het monument is in opdracht van de organisatie TT monument Assen gemaakt door Ilona Lënàrd van het bureau ONL.

Van deze wandeling is een Track beschikbaar. En van de POI's is een Route gemaakt, zodat u van het ene interessante punt naar het volgende kunt gaan.

Startpunt

• Parkeergarage Mercurius of parkeergarage Triade. 90° N52 59.805 E6 33.518

Geraadpleegde websites:

• www.ahvassen.nl/karakteristiek.htm#b 
• users.bart.nl/~jbmeijer/assen.htm 
• www.arpschnitger.nl/orgelsindrenthe.nl/nederlands/assen01-kerk.html
• home.wxs.nl/~marcel.tettero/Assen.html
• www.assen.nl/smartsite4476.htm
• www.vvv.vvvdrentheplus.nl/pdf/Bezienswaardigheden.pdf

POI's:

• 1.Parkeergarage Mercurius
• 2.Koopmansplein
• 3.Vanderveen Warenhuis
• 3.Gedempte Singel
• 4.Kruisstraat
• 5.Marktstraat VVV Le Miroir
• 6.Markt Pelinckhuis zusterhuis Hofstede herberg De Koppelpaarden 
• 7. De Kolk Hoofdvaart Noord-Willems Kanaal
• 8.De Vaart - Noordzijde.
• 9. Kanaal
• 10. Watertoren 
• 11.De Vaart - Zuidzijde
• 12.Emmastraat
• 13.Noorderbegraafplaats
• 14.Asserbos
• 15.Hertenkamp
• 16.Asser Paleizen
• 16. RTV Drenthe
• 17.Latijnse school. Gymnasium
• 18.Maria en Hemelopneming
• 19.De Jozefkerk
• 20.Post- en telegraafkantoor
• 21.Gouverneurstuin
• 22.Drostenhuis
• 23.Museumbezoekers
• 24.Brugje en Singel
• 25.Overcingel
• 26.Kloosterstraat
• 27.Muur met pomp
• 28.Gouvernementsgebouw 
• 28.Het Wapen en de Provincie
• 28.Drents Haagje
• 28.Kloosterkerk
• 29.Monument Gemetselde Bank
• 29.Monument Vrouw met Palmtak op de Kleine Brink
• 30.Paleis van Justitie 
• 30.Huis van Bewaring
• 31.Huize Tetrode
• 31.Ontvangershuis
• 32.Rijksarchief en Museumlaantje
• 33.Bartje
• 33.Tuin Tetrode
• 34.Stadhuis
• 35.TT Monument, Assen
• 36. Einde wandeling